Narviežski tankier viazie naftu ŭ Biełaruś, pačatak 2020 hoda. Fota: Associated Press
Narviehija — šmat u čym ščaślivaja kraina. Jaje bahatyja zapasy nafty i hazu, a jana zajmaje pieršaje ŭ Jeŭropie miesca pa zapasach nafty i druhoje pa hazu, karystajucca vialikim popytam paśla poŭnamaštabnaha ŭvarvańnia Rasii va Ukrainu. Šmatlikija reki i vadaschoviščy, raźmieščanyja ŭdoŭž i ŭpopierak krainy, pakryvajuć bolš za 90 adsotkaŭ patrebaŭ u elektraenierhii za košt ułasnaj hidraenierhietyki.
Ale Narviehija niečakana sutyknułasia z prablemami z elektryčnaściu, jakija ŭpłyvajuć na ŭsio: ad palityki i mižnarodnych adnosinaŭ da biźniesu.
Niezvyčajna suchija zima i viasna pryviali da taho, što ŭ mnohich vadaschoviščach na poŭdni Narviehii samy nizki ŭzrovień vady ŭ historyi dla hetaha času hoda, u vyniku čaho ŭrad u Osła paabiacaŭ abmiežavać ekspart elektraenierhii da taho času, pakul zapasy nie buduć papoŭnienyja.
Heta moža stać prablemaj dla takich krain, jak Hiermanija, Niderłandy i Vialikabrytanija, jakija na praciahu mnohich hadoŭ impartavali značnyja abjomy elektraenierhii z Narviehii praz kabieli.
Najbolš jaskravaj demanstracyjaj prablem źjaŭlajecca razryŭ u cenach pamiž Paŭnočnaj i Centralnaj Narviehijaj, dzie vyrablajecca amal pałova hidraenierhii, i Paŭdniovaj Narviehijaj, dzie prachodziać usie ekspartnyja kabieli.
U sieradu elektraenierhija ŭ troch paŭdniovych rajonach Narviehii kaštuje ad 263 jeŭra za miehavat-hadzinu da 327 jeŭra, u toj čas jak na poŭnačy i ŭ centry krainy jana budzie kaštavać krychu bolš za adzin jeŭra za miehavat-hadzinu.
Takaja situacyja zachoŭvajecca ŭžo dastatkova doŭha i niekatoryja pradpryjemstvy pačali hałasavać nahami: Kryptovault, narviežski majnier bitkoinaŭ, pieranosić pradpryjemstva z poŭdnia za palarny kruh, kab skaracić vydatki na elektraenierhiju.
Asnoŭnaj pryčynaj 160-kratnaj roźnicy ŭ cenach źjaŭlajecca niedachop pieradajučych mahutnaściaŭ pamiž poŭnačču i poŭdniem. Anałahičnaja situacyja ŭ susiedniaj Šviecyi, ale heta roźnica pryvodzić da absurdnych vypadkaŭ. U pačatku hetaha leta narviežskaja nacyjanalnaja teleradyjoviaščalnaja kampanija NRK z roźnicaj ŭsiaho ŭ niekalki hadzin pakazała siužety, u jakich enierhietyčnyja kampanii na poŭnačy krainy skardzilisia, što ceny nastolki nizkija, što jany nie mohuć dazvolić sabie inviestavać u novyja mahutnaści, a pramysłovyja kampanii na poŭdni skardzilisia, što ceny nastolki vysokija, što jany nie mohuć dazvolić sabie praciahvać vytvorčaść.
Hetaje pytańnie vyjšła na pieršaje miesca na paradku dnia ŭ Osła, bo ŭrad papiaredžvaje, što nie moža vyklučyć mahčymaść uviadzieńnia abmiežavańniaŭ na spažyvańnie elektraenierhii hetaj zimoj, choć ciapier jon ličyć heta małaimaviernym.
Levacentryscki ŭrad bałansuje na miažy: jon sa skury lezie, kab pradstavić siabie ŭ Brusieli jak nadziejnaha pastaŭščyka enierhii, jaki imkniecca pradać jak maha bolš nafty i hazu, ale stała amal niemahčyma apraŭdvać prodaž elektraenierhii za miažu pa zavobłačna vysokich koštach, kali mnohija narviežcy vymušanyja płacić stolki ž.
Silvi Listchauh, lider pravapapulisckaj partyi «Prahres», zaklikaŭ Narviehiju budavać hazavyja elektrastancyi i skazaŭ, što «budzie skandał», kali «enierhietyčnaja nacyja» budzie mieć patrebu ŭ abmiežavańniach na spažyvańnie elektraenierhii. Inšyja palityki zaklikali admovicca ad darahich płanaŭ pa elektryfikacyi marskich naftavych płatformaŭ Narviehii, jakija pracujuć na hazavych turbinach.
Urad adreahavaŭ aściarožna. Budzie ŭviedzienaja samaja ščodraja padtrymka spažyŭcoŭ u Jeŭropie, što aznačaje, što dziaržava budzie apłačvać 90 adsotkaŭ rachunkaŭ za elektraenierhiju zvyš peŭnaha ŭzroŭniu cenaŭ. Adnak składaniej raspracavać schiemu, jakaja mahła b dapamahčy biźniesu, nie pavialičvajučy pry hetym spažyvańnie.
Dahetul niezrazumieła, jak budzie prachodzić maštabny «zialony» pierachod u pramysłovaści Narviehii, kali ŭžo isnujuć prablemy z pastaŭkami. Narviehija našmat apiaredžvaje astatni śviet u takich halinach, jak elektramabili — vosiem ź dziesiaci novych aŭtamabilaŭ tam elektryčnyja. Ale ŭ jaje taksama jość ambicyjnyja płany pa vytvorčaści «zialonych» batarej, sudnachodstva i vadarodu, jakija zaležać ad šmatlikaj i tannaj hidraenierhii.
Źviazać usio heta z dalejšym ekspartam u Jeŭropu — zadača nie ź lohkich. Urad daŭ sabie tydzień na raspracoŭku miechanizmu, jaki dazvoliŭ by spynić ekspart, kali ŭzrovień vadaschoviščaŭ apuskajecca nižej za siaredni siezonny ŭzrovień, što ŭ ciapierašni čas adbyvajecca na bolšaj častcy poŭdnia Narviehii.
