Historyja 44-hadovaj žycharki pryharada Minska Natalli Kruk vydatna ilustruje toj pravavy defołt, u jakim apošnija miesiacy apynułasia biełaruskaja sudovaja sistema. Žančyna maje niepaŭnaletniuju dačku, tamu nie mahła być prysudžanaja da aryštu. Ale sudździa Vilejskaha rajona, nie razabraŭšysia ŭ zakanadaŭstvie, pasadziŭ jaje na 10 sutak. Paśla rozhałasu ŭ ŚMI Natallu adpuścili na dzień raniej pryznačanaha terminu.
Natalla Kruk
Ciapier Natalla Kruk užo doma. Jana raspaviała «Našaj Nivie» padrabiaznaści svajho zatrymańnia i suda.
«8 listapada my sa starejšaj dačkoj Nastaśsiaj išli pa praśpiekcie Pieramožcaŭ i pabačyli, što z boku steły ŭžo pabiehli ludzi. Na skryžavańni kala Mielnikajte my spynilisia. Padjechała kałona busaŭ, vyhruzilisia siłaviki, pajšli na ludziej. Spačatku zabirali mužčyn. Ja čuła, jak adzin siłavik spytaŭ u druhoha: kaho brać? Adkaz byŭ: biarom usich, — zhadvaje Natalla.
— Zabrali i nas: «Kabietki, projdziem!» My z dačkoj nie ŭpiralisia, sensu niama. Adviali ŭ mikraaŭtobus, navat pažartavali: vybirajcie ŭ jaki! U busiku, darečy, bieł-čyrvona-biełyja ściahi na padłozie lažali, kab zatrymanyja ludzi pa ich taptalisia.
Paśla nas pierasadzili ŭ aŭtazak, advieźli ŭ Leninskaje RUUS, vyhruzili ŭ boks — heta značyć, u pusty haraž dla śpiectranspartu. Nas pastavili da ściany».
Natalla Kruk kaža, što jaje z dačkoj zatrymali prykładna a pałovie na druhuju hadzinu dnia, chvilin praz 40 dastavili ŭ RUUS.
«U boksie my stajali da nočy. Nam pieradavali ježu ad vałancioraŭ niekalki razoŭ, navat cyharety, i vypuskali pakuryć. Ale ž u Žodzina nas pieravieźli tolki kala 5-j ranicy, — kaža Natalla.
— U Žodzinie stajała cełaja čarha z aŭtazakaŭ. Potym nas zaviali, praviali dahlad: kaho raspranali dahała, a kaho i nie. Zakinuli ŭ kamieru, ale bializnu i matrac nie davali. U vyniku nas było 19 čałaviek u čatyrochmiesnaj kamiery.
Spačatku abiacali pakarmić, ale potym nahladčyca skazała: zaŭtra pažaracie. 9 listapada byŭ tolki chleb u kamiery. 10-ha nas choć pakarmili, ale davali adnu misku na dvaich. Bializnu tak i nie prynieśli».
Sud nad Natallaj byŭ uviečary 10 listapada prosta ŭ Žodzinie.
«Zaviali ŭ pakojčyk. Sudździa byŭ mužčyna, proźvišča ja nie pamiataju, ale z suda Vilejskaha rajona (u Vilejskim rajonnym sudzie pracuje try sudździ, ale mužčyna adzin — Kanstancin Kaladaŭ — «NN»).
Usio było vielmi chutka, chvilin piać. Ja advakata nie prasiła, bo raniej nikoli nie źviazvałasia z hetym i nie viedała, što rabić, — pryznaje Natalla Kruk. — Mianie, jak i inšych, abvinavacili, što išła sa ściaham pa prajeznaj častki, vykrykvała łozunhi. Ci pryznała ja vinu, nie pamiataju.
U niejki momant sudździa zapytaŭ, ci jość u mianie muž. Jość, kažu. Potym spytaŭ, kolki hadoŭ majoj małodšaj. Kažu, 14. Potym sudździa spytaŭ: a kolki miesiacaŭ užo prajšło paśla taho, jak joj spoŭniłasia 14 hadoŭ? Ja paličyła, što 14 hadoŭ i try miesiacy, skazała jamu heta.
Potym jašče niejkija pytańni: čaho pryjšli? Kažu, pryjechali ŭ handlovy centr, vychadny ž. Čamu nie majem prava?
Nu i ŭsio. Sudździa nikudy nie vychodziŭ, adrazu kaža: 10 sutak. Ja spadziavałasia na štraf, viadoma, nie čakała takoha. Ale ščyra skažu: samym chvalujučym było čakańnie sudu. A dalej — nu kamiera i kamiera».
Prysud Natalli hruba supiarečyŭ zakanadaŭstvu — aryšt nie moža być pryznačany žančynie, jakaja maje niepaŭnaletnich dziaciej (maładziejšych za 18 hadoŭ). Pryčym tut 14-hadovy ŭzrost, pra jaki ŭdakładniaŭ vilejski sudździa, nie patłumačyć nivodzin juryst.
Natalla kaža, što dakładna nie viedała hetu normu zakanadaŭstva.
«Ja čuła, što niešta takoje jość, ale dakładna nie viedała. Bo pa troje sutak trymali žančyn u kamierach u čakańni sudoŭ, i toje, što ŭ ich dzieci, ni na što nie ŭpłyvała. Ja čuła, što ŭ susiedniaj kamiery była žančyna, u jakoj hod dziciaci, jana scedžvała małako z hrudziej u kamiery».
Dačce Nastaśsi, darečy, dali mienš — 8 sutak.
Žančyny, jakija siadzieli ŭ kamiery razam z Natallaj Kruk, paviedamili «Našaj Nivie» pra jaje ŭtrymańnie za kratami 13 listapada, na šosty dzień aryštu. Paśla artykuła pra situacyju ŭ ŚMI biurakratyčny aparat zavarušyŭsia, ale rašeńnie ab jaje vyzvaleńni pryniali tolki 17 listapada, za sutki da skančeńnia terminu.
«Siońnia pryjšli za mnoj, ja nie čakała. Kažuć: «Z rečami i na vychad». Ja spytała, a kudy mianie? Nahladčyk kaža: «Dyk usio». Ja spačatku tłumačyła, što mnie jašče sutki tut siadzieć, — paśmichajecca Natalla.
— Nu i potym adpuścili. Vałanciory dapamahli, pryvieźli prosta da chaty, vialiki dziakuj im.
Ale: 9 sutak ja ŭžo adsiedzieła. Ciapier ja nibyta pavinna zapłacić 120 rubloŭ za charčavańnie. Ja nie viedaju zaraz, što rabić? Kali prysud suda byŭ admienieny, to za ŭtrymańnie mianie pad vartaj ja pavinna płacić ci nie?»
Natallu čakaje novy sud — pakolki minułuju pastanovu admianili jak niezakonnuju, značyć spravu buduć razhladać znoŭ. «Sprava ab administracyjnym pravaparušeńni nakiravanaja na novy razhlad u toj ža sud inšamu sudździ», — paviedamiła pres-słužba Minskaha abłasnoha suda.
Pra toje, što paśla 9 adsiedžanych sutak Natallu buduć sudzić znoŭ, joj nichto nie skazaŭ — žančyna daviedałasia ad žurnalistaŭ. Žančynie moža pahražać štraf, ale nijak nie sutki.
A što budzie z tym sudździoj, jaki pamyłkova zakinuŭ čałavieka na 9 sutak za kraty? Ničoha.
«Lubaja pastanova suda moža być abskardžana, pravierana i admieniena vyšejstajačym sudom. U takim vypadku adkaznaść dla sudździ, što vynies prysud, jaki byŭ paśla admienieny, nie praduhledžanaja.
Dyscyplinarnaja adkaznaść dla sudździ praduhledžanaja, kali jon śpiecyjalna vynies zaviedama niezakonnuju pastanovu», — paviedamiła «Našaj Nivie» Julija Laskova, pres-sakratar Viarchoŭnaha suda.
