pln.by
Pry naradžeńni baćki dali synu zusim inšaje imia
Budučy paet naradziŭsia 30 vieraśnia 1931 hoda ŭ šmatdzietnaj sialanskaj siamji. U baćkoŭ Symona Piatroviča i Kaciaryny Michajłaŭny było 8 dziaciej. Piać chłopcaŭ: Nineł, Leŭ, Mikałaj, Marat, Salvir. I try dački Lina, Ida i Śviatłana. Pry naradžeńni baćki nazvali syna — Nineł. Kali čytać hetaje imia naadvarot, to atrymoŭvajecca — «Lenin». U budučyni paet źmianiŭ svajo imia, skaraciŭšy jaho da Nił.
Debiutavaŭ ź pieršym vieršam u 15 hod
Dziciačyja i padletkavyja hady Niła Hileviča prajšli ŭ vioscy. Pieršyja hady paśla akupacyi budučy tvorca pracavaŭ paštaljonam u kałhasie. Tady ŭ 1946-m hodzie paet debiutuje ŭ časopisie «Biarozka» ź vieršam «Jabłyńka». Z hetaha času jaho tvory pačynajuć rehularna drukavać u rehijanalnaj i respublikanskaj presie.
U nastupnym, 1947-m, hodzie Hilevič pierajazdžaje ŭ Minsk. Tam jon pastupiŭ ŭ Minskuju piedahahičnuju vučelniu imia Krupskaj, jakuju skončyŭ u 1951 hodzie. Apošni hod navučańnia Hilevič spałučaŭ z pracaj nastaŭnika ŭ Minskaj škole.
Pierakłaŭ bolš za 400 tvoraŭ raznastajnych słavianskich piśmieńnikaŭ
Za ŭsio žyćcio Hilevič pierakłaŭ zvyš 400 tvoraŭ. Paet pierakładaŭ tvory z bałharskaj, rasijskaj, ukrainskaj, polskaj, sierbacharvackaj, łužyckaj movaŭ. Ale bolšuju pieravahu addavaŭ bałharskaj litaratury. Bo ličyŭ, što jana praktyčna nieviadomaja biełaruskamu čytaču.
Sam Hilevič škadavaŭ, što šmat uvahi nadzialaŭ pierakładam, a nie svajoj tvorčaści. «Škaduju, što zajmaŭsia pierakładami ŭ takim abjomie. Maju na ŭvazie, što ja daŭ biełaruskamu čytaču taŭščezny baŭharski raman, dźvie apovieści, šmat apaviadańniaŭ, kazki juhasłaŭskich narodaŭ i h.d. Heta ja nie pavinien byŭ rabić. Paezija — maja stychija, a bieź pierakładaŭ prozy možna było abyścisia spakojna. (…) moh by ja troški bolš siły pakinuć na svajo. Siam-tam ja trochi pierastaraŭsia. Što zrobiš — nazad nie adkruciš».
Nivodnuju pjesu Niła Hileviča nie pastavili na scenie
Za hady svajoj tvorčaści Hilevič napisaŭ 15 pjes. ale nivodnuju ź ich nie pastavili na scenie teatra. Sam paet kazaŭ: «Vidać, ja nia maju nieabchodnych dramaturhu zdolnaściaŭ. Pjesu treba prabivać, što ŭmieli rabić maje znajomyja i siabry. Treba iści ŭ ministerstva kultury, da hałoŭnaha režysera i h.d. Ja — palec ab palec nie ŭdaryŭ».
Ale dla ramana «Rodnyja dzieci» Nił Hilevič napisaŭ libreta dla radyjopjesy. Prahučaŭšy niekalki razoŭ pa radyjo, pjesa atrymała dobryja vodkuki.
Nił Hilevič, Hienadź Buraŭkin i Vasil Bykaŭ
Nie lubiŭ trasianku i skieptyčna staviŭsia da biełaruskaj łacinki
Paet ličyŭ, što traśniaka — pierachodnaja stupień da poŭnaj likvidacyi biełaruskaj movy i kateharyčna vykazvaŭsia suprać jaje. «Trasianka — źjava pačvarnaja, inšaj acenki być nia moža», — kazaŭ Nił Hilevič.
Taksama Narodny paet davoli skieptyčna staviŭsia da biełaruskaha łacinskaha ałfavita. Jon paraŭnovaŭ pierakład na łacinku sa źmienaj arabskaha piśma na kiryličnaje, kali balšaviki pryjšli ŭ Siaredniuju Aziju:
«Za źmienaj ałfavita — źmiena piśmienstva, a heta značycca asudžeńnie na śmierć usioj našaj litaraturnaj spadčyny, jakuju niemahčyma — usiu! — pieravieści na novaje piśmo».
Zastavaŭsia apošnim, chto nasiŭ zvańnie Narodnaha paeta Biełarusi
Zvańnie Narodnaha paeta Biełarusi Nił Hilevič atrymaŭ u 1991 hodzie. Ale navat majučy hanarovaje zvańnie ŭ 2006 hodzie atrymaŭ admovu ŭ vydańni knihi «Vybranaje» ad vydaviectva «Mastackaja litaratura». Heta było źviazana z tym, što padčas pieradvybarčaj prezidenckaj kampanii ŭ 2006 hodzie paet uvachodziŭ u vybarčy štab kandydata Alaksandra Kazulina.
