Anžeła (imia źmienienaje pa prośbie hieraini) — nastaŭnica adnoj sa staličnych škoł. Jana ŭvažliva prahledzieła asnoŭnyja pałažeńni novaha dakumienta i dzielicca mierkavańniem:
«Ahulnaje adčuvańnie ad hetych źmienaŭ — jak i ŭsio ŭ Biełarusi — robiać vyhlad aktyŭnych dziejańniaŭ, — kaža jana. — Bo pa-sutnaści, nijakich kardynalnych źmienaŭ u samich pałažeńniach ja nie ŭbačyła. Adzinaje, užo anansavanaje dahetul, — praviadzieńnie adzinaha centralizavanaha ekzamiena pa ruskaj, biełaruskaj movach i matematycy.
Tolki toje, što nam vykłali ŭ ahulny dostup nijak nie raskazvaje pra ŭmovy praviadzieńnia hetaha ekzamiena: u jakija terminy jon budzie pravodzicca, u jakoj formie, jak buduć padličvacca bały? Nichto hetaha nie viedaje».
«Adkazaŭ niama, i nieviadoma, kali jany źjaviacca, kab padrychtavacca»
«Składaniej za ŭsio budzie ciapierašnim dziesiacikłaśnikam, — praciahvaje piedahoh. — Tamu što adzinaccaty kłas jašče «praskočyć» pa staroj sistemie, siońniašni dziaviaty kłas užo budzie viedać praz dva hady, jak i što.
Ciapierašnim dziesiacikłaśnikam zastałosia da ekzamienaŭ, pa sutnaści, krychu bolš za adzin hod. Kali, jak paviedamlała minadukacyi, jany buduć adbyvacca ŭ krasaviku, to, naturalna, niezrazumieła, pa-pieršaje, jak dzieciam rychtavacca, pa-druhoje, jak być nastaŭnikam matematyki i movaŭ. Što rabić ź dziećmi, kali jany ŭžo zdali ekzamieny?
Vidavočna, łohika luboha vučnia: «Ja zdaŭ ekzamien, adčapiciesia ad mianie, čaho vy jašče chočacie?» A kali krasavik, navat kaniec krasavika, dyk što jašče ceły maj ź imi rabić, ja nie razumieju? Ci hetyja hadziny buduć raźmierkavanyja na inšyja pradmiety. Adkazaŭ niama, i nieviadoma, kali jany źjaviacca ŭ nastaŭnikaŭ i vučniaŭ dla taho, kab padrychtavacca.
Usie hetyja anonsy źmienaŭ, na maju dumku, iduć da taho, što budzie čarhovy raz źmianiacca prahrama.
My tolki ŭ biahučym navučalnym hodzie dajšli da taho, što całkam abnaviłasia prahrama. Bo siońniašnija adzinaccacikłaśniki pieršymi išli pa novaj prahramie, pačynajučy ź piataha kłasa.
Voś jany davučylisia — zaviaršyŭsia praces: abnaviłasia prahrama. Što ciapier? Spačatku nam pierad Novym hodam Łukašenka anansuje pierahlad historyi (što Reč Paspalitaja — nibyta hienacyd biełarusaŭ, znoŭ treba pieraasensavać Vialikuju Ajčynnuju i h.d.).
Pa mienšaj miery, z hetaha vynikaje: budzie pierarablacca prahrama pa historyi. Ale ciapier, kali jany zajaŭlajuć pra namier pavialičyć kolkaść budučych dziasiaci-adzinaccacikłaśnikaŭ, značyć, treba pad ich adaptavać prahramu — vynikajuć čarhovyja źmieny. Jaki ŭ hetym sens? Atrymlivajecca, padručniki, vypuščanyja apošnimi hadami, buduć znoŭ pieravydavacca?
A heta nie tolki hrošy, ale i čas nastaŭnikaŭ, kab pryzvyčaicca da źmienaŭ, aptymizavać ich u navučalny praces,» — padkreślivaje Anžeła.
«Pradpryjemstva atrymlivaje kata ŭ miachu na piać hadoŭ»
«Kolkaść ilhotnikaŭ — heta, z adnaho boku, i dobra: dziaržava pakazvaje, jak jana kłapocicca pra ludziej, što budzie bolš mahčymaściaŭ atrymać adukacyju, — praciahvaje piedahoh. — Ale ź inšaha boku, kali my pahladzim, na kaho raspaŭsiudžvajucca hetyja lhoty, adrazu stanovicca ŭsio zrazumieła, kaho dziaržava źbirajecca vychoŭvać. Nu, tut navat biez kamientaryjaŭ.
Raniej metavaje nakiravańnie było značna vuziejšym, ciapier abmiežavańni prybiaruć i pavysiać kolkaść miescaŭ dla «metavikoŭ».
Pa-pieršaje, heta moža surjozna pavysić karupcyju. Naprykład: da dyrektara škoły prychodzić maci słaboha vučnia, kładzie kanviert z peŭnaj kolkaściu hrošaj i atrymlivaje papieru ab «zapatrabavańni» — harantyju pastupleńnia, dyrektar ža — «śpiecyjalista», jaki jamu abaviazany.
Pa-druhoje, treba ŭličvać, što ŭ takim vypadku raźmierkavańnie nie dva, a piać hadoŭ, to-bok pradpryjemstva atrymlivaje kata ŭ miachu na piać hadoŭ. Časta pretendent nie samaj lepšaj jakaści, a pazbavicca ad jaho, navat kali jon vielmi drenny pracaŭnik, amal nijak niemahčyma.
«Vy ž chacieli pieramienaŭ, voś vam pieramieny»
«Miarkuju, kab sapraŭdnaj metaj reformaŭ była adukacyja, to nie začyniali b licei. Heta davoli pakazalna, — ličyć Anžeła. — Možna čakać, što hetyja źmieny padšturchnuć jašče bolšuju kolkaść abituryjentaŭ abirać zamiežnyja VNU.
Vidavočna, što kali čałaviek advučycca za miažoj, to i pracavać zastaniecca tam.
Padsumoŭvajučy, možna mierkavać, što źmieny robiacca tolki dla bačnaści. Heta čarhovy manieŭr, kab pakpić z, jak jany kažuć, «biehłych», maŭlaŭ vy ž chacieli pieramienaŭ, voś vam pieramieny, u nas usio jość, pravodziacca reformy. Ale našto takija pieramieny — pytańnie biez adkazu.
Dla taho, kab arhanizavać lubyja źmieny, treba detalna vyvučyć situacyju. Ale ŭ ministerstvie, vidać, siadziać ludzi, vielmi dalokija ad realij siońniašniaha stanu adukacyi i, u pryvatnaści, ciapierašniaj biełaruskaj škoły.
A nam, jak nastaŭnikam, zastajecca niejak vyžyvać u novych umovach», — padsumoŭvaje Anžeła.
«Refarmujučy sistemu adukacyi, varta imknucca pazbavicca ad biurakratyzmu, ale novy Kodeks nie pra heta»
Lilija Husarava, da 2021 hoda pracavała ŭ 17-aj himnazii Minska, ale była vymušana źjechać praz palityčny pieraśled.
Taksama pahutaryli ź Lilijaj Husaravaj, jakaja ciapier pracuje ŭ anłajn-škole va Ukrainie. Jaje stvaryła Nasta Špakoŭskaja.
«Płany pa pavieličeńni metavaha naboru ja razhladaju jak pašyreńnie tatalnaha kantrolu z boku dziaržavy, — adznačaje piedahoh. — Ciapier vidavočny maštabny adtok kadraŭ va ŭsich abłaściach: šmat dzie, u tym liku i ŭ škołach, nie chapaje pracaŭnikoŭ. A pryviazać čałavieka da peŭnaha miesca na cełych piać hadoŭ — vyjście, jakoje i praduhledžanaje novym Kodeksam.
Refarmujučy sistemu adukacyi, u pieršuju čarhu varta imknucca pazbavicca ciapierašniaha biurakratyzmu, prybrać lišnija funkcyi z nastaŭnika, ale novy Kodeks nie pra heta.
Pracujučy ciapier u pryvatnaj škole, ja ŭvieś svoj čas addaju vučniam i padrychtoŭcy zaniatkaŭ — nie treba zapaŭniać dziasiatki papier, tolki samaje nieabchodnaje. Dziakuj bohu, hetyja źmieny našaj ciapierašniaj pracy nie kranucca, škoła pracuje pa ŭkrainskich prahramach, a prahramu pa biełaruskaj movie składajem samastojna.
Tak, karystajemsia biełaruskimi padručnikami, ale my volnyja ŭ ich vybary. U kožnym z vydańniaŭ, pa ščyraści, jość, miakka kažučy, słabyja momanty i ŭpuščeńni. Tamu metazhodna brać materyjał z vydańniaŭ roznych hadoŭ — šukać najlepšy.
Što da zamieny CT na ekzamien, skazać ciažka, treba budzie pahladzieć, jak jano zapracuje, jakija buduć vyniki. Ale, biezumoŭna, heta i stres dla dziaciej, i dadatkovaja praca dla nastaŭnikaŭ. Samaje składanaje — adsutnaść dakładna akreślenaha miechanizmu: my ŭsio jašče nie viedajem ni patrabavańniaŭ, ni normaŭ, ni navat času praviadzieńnia hetych ekzamienaŭ, a zastajecca ŭsiaho hod.
Mahu tolki paspačuvać ciapierašnim dziesiacikłaśnikam,» — kaža Lilija.
«Premiju jamu płaciać najbolšuju». Vajenruki ŭ škołach: što jany robiać i za čym (kim) sočać
