Aleś Michalevič — advakat, jaki śpiecyjalizujecca na abaronie ad mižnarodnaha pieraśledu ludziej z krain z aŭtarytarnymi režymami. U 2010 hodzie jon byŭ kandydatam na prezidenckich vybarach u Biełarusi, paśla byŭ zatrymany i peŭny čas jon znachodziŭsia ŭ SIZA KDB. Paśla vyzvaleńnia jon zajaviŭ pra katavańni i pra toje, što pad ciskam padpisaŭ damovu ab supracoŭnictvie z KDB. Nieŭzabavie jon emihravaŭ u Čechiju, dzie atrymaŭ palityčnaje prystanišča.
U vieraśni 2015 hoda Michalevič viarnuŭsia ŭ Biełaruś. Kryminalnuju spravu suprać Michaleviča prypynili, ale nie zakryli. Michalevič braŭ udzieł u akcyjach salidarnaści ŭ žniŭni 2020 hoda. Niadaŭna jon znoŭ vyjechaŭ ź Biełarusi. «Ciapierašni svoj adjezd ja razhladaju jak słužbovuju kamandziroŭku», — kaža jon.
Prapanujem vašaj uvazie tezisy ź intervju.
«Raju spynić albo rezka abmiežavać padarožžy»
• Imaviernaść, što niekaha z praciŭnikaŭ režymu vydaduć u Biełaruś z krainy ES, vielmi małaja. Ale krainy ES — pravavyja dziaržavy, jakija dziejničajuć u adpaviednaści z pracedurami. I bolšaść krain budzie takich ludziej zatrymlivać — jany buduć znachodzicca ŭ ekstradycyjnym ci śledčym izalatary i čakać sudovaha rašeńnia ab ekstradycyi.
• Zatrymany ŭ Vienhryi Valancin Ułasik budzie jašče niejki čas u źniavoleńni — tak pracujuć pracedury. Ale, biezumoŭna, situacyju z pravami čałavieka ŭ Biełarusi prymuć da ŭvahi. Ja praktyčna ŭpeŭnieny, što budzie admoŭnaje rašeńnie ab ekstradycyi, jakim by ni byŭ artykuł.
• Niamieččyna navat nie pačynaje ekstradycyjnaj pracedury praz sud, kali čałavieka zatrymlivajuć na prośbu Biełarusi. Admaŭlajuć na ŭzroŭni prakuratury, bo ŭ apošnich spravach ab ekstradycyi ŭ Biełaruś, jakija razhladalisia sudami fiederatyŭnych ziemlaŭ, byli admovy na padstavie arhumientaŭ, źviazanych z pravami čałavieka.
«Źviartacca ŭ Interpał z previentyŭnym zapytam»
• Kali vy ŭ hrupie ryzyki, ale nie publičnaja asoba, a čałaviek, jaki niedzie cicha dapamahaŭ, dziejničaŭ, dyk prablem našmat bolš. Ja b raiŭ takim ludziam źviartacca ŭ Interpał — mahčyma, praz našaje biuro — z tak zvanym previentyŭnym zapytam. Heta značyć, kali biełaruskija ŭłady padaduć svoj zapyt, dyk nie dadavajcie čałavieka adrazu ŭ «čyrvony śpis», a dačakajciesia abskardžańnia i pahladzicie, ci adpaviadaje heta praviłam Interpała.
• Razumieńnie biełaruskaj situacyi ŭ roznych krainach istotna adroźnivajecca. Kali ŭ Polščy biełarus maje humanitarnuju vizu albo dazvoł na žycharstva, nichto nie budzie vybirać dla jaho mieru strymańnia ŭ vyhladzie turmy. Jaho, chutčej za ŭsio, adpuściać na čas razhladu ekstradycyjnaha zapytu. U inšych krainach — u toj ža Ukrainie — bolšaja imaviernaść, što sudździa vyrašyć, što jamu treba siadzieć.
• Tym, chto adčuvaje ryzyku, što moža pryjści zapyt na ekstradycyju, ja raju spynić albo rezka abmiežavać padarožžy. I tym bolš nie vyjazdžać za terytoryju Šenhienskaj zony — tudy, dzie jość pašpartny kantrol. Kali vy hramadski ci palityčny dziejač, varta kansultavacca nakont pajezdak.
«Ja pabačyŭ, što mnoj znoŭ cikaviacca»
• Apošni raz ja byŭ u Biełarusi zusim niadaŭna, u žniŭni. Ciapierašni svoj adjezd ja razhladaju jak słužbovuju kamandziroŭku. Pahladzim, nakolki jana zaciahniecca. U Biełarusi mahčyma što zaŭhodna.
• Kali ja viartaŭsia ŭ Biełaruś u 2015 hodzie, dla mianie byŭ vielmi dobry markier — ci vypuściać z turmy Alesia Bialackaha i Mikałaja Statkieviča. Jak tolki ich vypuścili, ja adrazu pačaŭ rychtavacca da viartańnia.
• Ciapier markieram dla adjezdu dla mianie byli pieratrusy, prychody ŭ maju kvateru pa miescy rehistracyi. Ja pabačyŭ, što mnoj znoŭ cikaviacca i mohuć zatrymać. A ŭ Biełarusi zatrymańnie vielmi lohka pieratvaryć u kryminalnaje abvinavačańnie i pakinuć čałavieka za kratami nadoŭha.
• Niezakrytaja kryminalnaja sprava z 2010 hodu mianie nie nadta chvalavała. Nichto ŭžo dakładna nia viedaje, kolki ciapier u Biełarusi «palityčnych» kryminalnych spraŭ. Pavodle apošnich dadzienych, jakija ja bačyŭ, ich było niedzie 800. I ŭ kožnuju zaŭsiody možna dapisać jašče adnaho čałavieka. Tamu, navat kali ŭ ciabie niama kryminalnaj spravy, ty jaje možaš atrymać vielmi chutka.
