Fota Siarhieja Hudzilina.
Centr novych idej apublikavaŭ 13 vieraśnia piłotny Indeks biełaruskaj budučyni, stvorany na padstavie apytańnia biełaruskich ekśpiertaŭ. Ideja indeksa ŭ tym, kab pakazać, što našaja budučynia nie abstraktnaja — jaje farmujuć kankretnyja pakaźniki, ad jakich zaležyć, nakolki paśpiachovaj budzie Biełaruś.
U piłotnaj viersii indeksa my abrali 20 takich indykataraŭ, jak rost ekanomiki, stan karupcyi, abarona pravoŭ mienšaściaŭ, ustojlivaść identyčnaści i hetak dalej. Na žal, pa bolšaści ź ich Biełaruś budzie dehradavać albo stahniravać (bolej pra mietady i vyniki indeksa možna pračytać tut).
U apytańni my nie mahli achapić usie mahčymyja śfiery, da taho ž składana acanić važnaść kožnaha pakaźnika, ale jość try rečy, jakija vyłučajucca. Dehradacyja Biełarusi ŭ hetych śfierach budzie mieć doŭhaterminovyja nastupstvy.
Kolkaść nasielnictva
Ličba žycharoŭ Biełarusi źmianšajecca ŭžo daŭno, ale, mahčyma, mienavita ciapier adbyvajecca samy balučy pierachod, prynamsi ź dźviuch pryčynaŭ.
Pa-pieršaje, adbyvajecca źmiena ŭ demahrafičnaj nahruzcy — praporcyi ludziej u pracazdolnym uzroście adnosna ludziej starejšych ci maładziejšych za ich. Jašče dziesiacihodździe tamu na tysiaču pracazdolnych biełarusaŭ prypadała 616 niepracazdolnych, a ŭ 2017-m hodzie prypadaŭ 751.
Pa-druhoje, biełarusy i tak mała naradžajuć, ale małalikaje pakaleńnie, narodžanaje ŭ 1990-ch, navat pad prymusam nie ŭ stanie naradzić stolki, kolki raniejšyja pakaleńni. Tamu budzie tolki horš — usio mienš pracazdolnych ludziej buduć vymušanyja ciahnuć ekanomiku i sistemu sacyjalnaj abarony na svaich plačach.
Kolkaść zajavak na patenty
Za ŭsie hady niezaležnaści ŭ Biełarusi nie padavałasia tak mała zajavak na patenty, jak u apošnija hady. Možna spračacca pra jakaść i sens zajavak, istotnyja kulturnyja i jurydyčnyja adroźnieńni, jakija ŭpłyvajuć na praceduru padačy na patent u roznych krainach. Ale, pa sutnaści, biełaruskaja navuka ŭžo nie ŭ stanie pradukavać dastatkova novych idej. Kali acanić pamier vydatkaŭ na daśledavańni i raspracoŭki, to nieskładana ŭjavić, jak budzie dalej raźvivacca hetaja tendencyja.
U Biełarusi doŭhi čas vieryli, što my, jak «zboračny cech» Savieckaha Sajuza, majem surjozny navukovy patencyjał. Na žal, užo nie, i ciapier pytańnie palahaje nie ŭ tym, nakolki my zdolnyja stvarać novyja technałohii, a ŭ tym, nakolki my ŭ stanie ich pierajmać.
Źniešniaja zapazyčanaść
Kali havaryć pra samy imavierny scenar raźvićcia biełaruskaj ekanomiki, to siarod ekśpiertaŭ jość peŭny kansensus. Pavodle admysłoŭcaŭ, ekanomika Biełarusi budzie raści, buduć pavialičvacca i zarobki, choć i pavolna. Rola Rasii ŭ eksparcie pastupova źmianšacca, i jon naahuł budzie pavoli dyviersifikavacca. Niadrenna, choć mahło b być jašče lepiej.
Adzinaj vyraznaj prablemaj Biełarusi źjaŭlajucca zapazyčanaści. Navat u mnohich zachodnich krain jość vialikija daŭhi, ale našy pierśpiektyvy horšyja: naš doŭh darahi, my mocna zaležym ad vonkavaha finansavańnia i ŭ najbližejšyja hady nas čakajuć vialikija vypłaty pa doŭhu. U vypadku mnohich prablemaŭ u nas moža być nie tak i šmat šlachoŭ vyjścia. Nam zastaniecca adno — nabrać jašče bolš daŭhoŭ, abciažaryŭšy hetak ekanomiku na pakaleńnie napierad.
Kali Vas cikavić dyskusija pra budučyniu Biełarusi, to, kali łaska, hladzicie Indeks biełaruskaj budučyni pa spasyłcy i pakidajcie kamientary pad hetym artykułam — aŭtary indeksa ciaham najbližejšych niekalkich dzion buduć na ich adkazvać.
