Voś terytoryja, na jakoj, zhodna z Akademičnym atłasam, užyvałasia słova «heny» ŭ havorkach pa stanie na XX stahodździe.
Pieryjadyčna pra słova «heny» zhadvajuć u fejsbučnaj supołcy «Tolki pra movu».
«Daloki — heny, a blizki — hety», — tłumačyć znaŭca biełaruskaj movy Juryj Paciupa. I dadaje: «Mabyć, u niejkaj miery «heny» adpaviadaje carkoŭnasłavianskamu «onyj», mažliva, u ich i vytok adzin u prasłavianskaj movie. Vyraz Majakoŭskaha «vo vriemia ono» ja b pieradaŭ «za časam henym», choć styl tut i nie supadaje, u rasijan heta knižny, čužy narodnaj movie vyraz, a ŭ nas — supraciŭny polus — hutarkovy styl, i svoj rodny vyraz».
«Hety — značyć, hety, a heny — toj. Tak kazała maja babula sa Smarhonščyny», — dadaje Tamara Bunta.
«Heny taki, heny moža», — uspaminaje Śviatłana Kul.
«Hety aŭtobus naš, a heny — na Sierabranku», — pryvodzić prykład Ivan Hryharovič.
Słova «heny» fiksavałasia Tłumačalnym słoŭnikam biełaruskaj movy jak abłasnoje z prykładami z Duboŭki i Hałavača. «Źniščali vojny ŭsio miačom. Nie handlary i nie kniazi tut ablivalisia ślaźmi, — tut haravaŭ pracoŭny lud ad henych vojn, ad henych smut» i «[Haspadar] zmoŭk na chvilinu, dumaŭ, što Panas niešta adkaža na henyja słovy pra machorku, ale nie dačakaŭsia Panasavych słoŭ i praciahvaŭ havorku sam».
Adnak jość i niuans.
«U niekatorych havorkach jość jašče adna stupień blizkaści ŭkazalnych zajmieńnikaŭ: hety — pra toje, što bližej da taho, chto kaža, heny — krychu dalej, časam bližej da taho, kamu kažuć toj — što dalej. I prysłoŭi: hetta (= tut), henam, tam», — piša pierakładčyk i linhvist Siarhiej Šupa.
«Akramia taho «heny» — va ŭsiakim razie na Połaččynie — moža nieści na sabie adcieńnie niepryjaznaści, admoŭnaj acenki, — uspaminaje kandydat fiłałahičnych navuk, ambasadar Piotra Sadoŭski i nahadvaje. — Kab rabić fiłałahičnyja zaklučeńni, treba zachoŭvać praviły «fiłałahičnaj hulni». Asabliva heta bačna pry etymałohijach, abo pry acency pryviazanaści słova da peŭnaj miascovaści: chto skazaŭ, karenny jon ci «najezdžy», uzrost, adukacyja, mužčyna ci žančyna (moža, z vojska pryvioz słova, moža, byŭ doŭha na adchodnictvie ŭ dalokich krajach. Byvajuć navat «žanočyja» i «mužčynskija» słovy».
Abmierkavańni pravakujuć ludziej i na ŭspaminy.
«U nas u Miadziele kazali: «Heny henaha pichnuŭ, heny pavaliŭsia». Tut akcent mienavita na henym, bo jon nie hety, maŭlaŭ, padzieja adbyvałasia niedzie tam, — piša były supracoŭnik Ministerstva kultury Ihar Čarniaŭski. — Maładziečanščyna, Miadzielščyna, Smarhonščyna, a jašče i Vilejščyna — adzin kraj. Kali ŭ 1970-ja ź Minska dajazdžaŭ da Maładziečna, to ŭźnikała adčuvańnie, što ŭžo amal doma, a paśla Vilejki i pahatoŭ».
