Zianon Paźniak zaklikaŭ Jeŭrasajuz admianić sankcyi suprać łukašenkaŭcaŭ, bo jany, na dumku hetaha palityka, kontrpraduktyŭnyja. Doktar palityčnych navuk Andrej Kazakievič miarkuje, što ES nie zrobić hetaha, pakul nie vykananyja try minimalnyja ŭmovy. Jakija — čytajcie nižej.
Na dumku palitołaha, hałoŭnaja pahroza suvierenitetu — u tym, što ludzi rasčaravanyja ŭ biełaruskaj dziaržaŭnaści łukašenkaŭskaha ŭzoru, kali «kiraŭnictva krainy nie zdolnaje zabiaśpiečyć minimalny nabor umoŭ, źviazanych ź biaśpiekaj, pravaparadkam (ad słova» prava», a nie tolki paradak) i kamfortu».
Kazakievič taksama dakazvaje prykładami, što razhrom hramadzianskaj supolnaści i represii suprać nasielnictva nie vyklikanyja sankcyjami, a byli ich pryčynaj.
Jon taksama zaŭvažaje, što «ŭ ES ciapier jość vialikija sumnievy ŭ racyjanalnaści Alaksandra Łukašenki, a značyć i jaho damovazdolnaści».
«Mižnarodny vopyt pakazvaje, što sankcyi ŭpłyvajuć. Tak, kali metaj stavicca źmiena režymu abo adchileńnie ad ułady, to chutčej nie. Ale kali meta vyzvaleńnie palityčnych źniavolenych, spynieńnie represij, madyfikacyja jakoj-niebudź prahramy (jadziernaj, vajskovaj) i raźviazańnie pytańniaŭ biaśpieki, to pracujuć, — piša Andrej Kazakievič u siabie ŭ fejsbuku. — Prykładaŭ mnostva: Iran, Turcyja, Kuba i navat vialiki i mahutny SSSR. Biełarusi heta tym bolš tyčycca. Vopyt pieršaj i druhoj libieralizacyi heta dobra pakazvajuć. Ale varta pryznać, što taki ŭpłyŭ moža raściahnucca na hady i nie fakt, što hety vopyt pryniasie šmat dobraha nacyi, — sa škadavańniem adznačaje Kazakievič i dadaje. —
U pryncypie Zianon Stanisłavavič taksama heta adznačaje, ale jon prapanuje nierealistyčny miechanizm.
Čamu? Kali vielmi koratka. ES heta 500 młn nasielnictva i $20 trłn VUP. Naiŭna dumać, što takoje abjadnańnie budzie pastupacca svaimi pryncypami, kab dahadzić aŭtakratu, jaki kantraluje krainu z 9,5 młn i $50 młrd VUP, heta značyć u 50 i 400 (!) razoŭ mienšymi adpaviedna.
Kali hladzieć realistyčna, to dla prypynieńnia sankcyj jość try minimalnyja ŭmovy, jakija ŭłady [Biełarusi] pavinny vykanać (a nie ES):
1. Zachodniaja presa pavinna pierastać drenna pisać pra padziei ŭ krainie.
Jeŭrapiejskija palityki zaležać ad hramadskaj dumki i nie buduć ryzykavać reputacyjaj z-za biełaruskaha pytańnia, navat kali ŭ cełym buduć nie suprać sastupak.
Jak heta zrabić? Jak minimum nie stvarać drennych infarmacyjnych padstaŭ: aryšty, zatrymańni, zakryćcio arhanizacyj. Uvohule deeskałacyja i spynieńnie represij. Ale pa-dobramu patrebny inkluziŭny nacyjanalny dyjałoh i niejkaje rašeńnie palityčnaha kryzisu z ulikam pazicyj asnoŭnych palityčnych subjektaŭ.
2. Vyzvaleńnie palityčnych źniavolenych.
Tak, biez hetaha nie abyścisia. Tak heta pracuje i nie tolki ŭ dačynieńni da Biełarusi. Uspaminajem 2008—2010 i 2014—2016. Usich ci nie ŭsich — nie biarusia kazać, ale pieravažnuju bolšaść, heta dakładna.
3. Źmiena rytoryki i spynieńnie pravakacyj na miežach.
Rytoryka i pavodziny pavinny pierastać być ahresiŭna nacyjanalistyčnymi, ksienafobskimi i stać racyjanalnymi. U ES ciapier jość vialikija sumnievy ŭ racyjanalnaści Alaksandra Łukašenki, a značyć i jaho damovazdolnaści. A biez hetaha niama sensu niejkija racyjanalnyja razmovy pačynać.
Heta minimalnyja ŭmovy, u realnaści ich moža być bolš. Ale biez hetych, u pryncypie, nieabchodnych dziejańniaŭ z boku ŭładaŭ nierealistyčna čakać prypynieńnia sankcyj i čahości dobraha naohuł na zachodnim kirunku. ES pracuje pa svaich miechanizmach i praviłach. Nie Biełarusi ci nie jaje hramadzianskaj supolnaści (navat pry ŭsim žadańni) heta pad siłu źmianić.
Sankcyi rujnujuć hramadzianskuju supolnaść? Treba adznačyć, što suviaź pamiž represijami i sankcyjami z aficyjnych asob pravodzić tolki Uładzimir Makiej i MZS. Kali pahladzieć, jak represii apraŭdvaje Łukašenka, SB, ANT, MUS, deputaty parłamienta, «Biełaja Ruś», mnostva blizkich da ŭłady analitykaŭ i h.d., to ŭ absalutnaj bolšaści vypadkaŭ jany nazyvajuć unutranyja pryčyny. Hramadzianskaja supolnaść — vorahi, rasadnik buntu i niestabilnaści. Heta palityčny kankurent za papularnaść i hramadskuju padtrymku, patrabuje źniščeńnia. Dy i na praktycy my nie bačym suviazi pamiž dynamikaj represij i palitykaj sankcyj.
Tamu suviaź «sankcyi-represii» varta ŭsprymać jak pasłańnie / zastrašvańnie, nakiravanaje vyklučna na źniešni kontur i na pratesny elektarat. Z sapraŭdnymi rašeńniami ab prymianieńni represij heta mała źviazana.
Rasija i suvierenitet.
Kali koratka: biełaruskaja dziaržava budzie isnavać roŭna stolki, kolki jano budzie patrebnym biełaruskaj nacyi. Što choča Rasija, ES abo ZŠA — druhasna. Tak, mienavita tak. U sučasnaj historyi praktyčna niemahčyma znajści prykłady, kali dziaržava ci niejkaja terytoryja kudy-niebudź dałučyłasia biez adabreńnia bolšaści nasielnictva. Krym, HDR… užo na dvary daŭno nie 19 stahodździe.
Asnoŭnaja pahroza suvierenitetu — rasčaravańnie hramadzian u dziaržaŭnaści, niedavier da palityčnych orhanaŭ, rost pierakanańnia, što kiraŭnictva krainy nie zdolnaje zabiaśpiečyć minimalny nabor umoŭ, źviazanych ź biaśpiekaj, pravaparadkam (ad słova «prava», a nie tolki «paradak») i kamfortu.
Ci mocna na heta paŭpłyvajuć sankcyi — sumnieŭna. A voś represii, pravavoje biaźmiežža, prymus da emihracyi i vycirańnie noh pra bčb na padłozie aŭtazakaŭ jašče jak upłyvajuć.
Hałoŭnaja pahroza ŭzmacnieńnia rasijskaha ŭpłyvu — nie sankcyi, ale praciah palityčnaha kryzisu. Jaho vyrašeńnie biez vykanańnia choć by punktaŭ 1-2 prosta nie realistyčna, čaho b my ni chacieli i za što b ni vystupali», — padsumoŭvaje svoj adkaz Paźniaku biełaruski palitołah.
