Evalucyja nie staić na miescy. Raźvićcio technałohij i demahrafičnyja pracesy ŭžo dazvalajuć vykazać zdahadku, jak źmienicca źniešnaść čałavieka ŭ budučyni, piša Bi-bi-si.
Ci buduć našy naščadki kibarhami ź miechaničnymi impłantami, adnaŭlalnymi kancavinami i kamierami, ubudavanymi ŭ vočy, jak maluje navukovaja fantastyka? Ci pieratvorycca čałaviek na hibryd bijałahičnaj istoty i robata? Ci źmienicca naš rost, ciełaskład, rysy abličča i koler skury?
Napeŭna my hetaha nie viedajem, ale kab parazvažać na hetuju temu, varta ŭspomnić, jak ludzi vyhladali na zaranku svajoj historyi.
Miljon hadoŭ tamu Homo sapiens jašče nie isnavała. Było niekalki roznych vidaŭ ludziej. Naprykład, Homo heidelbergensis, jaki byŭ padobny z Homo erectus i sučasnaha čałavieka, ale mieŭ bolš prymityŭnuju anatomiju, čym paźniejšyja nieandertalcy.
Na praciahu apošnich 10 000 hadoŭ u žyćci čałaviectva adbylisia značnyja źmieny i arhanizmu čałavieka pryjšłosia niamała adaptavacca.
Sielskahaspadarčaja revalucyja źmianiła racyjon čałavieka i pryviała da prablem sa zdaroŭjem, dla vyrašeńnia jakich nam pryjšłosia ŭžyć navuku. Naprykład, my navučylisia lačyć dyjabiet insulinam.
Źniešni vyhlad čałavieka taksama źmianiŭsia, ludzi stali taŭściejšyja, a ŭ niekatorych rehijonach i vyšejšyja rostam.
Tak što całkam mahčyma, što z časam my mahli b i pamienšycca ŭ pamierach, kab spažyvać mienš enierhii i źmiaščacca na našaj pieranasielenaj płaniecie, ličyć Tomas Majłund, dacent bijainfarmatyki ŭ Orchuskim univiersitecie ŭ Danii.
Za časy palaŭničych-źbiralnikaŭ za dzień my mahli sustreć tolki niekalki inšych ludziej. Ciapier čałaviectvu davodzicca prystasoŭvacca da žyćcia ŭ hustanasielenych haradach.
Majłund miarkuje, što my možam evalucyjanavać, kab prystasavacca da hetaj novaj ŭmovy. Naprykład, umieńnie dobra zapaminać imiony mnohich ludziej stanie vielmi važnym navykam. Mienavita tut mohuć dapamahčy technałohii, naprykład impłantat u mozhu, jaki dazvolić zachoŭvać u pamiaci imiony ludziej.
«My viedajem, jakija hieny adkazvajuć za dobruju pamiać takoha typu, i možam karektavać heta ŭmieńnie. Padobna na navukovuju fantastyku».
«Ale tearetyčna my mahli b zrabić heta ŭžo zaraz. My mahli b impłantavać takuju pamiać, ale pakul nie viedajem, jak dałučyć jaje da astatniaha mozhu. Zrešty, nieŭzabavie i hetaje pytańnie budzie vyrašana».
«Heta bolš nie bijałahičnaje pytańnie, a technałahičnaje», — adznačaje śpiecyjalist.
My ŭžo vykarystoŭvajem impłanty, kab vypravić niejkuju zahanu ŭ našym arhaniźmie, naprykład kardyjostymulatar abo pratezy tazaściohnavaha sustava. Całkam mahčyma, što ŭ budučyni impłanty dapamohuć nam palepšyć svaje fizičnyja mahčymaści.
My mahli b, naprykład, impłantavać sabie štučnyja vočy z kamieraj, jakaja raspoznavała b roznyja častoty koleru i mieła b dadatkovyja vizualnyja efiekty.
Nie navina i hienietyčna madyfikavanyja dzieci. Siońnia ŭžo isnujuć technałohii źmieny hienaŭ embryjona, choć staŭleńnie da hetaj pracedury vielmi nieadnaznačnaje, i nastupstvy jaje taksama da kanca nie viadomyja.
Zrešty, całkam mahčyma, što ŭ budučyni nieetyčnym budzie ličyć mienavita pakidać niekatoryja hieny niaźmiennymi. A tady ŭžo niedaloka i da hienietyčnaha madelavańnia źniešnaści budučaha dziciaci.
To bok ludzi buduć vyhladać tak, jak hetaha zachočuć ich baćki.
«Heta budzie niešta nakštałt štučnaj sielekcyi. Toje, što my robim ciapier z parodami sabak, my budziem rabić i ź ludźmi», — adznačaje Majłun.
Usio heta hučyć davoli hipatetyčna, ale ci mohuć niekatoryja demahrafičnyja tendencyi siońnia pakazvać na toje, jak naša cieła źmienicca ŭ budučyni?
«Prahnazavać na miljon hadoŭ napierad — heta, viadoma, śpiekulacyja čystaj vady, ale vykazać zdahadku, jakija źmieny adbuducca ŭ najbližejšaj budučyni — całkam mahčyma. Tut dapamoža bijainfarmatyka, jakaja spałučaje užo viadomyja hienietyčnyja varyjacyi z madelami demahrafičnych źmianieńniaŭ u budučyni», — tłumačyć doktar Džejsan A. Chodžsan, aŭtar lekcyjnaha kursa «Vialikija vykliki ŭ ekasistemach i navakolnym asiarodździ».
Ciapier my majem hienietyčnyja ŭzory poŭnaha hienomu ludziej z usiaho śvietu, hienietyki ŭsio lepš razumiejuć pracesy hienietyčnaj varyjacyi i taho, jak jana adbyvajecca ŭ papulacyi ludziej.
My nie možam dakładna pradkazać, jak buduć mianiacca hieny ludziej, ale, uličvajučy demahrafičnyja pracesy, možna zrabić niekatoryja zdahadki.
«Nasielnictva pastupova mihruje ź viaskovych rehijonaŭ u harady, tamu hienietyčnaja raznastajnaść raście ŭ haradach i pamianšacca ŭ viaskovych rehijonach», — adznačaje doktar Chodžsan.
Tak, nasielnictva viaskovych rajonaŭ Vialikabrytanii bolš adnastajnaje i tradycyjnaje ŭ paraŭnańni z haradami, dzie pražyvaje vialikaja kolkaść mihrantaŭ. Da taho ž roznyja hrupy nasielnictva rastuć niaroŭnymi tempami. Naprykład, nasielnictva Afryki pavialičvajecca vielmi chutka, takim čynam, u hłabalnym hienafondzie hetych hienaŭ budzie ŭsio bolš.
Naradžalnaść u demahrafičnych hrupach śvietłaskurych ludziej, naadvarot, nižejšaja, tamu možna vykazać zdahadku, što koler skury čałaviectva ŭ cełym budzie ciamnieć.
«Heta — fakt, ja ŭpeŭnieny, što praź niekalki pakaleńniaŭ koler skury siaredniestatystyčnaha čałavieka na płaniecie stanie ciamniejšym», — adznačaje doktar Chodžsan.
A jak nakont kosmasu? Kali ludzi ŭ rešcie rešt kałanizujuć Mars, ci pačnie naša cieła prystasoŭvacca da žyćcia za miežami Ziamli?
Va ŭmovach nizkaj hravitacyi našy myšcy źmieniać svaju strukturu. Mahčyma, u nas budzie bolš ruk i noh. U chałodnym klimacie ŭ nas moža pavialičycca tłuščavaja prasłojka, i źjavicca bolš vałasoŭ na ciele, jak u našych svajakoŭ nieandertalcaŭ?
Ciažka skazać, jak źmienicca źniešnaść čałavieka, ale, biezumoŭna, hienietyčnaja varyjatyŭnaść vidu Homo Sapiens raście. Štohod u hienomie čałavieka adbyvajucca prykładna dźvie novyja mutacyi dla kožnaj z 3,5 miljarda par asnovaŭ, adznačaje doktar Chodžsan.
Heta dzivosna i źjaŭlajecca dokazam taho, što praź miljon hadoŭ čałaviek naŭrad ci budzie vyhladać hetak ža, jak ciapier.
