Supraćtankavyja vožyki. Fota: asabisty archiŭ
«Ź Biełarusi ja źjechała nie pa palityčnych matyvach, chacia, biezumoŭna, mianie nie zadavalniaje, što tam adbyvajecca. Ja ŭdzielničaju ŭ pratestach z 15 hadoŭ. I 2020 hod nie staŭ dla mianie vyklučeńniem. Źjechała, tamu što mnie zrabili cudoŭnuju prapanovu pa pracy. Ja dyrektar pa markietynhu, jaki zajmajecca aŭtamabilami z ZŠA. Spačatku ŭ mianie byŭ kantrakt na try miesiacy, ale potym ja zrazumieła, što z Ukrainy ja nazad nie pajedu. Była apošni raz u Biełarusi na Novy hod. Źbirałasia zabrać dačku i addać jaje va ŭkrainskuju škołu. Ale pakul što takoj mahčymaści z-za vajny niama», — kaža jana. Pa hetaj ža pryčynie, praz dačku, jana prosić nie publikavać jaje fota.
Nienadoŭha razmova z Maryjaj pieraryvajecca. Dziaŭčyna prajazdžaje błokpost, na jakim nielha znachodzicca z telefonam u rukach. Maryja jedzie pa-vałanciorskich spravach.
«Z treciaha dnia vajny pačała hetym zajmacca. U Kijevie ja zdymała kvateru na 22-m paviersie.
Stała niebiaśpiečna, maje znajomyja paklikali da siabie žyć u bunkiery. Jany da vajny zajmalisia arhanizacyjaj kancertaŭ, vystaŭ. Jany vielmi tvorčyja. U bunkiery ŭ ich była majsternia. My chutka pierarabili jaho ŭ miesca, dzie možna žyć, chavacca padčas vajny. Jon u nas dosyć cyvilny. Jość nievialički pakoj na dva-try čałavieki, haračaja vada, kuchnia, duš», — kaža jana.
Pieršy dzień u bunkiery Maryja razam sa znajomymi ŭkraincami rabiła kaktejli Mołatava. A potym — supraćtankavyja vožyki.
«Spačatku zrabili niekalki maleńkich štuk, — kaža jana. — Heta byŭ testavy varyjant. Jany bolš padychodzili dla aŭtamabilaŭ. A potom padumali, što kali na nas iduć tankami, to jakija vožyki suprać aŭtamabilaŭ? Stali rabić vialikija. Znachodzicca naš taki ŭmoŭny štab napadaloku ad staroha zavoda. My damovilisia, kab jany nam vydzielili niejkija pramysłovyja płoščy, abstalavańnie. Taksama abzvońvali mietałabazy. Znajšli niekalki ludziej, jakija buduć pastaŭlać nam mietał. Jany pryvieźli nam vieličeznyja šviejlery, ź ich my i rabili vožyki.
Sami namalavali eskiz — hetym zajmalisia našy chłopcy, jany mastaki-inžyniery. U pieršyja dni byŭ vialiki popyt. Kudy ni telefanavali, usie prasili supraćtankavyja vožyki. Razvozili ich pa Kijevie. I pakolki naša kamanda tvorčaja, to i vožyki ŭ nas brendavanyja. Na našych jość łahatyp: namalavany vožyk, jaki niasie dochłaha čyrvonaha pacuka. Kali jedzieš pa Kijevie i bačyš mienavita svaje, pryjemna robicca».
Takich vožykaŭ Maryja razam sa znajomymi zrabiła bolš za trysta štuk. Dziaŭčyna ŭpeŭnienaja, što z časam jany stanuć simvałam abarony Kijeva.
«Paśla vajny mohuć być art-abjektami, jakija navat raźviazuć pa jeŭrapiejskich haradach jak małyja architekturnyja formy. Uvohule, heta davoli prostaja kanstrukcyja. Biarucca try šviejlery i pamiž saboj zvarvajucca. Hetym zajmalisia chłopcy. U pieršy dzień my zrabili kala piaci vožykaŭ, a paśla rabili pa 30-40 štuk. Nabili ruku.
Ciapier popyt na vožykaŭ skončyŭsia — treba broniekamizelki. My źviazalisia z USU, jany pryvieźli nam z Dniapra furu broniestali. Było kala adzinaccaci ton. My jaje kalili, naładzili šviejnaje pradpryjemstva. Niedaloka ad hetaha zavoda žyvie dziaŭčyna — dyzajnierka adzieńnia. My na čale ź joj ciapier robim broniekamizelki. Ich budzie kala 1500», — dzielicca płanami Maryja.
Na pytańnie, čamu vyrašała zastavacca va Ukrainie, biełaruska adkazvaje, što akazałasia ŭ hetym miescy i ŭ taki čas, — značyć patrebnaja tam.
«U mianie byli znajomyja chłopcy-biełarusy, jakija mnie pisali i prasili, kab ja ich daviezła da polskaj miažy. Jany razvažali, što heta nie naša vajna. Ja tak nie liču.
Dapamožam pieramahčy Ukrainie — i potym budzie praściej vyzvalić Biełaruś.
Hetyja ludzi prapanoŭvali mnie zapłacić, ale ja była niepachisnaja», — kaža Maryja.
Fota: asabisty archiŭ
Za hety čas vałanciory pabyvali ŭ roznych nievialikich haradach i vioskach Ukrainy. Jeździli jany i ŭ Irpień paśla vyzvaleńnia ad rasijskich sałdat.
«Ubačyli žach, nieprybranyja cieły na Žytomirskaj trasie, cełyja siemji, spalenyja kala aŭtamabilaŭ, — kaža Maryja. — Parazmaŭlali z žycharami miascovymi, jakija pieražyli hetuju akupacyju. Taksama jany nam raskazali, što jość patreba ŭ humanitarnaj dapamozie. My stali vazić pradukty. Ale voś jość takija «papularnyja» napramki, kudy jedzie šmat vałancioraŭ, a my jakraz zanialisia vioskami, nasielenymi punktami, kudy redka niešta viazuć.
Kali patreba ŭ humanitarcy skončycca, jość ideja razvazić nasieńnie. U ich ciapier niama mahčymaści jaho nabyć, a pačynać sadzić treba. Dla sielskich žycharoŭ heta važna».
Taksama Maryja razam z vałanciorami robić piečy-buržujki. Kali było choładna, na ich byŭ popyt.
«Jany ŭ nas ź listavoha mietału. Ciapier užo ciaplej, ale ŭsio roŭna niekatoryja prosiać. Naprykład, u Čarnihaŭ dźvie advieźli. Tam u adnoj žančyny susiednija damy razbambili da fundamientu, a jaje dom mocna paškodžany, u jaje niama elektryčnaści, hazu. Jana ŭ jakaści padziaki zrabiła dla nas šykoŭny abied na vohniščy.
Fota: asabisty archiŭ
Kanstrukcyju buržujek my robim sami, kab jana była nie ciažkaja, zručnaja, z ručkami, kab pieranosić. Jašče na błokpasty advozili, kab chłopcy nie mierźli ŭ lasach. Uvohule, buržujki robiacca prosta. Jość inžyniernaja kanstrukcyja, vyrazajucca nieabchodnaha pamieru listy, adtulina pad dymachod, dźvierki. I usio heta zvarvajecca i apracoŭvajecca bałharkaj. Asvoili novuju prafiesiju», — raspaviadaje jana.
Blizkija Maryi spačatku ŭhavorvali jaje źjechać z Ukrainy ŭ ES. Ale dziaŭčyna nastojvała na svaim.
«Jany mianie zrazumieli, pryniali moj punkt hledžańnia. Mama kaža, što chvalujecca, nie śpić načami, ale hanarycca mnoj. Svajoj šaścihadovaj dačce, jakaja zastałasia ŭ Biełarusi, ja zabaraniła raskazvać pra vajnu. Prosta skazała joj, što zakryli miežy. Ja liču, što dziaciej treba ad hetych padrabiaznaściej baranić. My stelefanoŭvajemsia amal kožny dzień. Jana viedaje, što ja jaje lublu», — kaža Maryja.
Čytajcie taksama:
Paranieny na pratestach-2020, nosić z saboj hranatu na vypadak akružeńnia: chto taki dobraachvotnik «Janki» ŭ vobrazie vusataha husara
«Adnoj dziaŭčyncy 9, inšaj 11 hadoŭ, zašyvali», — psichołah raskazała pra zhvałtavanych u Bučy rasijskimi sałdatami dziaciej
