Jaŭhien Baskin. Fota: Tut.by
Jaŭhienu Baskinu 57 hod, jon rodam z Mahilova, maje asnoŭnyja aktyvy ŭ śfiery vyroščvańnia žyvioły i pierapracoŭki miasa. Najbolš viadomy brend — «Piatrucha», hałoŭnaja kampanija nazyvajecca «Siervaluks». U «Siervaluksie» pracuje kala 11 tysiač čałaviek.
«Siervaluksu» naležać brojlernyja fabryki ŭ Mahilovie i Smalavičach, fiermy i cechi ŭ Mahiloŭskaj i Minskaj abłaściach.
Taksama Baskin viadzie biznes va Ukrainie — tam u jaho śvinafierma, sumiesnaje pradpryjemstva z hałandcami ŭ Vińnickaj vobłaści.
U hetym tekście my sabrali infarmacyju pra jaho ad bankiraŭ, biznesmienaŭ, supracoŭnikaŭ jaho pradpryjemstvaŭ i ad ekanamičnych analitykaŭ. Publicy da hetaha momantu pra Baskina było mała što viadoma.
Hadami hraŭ pa kabakach, a dapamahło niaščaście
Sam jon pachodzić ź siamji nastaŭnikaŭ: maci — nastaŭnica małodšych kłasaŭ, baćka — historyi. U jakaści daniny siamiejnym tradycyjam Baskin pabudavaŭ u Mahilovie pryvatnuju škołu, jana adkryłasia ŭ vieraśni 2021-ha.
U Jaŭhiena Baskina dvoje dziaciej. Starejšy syn advučyŭsia ŭ Brytanii i viarnuŭsia pracavać na radzimu.
Pa adukacyi Jaŭhien inžynier-fizik, ale pa prafiesii nie pracavaŭ. U biznes Baskin uvohule pryjšoŭ ź niečakanaj śfiery.
«Svaje pieršyja hrošy jon zarablaŭ, hrajučy na pijanina ŭ restaranach Mahilova. Małady chłopiec, 20 ź nievialikim hadoŭ, Ženia Baskin byŭ viadomy ŭ horadzie jak muzykant. Hraŭ jon pa kabakach davoli doŭha, hady try dakładna», — kažuć znajomyja z hetym čałaviekam mahiloŭcy.
Jak muzykant staŭ biznesmienam — nie viedajuć mnohija jaho kalehi pa cechu. Ale ŭ ahulnych rysach historyja była kłasičnaj dla 90-ch: chto mieŭ zdolnaści da kamiercyi, toj sprabavaŭ krucicca. Kamuści nie ŭdavałasia. Baskinu — udałosia.
«Paśla restaranaŭ Baskin pajšoŭ stajać na rynku — pradavaŭ kurtki, jakija tut ža, u mahiloŭskich padvałach, i adšyvali. Potym u jaho nievialikaje atelje svajo źjaviłasia — nabraŭ švačak, kupiŭ mašynak, pačali šyć bolš, pačaŭ vazić na Rasiju, tam jašče z kimści paznajomiŭsia, jašče. Stała jasna, što pradavać možna nie tolki kurtki.
Pradavaŭ les va Ukrainu, z Ukrainy pačaŭ vazić cukar u Biełaruś, i tady ŭžo pačalisia pieršyja pośpiechi, bo rynak byŭ vysokadachodny, pra kurtki jon zabyŭ, pačaŭ rabicca paznavalnym čałaviekam.
Potym pačali navat z Brazilii cukar vazić, ale hodzie ŭ 98-m usio heta nakryłasia, bo dziaržava tady manapalizavała cukrovuju śfieru, usich adsunuli ad hetaha biznesu, chto paśpieŭ vyraści. Tady heta zdavałasia dramaj dla jaho, ale, jak akazałasia, z hetaha ŭsio tolki pačałosia.
Z tymi svaimi jeŭrapiejskimi trejdarami pačali šukać varyjanty što pradavać dalej — uzialisia za sojevy šrot. Jaho dadajuć u kambikorm», — raskazvaje abaznany surazmoŭca.
U biełaruskich biznes-kołach papularnaja dumka, što vytvorcam miasa Baskin staŭ amal vypadkova.
«Tak vyjšła, što mahiloŭskaja ptuškafabryka, jakoj jon pastaŭlaŭ kambikorm u kredyt, prosta ŭžo ŭ takuju, daruj, sr**u ŭlezła, što nie mahła raźličycca, — kaža adzin z našych surazmoŭcaŭ. — Tam debitorka była takaja, što adzinaje, što jamu zastavałasia — abo plunuć, abo zabrać hetuju fabryku sabie ŭ košt daŭhoŭ i pasprabavać raźviarnucca samomu.
Ekanomika tam śpiecyfičnaja: brojler žyvie dzion 40, a kali jon haładaje (kali korm nie pastaŭlajecca, bo niama raźliku za papiarednija), to jon prosta dochnie, nu i ŭsio — nijakaha biznesu. Zamknionaje koła atrymlivajecca.
Historyja prykładna jak u Viktara Kisłaha, jaki staŭ kiprskim bankiram, tamu što jamu hrošy nie addavali — pryjšłosia hety bank vykuplać, kab zabrać svajo. Padobnym čynam i Baskin staŭ ułaśnikam fabryki, i ŭciahnuŭsia — nabraŭ dobry mieniedžmient, pačało ŭdavacca. Jeŭrapiejcy jamu mocna dapamahali, hałandcam jon mocna abaviazany».
Mahiloŭskuju brojlernuju ptuškafabryku Baskin kančatkova nabyŭ u 2006 hodzie. Da taho niekalki hadoŭ «Siervaluks» tolki arandavaŭ jaje. Technałahičny praces na ptuškafabrycy naładzili śpiecyjalisty ź Niderłandaŭ.
Ciapier mahiloŭskaja ptuškafabryka — heta biznes jeŭrapiejskaha standartu i žyvy prykład, jak možna vieści spravy navat u samych składanych umovach.
«Nie svołač», inviestavaŭ paŭmiljarda i pryciahnuŭ zachodnija hrošy
«Baskin jak čałaviek — nie svołač, jak biznesmien — zrabiŭ siabie sam, faktyčna, prajšoŭšy usie etapy ŭ svajoj śfiery: pastaŭka karmoŭ — handal miasam i tuškami — stvareńnie pierapracoŭki i ŭłasnych brendaŭ. Ciapier «Piatrucha» robić sasiski, katlety, kurej tabaka, nahietsy, mitboły, paštety, narezki i hetak dalej — nu ŭsie i tak viedajuć. Heta daroha ad žaŭniera da hienierała, Baskin — takaja biełaja kostka biełaruskaha biznesu», — kaža nam adzin ź mieniedžaraŭ «Siervaluksa».
Mnohija dziejačy ajčynnaha biznesu staviać u hałoŭnuju zasłuhu Baskinu toje, što jon bieź dziaržaŭnych prefierencyj uzhadavaŭ na Mahiloŭščynie kankurenta takich hihantaŭ, jak, prykładam, rasijski «Miratorh». Nivodnaj dziaržaŭnaj kampanii takoje nie ŭdavałasia.
Ale tut cikavy abjom inviestycyj i krynicy srodkaŭ «Siervaluksa», bo impieryja rasła imkliva i masštabna. Surazmoŭcy «Našaj Nivy» z bankaŭskich kołaŭ ličać, što tut jość, pra što razvažać.
«Mnie nieviadoma pra toje, kab «Siervaluksu» davali kredyty na lhotnych umovach, — kaža nam biełaruski bankir. — Jany kredytavalisia pa rynkavych staŭkach, u toj čas jak ruskija za płotam i našy «hosy» kredytujucca pa lhotnych taryfach dziaržbankami, što stvarała niaroŭnyja ŭmovy ŭ płanie dostupu da resursaŭ.
Ale ŭ «Siervaluksa» byŭ plus — vialikaja dola svaich ułasnych hrošaj, bo amal uvieś prybytak pierainviestoŭvaŭsia. Sabiekošt zastavaŭsia kankurentny.
Biez dostupu da spravazdačnaści ciažka acanić ahulny abjom układzienych u zavody srodkaŭ, aryjencirovačna, za ŭsie hetyja hady nabiažyć paŭmiljarda dołaraŭ. Ale toje, što ŭ jaho i ciapier vialikaja kredytnaja nahruzka — niama sumnievaŭ.
Dumaju, lvinaja dola jaho prybytkaŭ idzie na pahašeńnie kredytaŭ, u tym liku zachodnim kredytoram».
U 2016-m hodzie «Bi-Bi-Si» aceńvała ličbu inviestycyj hrupy kampanij «Siervaluks» u 350 miljonaŭ dołaraŭ. Baskin aktyŭna pryciahvaŭ finansavańnie i z-za miažy.
U vypadku z «Siervaluksam» skłałasia redkaja situacyja, kali kredyty vydavali ŭ formie ŭvachodžańnia ŭ dolu — tak, JEBRR (Jeŭrapiejski bank rekanstrukcyi i raźvićcia) uvajšoŭ u kapitał «Siervaluksa» minarytarnym akcyjanieram. Častka hrošaj — 10 miljonaŭ jeŭra — była ŭkładzienaja ŭ budaŭnictva novaha cecha na Smalavickaj ptuškafabrycy.
Samu fabryku «Siervaluks» nabyŭ u 2012-m. U hetym siužecie značnuju rolu prypisvajuć tahačasnamu hubiernataru Minskaj vobłaści Barysu Baturu.
«Z Baturam Baskin byŭ znajomy z časoŭ, kali Batura byŭ hubiernataram Mahiloŭščyny. Ja tak razumieju, adbyłasia takaja historyja, što hubiernataru treba było niešta rabić z zavodam u Smalavičach, bo zarobki ledź płacilisia, pradpryjemstva lipieła — nu, dziaržava b pamierci nie dała, ale i praryvaŭ niejkich u finansavańni čakać nie vypadała.
Batura nasiŭsia pa pryvatnikach i šukaŭ inviestara, mała kamu heta było cikava, uspomniŭ pra mahiloŭskaha Baskina, jaki padobny prajekt užo padymaŭ tam.
Niejak damovilisia, u vyniku Baskin uvajšoŭ tudy vialikimi hrašyma. Adzinaje, što jamu dazvolili vypłačvać hrošy z rasterminoŭkaj na kolki tam hadoŭ, ale i kuplaŭ jon daloka nie cukieračku, a kavałak… taho, što jaki inšy biznesmien z hrašyma b pierastupiŭ. Nu a što vyjšła, my nazirajem», — ličyć mieniedžar adnaho ź biełaruskich charčovych biznesaŭ i padkreślivaje, što ciapier ptuškafabryka ŭ Smalavičach, aproč inšaha, — partnior KFC va ŭsim rehijonie.
«Pastaŭlajem u bolš jak dziesiać krain śvietu biełaruskich kurej. Navat u Azii znajšli nišu: tam biełaje miasa mienš cenicca, zatoje iduć nožki i kryły — pastaŭlajem toje, što tut spažyviec vykidvaŭ by», — kamientuje pośpiechi smalavickaj brojlernaj fabryki paśla inviestycyj JEBRR adzin ź mieniedžaraŭ «Siervaluksa».
Na supracoŭnictva ź JEBRR źviartaje ŭvahu i akademičny dyrektar centra BEROC Kaciaryna Barnukova.
«Ja nie insajdar, ale jak dla naziralnika zboku, toje, što Baskin trapiŭ u sankcyjny śpis, niezrazumiełaje, — kaža jana. — Zaŭvažanym u atrymańni niejkich asablivych pryvilejaŭ ad uładaŭ jon nie byŭ — udzieł u «Radzie pa raźvićci pradprymalnictva» pryvilejem ličyć nielha.
U pradpryjemstvy Baskina inviestavaŭ JEBRR, jaki ŭvachodzić minarytaryjem tolki paśla aŭdytu i pilnaj pravierki reputacyjnych ryzyk, kanfliktaŭ intaresaŭ i afilavanaści. Rašeńnie kanadcaŭ pakazvaje, što ŭsie bujnyja biznesmieny siońnia pad ryzykaj sankcyj, anałahična jak u Rasii, dzie pad sankcyi trapili navat niejtralnyja aliharchi.
A Baskin ža sam ciarpieŭ ad represij, heta nie tajamnica».
Aryšt i vykup
Baskina i finansavaha dyrektara «Siervaluksa» aryštavali ŭ sakaviku 2016-ha ŭ minskim aeraporcie, kali jany, sa słovaŭ KDB, «sprabavali vylecieć z krainy».
Vystavili č. 2 art. 243 KK RB (uchileńnie ad spłaty padatkaŭ u asabliva bujnym pamiery). Sa słovaŭ KDB, «škoda skłała nie mienš za 370 miljardaŭ rubloŭ (kala 17 młn dołaraŭ)».
Ličycca, što sprava stała raźvićciom spravy eks-sienatara Alaksandra Paŭłoŭskaha (kampanija «Bijakom»), jakoha zatrymlivali raniej, i ŭ ramkach rasśledavańnia čyjoj spravy znajšli, da čaho možna dačapicca, paśla čaho pačali zatrymlivać usich źviazanych z kambikarmami.
Tam, praŭda, byŭ tonki momant — arhanizacyi sielskaj haspadarki ŭ Biełarusi ŭvohule padatku na prybytak nie płaciać, a tolki 1% z abarotu.
Tamu ŭ biznes-kołach ličyłasia, što Baskinu nie paščaściła pa inšych pryčynach. U vyniku nadoŭha ŭ SIZA KDB jon nie zatrymaŭsia, bo adrazu z usim pahadziŭsia, vyjšaŭ pad chatni aryšt i byŭ zmušany kampiensoŭvać «naniesienuju škodu» pa łukašenkaŭskim multyplikatary.
«Baskin da niadaŭniaha času ličyŭsia biznesmienam, jaki zapłaciŭ režymu za vychad ci nie najbolšy vykup u historyi piersanalnych aryštaŭ — havorka idzie pra sumu kala $35 miljonaŭ. Častku davali biznes-partniory, častku prakredytavali banki. 25 miljonaŭ jon zapłaciŭ adrazu, a jašče 10 raściahnuli ŭ časie, — kaža «Našaj Nivie» abaznanaja krynica. — U hetym sensie jon sapraŭdy režymu zapłaciŭ šmat, ale heta vyjšła «pa prymusie, a nie pa lubovi».
Svoj aryšt biznesmien paśla nikoli nie kamientavaŭ. Ale viadoma, što jon, u adroźnieńnie ad mnohich, tak i nie ŭspłyŭ u palitycy sa ściažkom sienatara ci deputata na pinžaku.
Fota: Tut.by
Źniavoleńnie nakłała svoj adbitak i na aśviatleńnie dziejnaści Baskina ŭ aficyjnych ŚMI. Kali prahladać rupar aficyjnaj prapahandy, BiełTA, to tam tolki ŭ 2013-m zhadvajecca pra pieršy i adziny znak uvahi ad dziaržavy — premiju «Čałaviek hoda Mahiloŭščyny».
Samyja śviežyja zhadki hetaha proźvišča na BiełTA datujucca viasnoj 2020-ha, kali Łukašenka pryjazdžaŭ hladzieć paśpiachovaje pradpryjemstva Baskina ŭ Smalavičach u razhar pandemii.
«Ja pryjechaŭ na hetaje pradprymstva, kiraŭnik Jaŭhien Baskin nie paprasiŭ ni pra jakuju padtrymku», — cytavała BiełTA Łukašenku.
«Baskin chitry dziejač. Jon viedaje, što byvaje z tymi, chto pačynaje zaihryvać ź dziaržavaj i atrymlivać prefierencyi, tamu ničoha i nie prasiŭ, — ličyć abaznanaja krynica ź biznes-asiarodku. — A schavacca ad vizitu Łukašenki niemahčyma — ty nie možaš, pracujučy ŭ Biełarusi, skazać što nie, nie jedźcie da mianie, tut jaho składana abvinavačvać.
Anałahična dziejničali pradstaŭniki inšych paśpiachovych pryvatnych biznesaŭ.
«U 2010-m pierad vybarami Łukašenka pryjechaŭ na «Alutech», i pytajecca ŭ [hiendyrektara Alaksieja] Žukava, što vam treba, jakaja dapamoha? Kažycie. — «Ničoha», — adkazaŭ toj. Bo ŭ nas tak: tam, dzie dziarždapamoha, tam paśla i Dziaržkantrol, i ŭsio ŭ pakiecie», — tłumačyć viadomy biznes-kansultant.
«Našaj Nivie» raskazali pra biznesmiena D., jaki na słovy Łukašenki: «Voś pierad taboj Jakabson, voś Šapira, buduć tannyja kredyty, padtrymka — tolki pazvani» skazaŭ, što pazvonić, a numary vydaliŭ z telefona, jak tolki vyjšli.
Tamu što samyja razumnyja razumiejuć, što jak tolki ty pačynaješ ad dziaržavy niešta atrymlivać, to tabie da kožnaj dziaržaŭnaj kapiejčyny prystaŭlajecca pa dva kantralory.
Prykłady ŭsie na pavierchni, pačynajučy z «Tutbaja». Nu, i ŭ cełym, my viedajem linii žyćcia «paśpiachovych biznesmienaŭ»: na tabie kavałak ziamli ŭ kłasnym miescy Minska, dzie tolki debił nie razhorniecca, — buduj! I dzie ciapier usie hetyja Čyžy? Niešta jany ŭtrymali? Dzie ich biznesy? A ŭ Baskina ŭsio pracuje, a svoj «doŭh pierad Radzimaj» jon užo addaŭ tymi 35 miljonami», — kaža biznesmien.
Dyk za što tady pad sankcyi?
Unikalnaść situacyi z Baskinym u tym, što ŭ svaim abhruntavańni ŭviadzieńnia sankcyj kanadcy napisali tolki toje, što jany ŭviedzienyja, «uličvajučy, što dziejańni Biełarusi pryviali da hłybokich parušeńniaŭ mižnarodnaha miru i biaśpieki, što maje vynikam surjozny mižnarodny kryzis».
Dalej idzie pieralik proźviščaŭ, u jakich i łukašenkaŭskija hienierały, i prarežymny (ź jaho ŭłasnych słovaŭ) ułaśnik «Amkadora» Alaksandr Šakucin, i sienatar Savieta Respubliki Valancin Bajko («Konte-Spa»), i navat Uładzimir Piefcijeŭ, i siarod ich — Baskin.
«Naša Niva» źviarnułasia pa tłumačeńnie pryčyn uklučeńnia kankretna Baskina ŭ sankcyjny list da Ofisa Cichanoŭskaj. Nam bieź lišnich kamientaryjaŭ adkazali, što «Heta nie my [patrabavali sankcyj suprać Baskina]».
Taksama my źviarnułsia pa kamientaryj da teatralnaha dziejača i palityčnaha aktyvista Mikałaja Chalezina, jaki aktyŭna zajmajecca sankcyjnaj temaj.
«Što tyčycca kankretna Baskina — tam mohuć być samyja roznyja momanty. Naprykład, mohuć prasočvacca suviazi z režymam, atrymanyja prefierencyi, apasrodkavanaja suviaź z padsankcyjnymi rasijskimi asobami. Moža być, ułasnaja kanadskaja infarmacyja praz bankaŭskija sistemy, jakaja jaho dyskredytuje, — skazaŭ Chalezin. — Tut važna razumieć, jaki miechanizm uklučeńnia asob u sankcyjnyja śpisy: hrupy ekśpiertaŭ rychtujuć abhruntavańni, abapirajučysia na rabotu rasśledavalnikaŭ, žurnalistaŭ i ekśpiertaŭ. Hetyja śpisy nakiroŭvajucca ŭradam, mižnarodnym strukturam, śpiecyjalnym słužbam i hetak dalej. Abhruntavańni nie publikujucca i nie kamientujucca ni adnym z bakoŭ».
Chalezin adznačyŭ, što nie moža nazyvać imiony tych «rasśledavalnikaŭ, ekśpiertaŭ i žurnalistaŭ», jakija rychtujuć abhruntavańnie.
Sam biznesmien nie staŭ kamientavać «Našaj Nivie» svajo patraplańnie ŭ śpis, zajaviŭšy tolki, što dla jaho heta «vialikaja niečakanaść».
