Charkaŭ
U horadzie, jaki rujnujuć rasijskija vajskoŭcy, paciarpieła niekalki dziasiatkaŭ histaryčnych pabudoŭ i chramaŭ.
Snarad paškodziŭ «Słova» — histaryčny budynak 1920-ch hadoŭ, u jakim žyli ŭkrainskija piśmieńniki. Z 2020 hoda tut pracavali litaraturnyja rezidencyi, pravodzilisia mierapryjemstvy i kvaterniki.
Dom «Słova». Fota:@dionisium
Taksama 12 sakavika rasijskija vajskoŭcy paškodzili Charkaŭski nacyjanalny teatr opiery i baleta imia Mikoły Łysienki. A 13 sakavika ŭ vyniku bambardziroŭki paciarpieła Charkaŭskaja dziaržaŭnaja navukovaja biblijateka imia Karalenki — adna z najbujniejšych biblijatek Ukrainy i Jeŭropy, abjom fondaŭ jakoj składaje siem miljonaŭ ekzemplaraŭ vydańniaŭ na roznych movach.
Charkaŭski nacyjanalny teatr opiery i baleta. Fota: objectiv.tv
Jakija architekturnyja pomniki jość u Charkavie?
Hubiernatarski pałac
Architekturnaja spadčyna XVIII stahodździa. Pabudavany jon byŭ pa zahadzie Kaciaryny II. Płanavałasia, što tut impieratryca budzie spyniacca padčas vandrovak. Pałac pryniaŭ haspadyniu tolki adzin raz, u 1787 hodzie, kali jana jechała ź Pieciarburha ŭ Krym. Hubiernatarski pałac zbudavany ŭ styli, pierachodnym ad baroka da kłasicyzmu.
Ciapier tam znachodzicca hałoŭny korpus Ukrainskaj inžynierna-piedahahičnaj akademii.
Fota: otkudarodom.ua
Dom z chimierami
Architekturny pomnik u styli madern z elemientami anhlijskaj hotyki. Budynak z bolš čym stohadovaj historyjaj možna paznać pa šerym fasadzie ź biełymi mistyčnymi elemientami. Jon byŭ pabudavany ŭ 1914 hodzie dla pryvatnaj himnazii, jakaja praisnavała da 1920-ha.
U saviecki čas tam raźmiaščałasia vaśmihadovaja škoła. U 1965 hodzie jaje zakryli z pryčyny niepasrednaha susiedstva z tubierkuloznym dyspansieram. Potym da 1973 hoda ŭ Domie z chimierami była raźmieščanaja viačerniaja škoła rabočaj moładzi, jakaja z-za avaryjnaha stanu budynka doŭha nie pratrymałasia. Kala piatnaccaci hadoŭ budynak pustavaŭ.
Ciapier u im znachodzicca teatralny fakultet Instytuta mastactvaŭ imia Ivana Katlareŭskaha. Dom z chimierami byŭ adrestaŭravany.
Fota: moniacs.kh.ua
Pakroŭski sabor
Kaštoŭny pomnik architektury druhoj pałovy XVII stahodździa, jaki byŭ pabudavany kazakami. U 1726 hodzie jaho zrabili Śviata-Pakroŭskim mužčynskim manastyrom i abjadnali z charkaŭskim kalehiumam, jaki ličycca adnoj ź pieršych vyšejšych navučalnych ustanoŭ na Levabiarežžy.
U pieryjad z 1799 pa 1846 hady Pakroŭski sabor staŭ kafiedralnym. Z prychodam da ŭłady «savietaŭ» u 1920-ch hadach jaho zakryli, i z časam jon amal całkam razburyŭsia.
Pakroŭski sabor ujaŭlaje saboj ukrainskuju trochkupalnuju carkvu. Vonkavaje azdableńnie sabora maje elemienty ruskaj architektury, što śviedčyć ab suviazi ŭkrainskaj i ruskaj kultur.
U 1992 hodzie sabor viarnuli ŭ majomaść Ukrainskaj pravasłaŭnaj carkvy.
Fota: wikiway.com
Čarnihaŭ
Z-za pastajannych rasijskich abstrełaŭ razburajucca pomniki staražytnaha Čarnihava. Całkam zhareŭ chram śviaciciela Fieadosija, u padvale jakoha chavalisia ludzi. Byŭ častkova razburany maładziožny centr-teatr — histaryčny budynak byłoha kinateatra, jaki byŭ pabudavany ŭ 1939 hodzie.
Razbureńni ŭ Čarnihavie zaznali i muziei. Unačy 11 sakavika rasijskija vajskoŭcy razbambili budynak Muzieja ŭkrainskich staražytnaściaŭ Vasila Tarnoŭskaha, pabudavany ŭ kancy XIX stahodździa. Apošnim časam tam znachodziłasia Čarnihaŭskaja abłasnaja biblijateka dla junactva. Taksama 12 sakavika rasijanie paškodzili fasady, vokny i častkova ekspazicyju Vajenna-histaryčnaha muzieja.
Jakimi architekturnymi zbudavańniami jašče znakamity hety horad?
Siadziba Ryhora Hlebava
Pavodle adnoj ź lehiend, dom u vyhladzie zamka dvaranin pabudavaŭ, kab pryciahnuć da siabie ŭvahu francužanki, ź jakoj jon paznajomiŭsia ŭ Paryžy i jakaja admoviłasia jechać ź im u Čarnihaŭ — bo ŭ Hlebava nie było zamka, jak u sapraŭdnaha rycara.
Siadziba maje dastatkova składanuju asimietryčnuju płaniroŭku. Pierad budynkam znachodzicca padkovapadobnaja płošča. Pobač ź siadzibaj zachavalisia dom sadoŭnika, ladoŭnia i karetnik.
Ciapier u siadzibie Ryhora Hlebava raźmiaščajecca hałoŭny korpus Navukova-daśledčaha instytuta sielskahaspadarčaj mikrabijałohii Ukrainskaj akademii ahrarnych navuk. A sam budynak źjaŭlajecca pomnikam historyi i architektury.
Fota: rest.guru.ua
Trajecki sabor
Byŭ uźviedzieny ŭ 1679 hodzie pa inicyjatyvie Łazara Baranoviča, viadomaha palityčnaha i carkoŭnaha dziejača. U architekturny ansambl zbudavańnia ŭvachodzić malaŭničaja zvanica, Uviadzienskaja carkva i trapieznaja, jakija byli pabudavanyja pry padtrymcy znakamitaha ŭkrainskaha hietmana Ivana Maziepy.
U XVII stahodździ Trajecki sabor pa-majstersku raśpisali, ale amal usie šedeŭry hetaha rośpisu byli źniščanyja padčas pažaru. U XVIII stahodździ majstry znoŭ upryhožyli sabor baročnymi rośpisami.
Da revalucyjnych časoŭ u chramie była raźmieščanaja ikona Iljinskaj Božaj maci, viadomaja svaimi cudadziejnymi ŭłaścivaściami. Adnak paźniej jana była stračanaja.
Fota: chernihiv-sob.church.ua
Čarnihaŭski kalehium
Z 1700 pa 1776 hady — pieršaja siaredniaja navučalnaja ŭstanova na Levabiarežžy Ukrainy. Da 1917 hoda — duchoŭnaja sieminaryja. Uzoram dla stvareńnia była Kijeva-Mahilanskaja akademija.
Raźvićcio kalehiuma finansavaŭ hietman Ivan Maziepa. Dziakujučy jaho dapamozie, u kompleksie ŭstanovy źjaviłasia aryhinalnaja baročnaja zvanica. Jaje ŭpryhožvaje niezvyčajny arnamient, jaki zdaloku nahadvaje dyvan.
Fota: «Vikipiedyja»
Maryupal
Rasijanie abstralali 12 sakavika miačeć Sulejmana Pyšnaha i jaho žonki Raksałany ŭ Maryupali. A 16 sakavika skinuli bombu na Maryupalski dramatyčny teatr. U im chavalisia sotni ludziej.
Jakija unikalnyja pomniki jość u Maryupali?
Haścinica «Kantyniental»
Adzin z samych kaštoŭnych architekturna-histaryčnych pomnikaŭ darevalucyjnaha Maryupala. Na pačatku minułaha stahodździa jon naležaŭ kupieckaj siamji italjanskaha pachodžańnia pa proźviščy Tamaza. Ni imia architektara, ni dakładnaja data pabudovy budynka nie viadomyja, što, zrešty, charakterna dla bolšaści maryupalskich pomnikaŭ.
Haścinica na praciahu ŭsiaho svajho isnavańnia była samym raskošnym miescam darevalucyjnaha Maryupala, dzie haradskaja elita mahła pravodzić volny čas. U studzieni 1918 hoda ŭ joj zasiadaŭ časovy vykanaŭčy kamitet, i balšaviki brali hatel šturmam.
U postsaviecki pieryjad budynak pierajšoŭ ź viedamasnaj u kamunalnuju ŭłasnaść i atrymaŭ nazvu «Maładziožny».
Fota: mariupolrada.gov.ua
Vodanapornaja vieža
Pabudavanaja jana była ŭ 1909 hodzie. U 1930-ch hadach vodanapornaja vieža straciła svaje pieršapačatkovyja funkcyi: u epochu industryjalizacyi byŭ zbudavany novy vodapravod i pompavaja stancyja.
Padčas Druhoj suśvietnaj vajny vieža była paškodžanaja, kapitalnaha ramontu dačakałasia tolki ŭ siaredzinie 1980-ch, kali ŭźnikła ideja raźmiaścić u joj adździaleńnie krajaznaŭčaha muzieja. Ideja hetaja tak i nie ažyćciaviłasia, ale pastupova vodanapornaja vieža pieratvaryłasia ŭ simvał Maryupala.
Fota: Vikipiedyja
Damy Trahubava
Abramu Trahubavu naležała niekalki pradpryjemstvaŭ, a taksama ceły šerah prynadnych kavałačkaŭ haradskoj nieruchomaści.
Paśla revalucyi ŭsiu jaho majomaść rekvizavali. U asabniaku kala darohi staŭ zasiadać paviatovy ČK, a sam kupiec staŭ adnym z abjektaŭ jaho ŭvahi.
U paślavajenny pieryjad abodva budynki dastalisia Ministerstvu achovy zdaroŭja i doŭha słužyli haradžanam u jakaści haradskoj palikliniki i stancyi pieralivańnia kryvi.
Fota: Ivan Stanisłaŭski
Sumy
Rakietny ŭdar, jaki adbyŭsia 2 sakavika, paškodziŭ u Sumach budynki pačatku XX stahodździa na terytoryi byłoha artyleryjskaha vučylišča.
Jakija słavutaści jość u Sumach?
Alaksandraŭskaja himnazija
Samaja staraja navučalnaja ŭstanova horada Sumy. Svaju nazvu himnazija nosić u honar impieratara Alaksandra III, padčas praŭleńnia jakoha i była adkrytaja. Hałoŭny korpus Alaksandraŭskaj himnazii byŭ uźviedzieny ŭ styli kłasicyzm u 1873 hodzie.
Dziakujučy vostrakancovym viežkam i zubcam, hety budynak nahadvaje siaredniaviečny zamak. U hetym ža styli pabudavanaja leśvica, jakaja viadzie na druhi pavierch hałoŭnaha korpusa, i aktavaja zała.
Ciapier Alaksandraŭskaja himnazija śpiecyjalizujecca na pahłyblenym vyvučeńni anhlijskaj movy.
Fota: Vikipiedyja
Kaścioł Najśviaciejšaj Panny Maryi
Jon budavaŭsia na praciahu 1900-1911 hadoŭ pa inicyjatyvie miascovaj relihijnaj abščyny, jakaja składałasia z emihrantaŭ-palakaŭ.
Rymska-katalickaja abščyna horada abjadnoŭvała vychadcaŭ z krain Zachodniaj i Uschodniaj Jeŭropy i składałasia pieravažna z polskich ramieśnikaŭ, pradprymalnikaŭ, inžynieraŭ i technikaŭ.
U saviecki čas pamiaškańnie kaścioła vykarystoŭvałasia spačatku pad składy, a z 1945 pa 1953 hady ŭ im raźmiaščaŭsia Sumski abłasny krajaznaŭčy muziej. Paźniej — spartyŭnaja zała miascovaha piedahahičnaha instytuta, a paśla — spartzała siaredniaj škoły №8. I tolki ŭ mai 1994 hoda kaścioł byŭ viernuty viernikam.
Fota: Vikipiedyja
Siadziba Suchanavych-Sumoŭskich
Hety dvuchpaviarchovy budynak pałacavaha typu byŭ pabudavany ŭ 1895 hodzie miascovym miecenatam i pradprymalnikam Mikałajem Suchanavym. Siamja Suchanavych była najbahaciejšaj siarod sumskich kupcoŭ-pramysłoŭcaŭ.
Hałoŭny budynak, jaki praz padziemny chod złučajecca z kantoraj, vykanany ŭ styli nieareniesansu. Da 1895 hoda dom byŭ abstalavany apošniaj na toj čas technikaj, było navat elektryčnaje aśviatleńnie.
Paśla Kastryčnickaj revalucyi siadzibu Suchanavych-Sumoŭskich zaŭvažyli balšaviki. U vyniku ŭ joj raźmiaściŭsia Sumski štab Čyrvonaj Armii. U savieckija hady ŭ žyłym domie raźmiaščaŭsia haradski kamitet partyi.
Fota: «Vikipiedyja»
Čytajcie taksama:
Kantynient Ukraina. Padarožža ŭ krainu, dzie ludzi zachoŭvajuć aptymizm u luboj situacyi
Japoncy, finy, estoncy… Chto jašče pieramahaŭ «niepieramožnuju rasijskuju armiju» za apošnija stahodździ?
