Fota: Minabarony RF
Maim chłopcam, u tym liku mnie, stavili zadačy pa raźviedcy miascovaści [na miažy z Ukrainaj] jašče ŭ 2021 hodzie, — kaža Mikałaj (imia hieroja źmienienaje). — My pramacvali kirunak, na jakim usio budzie, hladzieli, jak tam naohuł uładkavanaja miaža, što dzie staić, dzie kolki [čałaviek] achoŭvaje. Heta značyć, nam prosta kazali: jechać tudy, rabić toje. Ale my nie durnyja, u nas padrychtoŭka dobraja, tamu zdahadki ŭ nas užo tady byli, što, mahčyma, budzie niešta surjoznaje. Ale ŭ mianie tady nie było jašče niejkaha asablivaha staŭleńnia da hetaha. U tym, što my rabili, nie było ničoha złačynnaha. Heta zvyčajnaja praktyka, kali vojski roznych krain praviarajuć miežy susiednich dziaržaŭ: našu miažu, naprykład, taksama «palać» z dapamohaj bieśpiłotnikaŭ.
Potym, u 2022 hodzie, pieršapačatkova byli zvyčajnyja vučeńni. My pryjechali tudy [da miažy z Ukrainaj] jašče ŭ lutym, amal usia asnoŭnaja hrupoŭka. I mieścilisia na bazie niepadalok ad miažy. I nam nichto ničoha nie kazaŭ. My prosta pryjechali tudy, stavim łahier i siadzim. Ale my taksama nie durni. Naprykład, u bolšaści vajskoŭcaŭ zabrali mabilnyja telefony. My, praŭda, svaje nie addali.
Zvyčajna prosta chodziać zehetešniki (ZHT, abarona dziaržtajamnicy. — Red.), sočać, kab nie karystalisia telefonami. A tut [na pačatku lutaha na miažy z Ukrainaj] pačali žorstka ŭsiu hetuju spravu palić, feesbešniki pačali skanavać rajony, dzie stajać vojski. U ich jość śpiecyjalnyja takija prahramy, spadarožniki, hłušyłki — jany mohuć vyličyć dakładnaje miescaznachodžańnie čałavieka z mabiłaj, prasačyć jaho sacsietki, što jon dzie pisaŭ. I voś tady pačali žorstka cisnuć z telefonami, adbirać ich. Tamu bolšaść sałdat navat nie viedali, što adbyvajecca ŭ śviecie.
My ž [naša padraździaleńnie], naprykład, uvieś čas manitorym palityku. Tamu my viedali, što adbyvajecca nahniatańnie abstanoŭki praź ŚMI, sacsietki, usialakija łozunhi źjavilisia pa vyzvaleńni [naroda Ukrainy], pra nacystaŭ i inšaje. To-bok my razumieli, da čaho heta viadzie. Ale my ŭsio ž da apošniaha dumali, što my prosta pryjedziem… Nu, viedajecie, jak zvyčajna pryjazdžajuć, padciahvajuć da miežaŭ krainy vojska pamieracca «haspadarkami»… My dumali, što budzie mienavita tak. Nichto nie chacieŭ, kab pačynałasia [poŭnamaštabnaje ŭvarvańnie]. Nichto.
Na zachoplenuju techniku z rasijskimi V, Z i O ŭkraincy nanosiać svoj znak: kryž
Paśla nam pačali pryvozić bojeprypasy. U vojsku ŭ padraździaleńniaŭ jość tak zvany bojekamplekt na vypadak vajny, ale jaho nikoli nie vydajuć. Ale kali nam užo pačali pryvozić KamAZy z usim hetym… My zrazumieli, što heta ŭžo nie skončycca čysta machańniem pałkami.
Jašče na terytoryi Rasii sabrali BTH [bataljonnyja taktyčnyja hrupy], tam piachota, technika, uvohule poŭny kamplekt, i ŭ noč na 24-ha [lutaha] my rušyli [va Ukrainu]. Prosta jak fašysty, a 4-j ranicy [napali na Ukrainu].
Heta było hetak ža, jak padčas zachopu Kryma. Taksama nichto ničoha nie viedaŭ da apošniaha momantu. Zvyčajny pracoŭny dzień. Padčas abiedu ŭsich rezka vyklikajuć: pryjazdžajcie, tryvoha. Ale heta ž moža być i vučebnaja tryvoha. Ludzi pryjechali, atrymali ŭsio toje, što patrebna, ich prosta pryvieźli na aeradrom. U vojsku jość takaja štuka — fotaspravazdača. Pryhožyja fatahrafii dla načalstva. I tut taksama nibyta «zrobim hetyja fotaspravazdačy i — pa damach». U vyniku ŭsich pasadzili pa samalotach, karablach i ŭsio: ludzi ŭžo vyjšli ŭ Krymie.
«Straty byli vielmi, vielmi vialikija»
«[Padčas poŭnamaštabnaha ŭvarvańnia va Ukrainu] ja ŭžo adčuvaŭ nianaviść da našych, da kamandavańnia ŭ asnoŭnym. Jak jano pavodzić siabie, kidaje nas u piekła, i sama ideja hetaj vajny. Ja byŭ na etapie [na pačatku sakavika], kali pačynałasia hetaja historyja [akupacyja] ź Iziumam, kali pačali padvodzić vojski ŭžo da Charkava. Voś hety pieršy etap, kali nastupleńnie išło, karava, ale išło. Potym užo Charkaŭ pačali adbivać, i [my] sprabavali zavieźci tudy ŭžo ŭnutranyja vojski, techniku. Tam ich usich papalili, i vojski viarnulisia nazad. To bok, heta toje, što ja zaśpieŭ.
Dla vajskoŭcaŭ, asabliva tych, chto biez dośviedu, naprykład, dla hetych biednych sałdat terminovaj słužby, jakich tudy ŭpichnuli, pieršyja dni byli šokam.
Naprykład, tyja, chto z hetych rehijonaŭ [pamiežnych z Ukrainaj], jany viedali, što jany ŭžo na terytoryi Ukrainy. A inšyja prosta jechali i nie viedali, kudy jany jeduć, navošta. Tamu i atrymałasia takaja situacyja, jakuju potym sałdaty raskazvali na hetych videa ŭkraincam, što «my nie viedali ŭvohule, kudy my jedziem». Pryzyŭnikoŭ adpravili [na vajnu], tamu što ŭ mnohich čaściach nie chapaje kadraŭ. Ich zvyčajna adpraŭlajuć na vučeńni, u kamandziroŭki, prapanoŭvajučy im sałodki piernik u jakaści hrošaj. Pačynajuć im viešać łokšynu na vušy nakont vodpuskaŭ, dobrych vypłat i inšaha. A što małady chłopiec, jakomu 18-19 hadoŭ, skaža? Asabliva dla tych, chto ź biednych rehijonaŭ, heta zaŭždy pracuje.
Rasijanie panieśli ciažkija straty padčas adstupleńnia pad Bałaklejaj i kinuli techniku
[U pieršyja dni ŭvarvańnia Rasii va Ukrainu] sałdaty terminovaj słužby byli napałochanyja žorstka, jany byli prosta ŭ šoku. Kali pačałasia stralba, pačalisia pieršyja kantakty [z USU], jany byli ŭ asłupianieńni, upadali ŭ poŭny stupar. Albo druhaja reakcyja, tut užo jak pašancuje, što pačynali da apošniaha bicca: heta na padśviadomym uzroŭni adbyvajecca, jon [sałdat] bjecca nie za krainu, jon bjecca, kab tupa vyžyć. Pa maich źviestkach, usiaho ŭ pieršy dzień było adpraŭlena va Ukrainu bolš za dźvie tysiačy sałdat terminovaj słužby. Kali my [naša padraździaleńnie] ich sustrakali [na vajnie], my im akazvali dapamohu i adrazu arhanizoŭvali evakuacyju, adpraŭlali nazad na terytoryju Rasii. Prosta my razumieli, što sałdatam terminovaj słužby tam rabić niama čaho».
Na pačatku vajny z Ukrainaj rasijskija ŭłady admaŭlali, što vajavać byli adpraŭlenyja ŭ tym liku sałdaty terminovaj słužby. Paźniej pradstaŭnik Minabarony Ihar Kanašenkaŭ sa škadavańniem paviedamiŭ , što ŭsio ž «vyjaviłasia niekalki faktaŭ prysutnaści vajskoŭcaŭ terminovaj słužby». Pry hetym jon adznačyŭ, što ŭ pałon trapili sałdaty terminovaj słužby, jakija byli ŭ tyle, heta značyć, nie ŭdzielničali ŭ bajach. Pra straty siarod sałdat terminovaj słužby na toj momant Kanašenkaŭ ničoha nie skazaŭ.
«U pieršyja dni byli vielmi, vielmi vialikija straty, — praciahvaje Mikałaj. — A pa cieliku kazali, što ŭ pieršyja dni budzie źniščanaja ŭsia avijacyja, usia SPA [supraćpavietranaja abarona], ruskamoŭnyja [ukraincy] ustanuć za nas, nas buduć sustrakać z kvietkami i inšaje (śmiajecca). Heta značyć, ludziam tałdyčyli ŭ hałavu ŭsie hetyja hady pra toje, što nas tam čakajuć, nas tam lubiać, što my niasiom, blin, śviatło.
Viedajecie, heta niečym było padobna na kryžovyja pachody. I kamandavańnie vieryła va ŭsiu hetuju ideałohiju, i car u tym liku taksama ŭ heta vieryć, što jaho ŭsie lubiać i ŭsie čakajuć. Tamu ludzi [rasijskaje vajennaje kamandavańnie] vyrašyli naskokam [pačać vajavać], a jak pa ich pačali šmalać, to jany zrazumieli, što nie [tak nie vychodzić].
Fota: Minabarony RF
U pieršyja piać dzion nie było narmalnaj ni artyleryjskaj, ni avijacyjnaj padtrymki. To-bok stajać [našy] naziemnyja vojski, nu ich i sustreli. A va Ukrainie taksama nie durni, tam chłopcy vosiem hadoŭ da vajny rychtavalisia, viedali, u jakim kirunku pojduć: my ž vosiem hadoŭ kazali, što «abaronim Danbas» i voś heta ŭsio. Tamu, kali my pryjšli, tam byli dobryja pazicyi, DAKi [doŭhačasovaja ahniavaja kropka], DZAKy [doŭhačasovaja zamaskiravanaja ahniavaja kropka], usio ŭmacavana. Jany dobra pracujuć, jany małajcy. Plus u ich viedańnie miascovaści. Uvohule, tam było vielmi [nam] składana.
U pieršy ž dzień tolki na našym napramku pryvieźli KamAZ trupaŭ. Na čaćviorty dzień ad dziesiaci BTH zastałosia tolki dźvie. Heta značyć, 20-30% [sałdat] tolki vyžyli i acaleli, astatnich albo źniščyli, albo pakocali nastolki, što ich viarnuli nazad [u Rasiju]».
U pieršyja dni ŭvarvańnia Rasii va Ukrainu ŭ kožnaj BTH było nie mienš za tysiaču čałaviek, tłumačyć «Važnym historyjam» inšy rasijski vajskoviec, jaki ŭdzielničaŭ u vajnie z Ukrainaj. «Paźniej — kala 800, u krasaviku — 600, u mai adpraŭlali reštki pa 30-100 čałaviek z častak na daŭkamplektavańnie tych častak, chto tam znachodzicca. Voś jany pakul jeduć, bataljona ŭžo niama. I hetyja 100 čałaviek ciapier i jość bataljon. A pa štacie ŭ zaležnaści ad rodu vojskaŭ prykładna 350-450 čałaviek pavinna być u bataljonie. Zadača prylataje na štatny bataljon, a ŭ im 100 čałaviek. Adpaviedna, jany nie ŭ siłach vykanać zadaču — adsiul vialikija straty. A ŭ pieršyja dni kałony hnali napierad — «Na chutkaści prachodźcie!» — i ich prosta spalvali ŭ darozie.
Kali b BTH adrazu razhortvali ŭ bajavyja paradki i nastupali, jak vučyli, straty byli b minimalnyja. Ale naviersie niejkija idyjoty vyrašyli naskokam brać i addavali zahady «Chutčej! Chutčej!», tamu i kamandziry na miescach razhubilisia, nu i nie ŭmiejuć vyšejšamu načalstvu piarečyć», — tłumačyć vajskoviec.
Pałonnyja rasijskija sałdaty
«Ludziej prosta kidali na miasa, — raskazvaje Mikałaj. — Naprykład, kažuć atradu, čałaviek 30: «Idzicie tudy». Jany kažuć: «Nu tam ža čałaviek 300, my ž usie palažam». — «Tak, palažacie». Abo, naprykład, prychodzić źvierchu rasparadžeńnie: «Treba zachapić voś hetuju viosku. Adpraŭlajcie vojski». A kamandavańnie nastolki niekampietentnaje ŭvohule: «Dobra, my adpravili». Ich tam małociać, ucaleli ci nie, [nie važna]. Nie atrymałasia. Načalstva kaža: «Nu, byvaje, jašče raz pasprabujem». Heta značyć, voś nastolki ŭsio drenna, što prosta ludziej kidajuć, aby im načalstva ničoha [nie zrabiła]… Strach pierad načalstvam bolš pałochaje ludziej, čym strach śmierci, niepavahi, pahardy [da ich]».
«Jon abaraniaje svoj dom hetak ža, jak i my b abaraniali svoj, kali b na nas napali»
«U vojsku nas sprabavali zahitavać [suprać Ukrainy]. Pamiataju, razdali taŭščezny časopis, staronak na sto, z zahałoŭkam «Nacyjanalistyčnyja arhanizacyi Ukrainy». I tam byli apisanyja ŭsie nacyjanalistyčnyja hrupoŭki, jakija va Ukrainie naohuł byli kali-niebudź. I tak raśpisana, jak byccam va Ukrainie ŭvohule niama prostych ludziej i USU, adny «nacbaty». I nibytau idziom voś suprać ich vajavać. Ale, pa sutnaści, heta było prosta «apraŭdańniem», kab tudy iści [vajavać]. U maim padraździaleńni ŭ heta nichto nie vieryŭ, tamu što ŭ nas usich svajaki i siabry va Ukrainie. U Rasii taksama šmat nacyjanalistaŭ. Jość ludzi, jakija navat bolš žorstkija, čym tyja, jakimi pałochajuć va Ukrainie. Pryčym ludziam pa televizary niešta havorać, a im lanota navat prosta ŭ internet zajści, pačytać pra heta. Što, naprykład, teraabarona — heta nie terarystyčnaja abarona, a terytaryjalnaja.
Kali my ruchalisia [pa terytoryi Ukrainy], my bačyli, jak vioski zastalisia bieź śviatła, ciapła, vady… Dapamahali miascovym čym mahli: ježaj, mieddapamohu akazvali. I my dapamahali niečym, i nam dapamahali — ježu nam padhaniali. U nas byli takija pajki, kab prosta nie pamierci z hoładu, dla poŭnaha funkcyjanału hetaha zamała.
Siłaj my nikoli ničoha nie zabirali. Jak hetaja biednaja, niaščasnaja piachota, maradziory, jakija, jak prusaki chodziać, usio źjadajuć, vynosiać, kraduć. My [u padraździaleńni] nie dehradnuli [dehradavali], jak naša kamandavańnie abo bolšaść sałdat, jakim aby katavać, zabić, zhvałtavać. Ci jak zampatyle, viedajecie, heta takija chamiaki, jakija ŭsio niasuć : navat kali im nie treba, jany ŭsio roŭna heta sapruć, pryviazuć, padorać kamuści. Heta voś tak pracuje, takich ludziej pryznačajuć.
Paru razoŭ było, što my pracavali pa adrasach. Heta kali FSB dasyłaje nam adrasy ludziej, i my vyjazdžajem, pracujem pa ich. Heta značyć, my pryjazdžajem, chapajem čałavieka, praviarajem usiu infu, elektroniku i advozim jaho da feesbešnikaŭ. Nichto nikoha nie źbivaje, jak našy kasmanaŭty na mitynhach, prosta pryjazdžajem: «Pacančyk, pajechali z nami, budziem raźbiracca». Byŭ momant, što złavili chłopca, pačali raspytvać pra ŭsio.
U kancy zadali jamu pytańnie: «Voś kali my zaraz ciabie vierniem nazad, pojdzieš znoŭ vajavać?» — «Tak». — «Čamu?» — «Tamu što ja abaraniaju svoj dom». I tut jon maje racyju. Tamu što jon abaraniaje svoj dom hetak ža, jak i my b abaraniali svoj, kali b na nas napali. Ja liču, što heta dobry chłopiec z vychavańniem i ideałohijaj. Navat viedajučy, što jaho mohuć prosta zaraz zabić za hetyja słovy, jon voś tak adkazaŭ. I za heta jamu pavaha, jon małajčyna (pa słovach Mikałaja, ukrainskaha sałdata paśla dopytu pasadzili ŭ turmu dla vajennapałonnych.— Red.).
Fota: Minabarony RF
Nianaviści ni da kaho z ukraincaŭ my nie adčuvali, ni z kaho nie ździekavalisia. U nas było praviła, što kali my ŭbačym niejkaje biazzakońnie [z boku rasijskich vajskoŭcaŭ], my ich sami prystrelim. Była ŭ mianie, naprykład, adna razmova z aficeram piachoty. Ja sprabavaŭ raźvieści jaho na temu staŭleńnia da hetaha ŭsiaho, tamu što mnie zaŭsiody było cikava mierkavańnie ludziej, kab viedać, ad kaho što možna čakać, z kim možna pracavać, z kim nie. Hety aficer mnie spačatku padaŭsia narmalnym maładym chłopcam, jość žonka, dzieci. I tut jon kaža: «Chaču pajechać voś tudy, znajści jakuju-niebudź chachłušku i trachnuć jaje». Sprabuju daviedacca ŭ jaho, navošta: «Chočacca». Heta značyć, prosta pačućcio svajoj niepaŭnavartasnaści prykryć, pakazać, jaki jon kruty i mocny, što voś, «ja mahu i zrablu». Nu jamu było skazana, što kali jon pasprabuje heta zrabić pry nas, to my jaho zastrelim.
Kali ja hladžu voś hetyja ŭsie naviny [pra złačynstvy rasijskich vajskoŭcaŭ va Ukrainie], ja nie ździŭlajusia. Bo kantynhient ludziej, jaki znachodzicca ŭ bolšaj častcy armii, jon mienavita taki. Niama narmalnaha padboru kadraŭ. U takija padraździaleńni, jak naša, traplajuć adzinki paśla adboru. U astatnija prychodziać: kulhavy abo kasy, vyčvareniec abo debił — pofih. Hałoŭnaje — štat dabić, a tam užo ŭsio roŭna. Tamu i adbyvajucca ŭsie hetyja incydenty: kradziažy, zabojstvy, zhvałtavańni, razborki.
Abo, voś, vychodzić hety pres-siek vojska [Ihar Kanašenkaŭ], jaki raspaviadaje ŭsiakija historyi pra chimičnuju zbroju i hałuboŭ. I kaža, što kštałtu my bambili nie HC [handlovy centr], bambili tam zavod, składy. Hladziš na zdymki, nu jakija składy? Usie pracujuć pa papiarovych, starych kartach. Kali ty prosta možaš uziać lubuju mabilnuju prahramu, naprykład, i tam ža jość zdymki sa spadarožnika. Jany nie razumiejuć, što za hod, navat za paŭhoda, možna pabudavać vializny handlovy centr. Nu, niama miesca ŭ horadzie — budujuć jaho pobač ź jakim-niebudź zavodam. Heta značyć, kamandavańnie nie ŭmieje karystacca kartaj i pravilna kaardynavać vojski, artabstreły».
«Ja nie baču sensu tut uvohule znachodzicca»
«U nas [u padraździaleńni] ludzi razumieli, kudy i navošta my pajechali [u noč na 24 lutaha], mnohija vieterany padziej va Ukrainie 2014 hoda, Siryi. Ale my realna nie chacieli [hetaj vajny]. Heta nie taja kraina, kab ź joju vajavać. U pałovy tama svajaki. U mianie samoha tam siabry, svajaki, ja padtrymlivaju suviaź ź niekatorymi ź ich da hetaha času. Praŭda, ciapier ciažej stała razmaŭlać. Naša nacyja ciapier — izhoj dla ŭsiaho śvietu, a dla ŭkraincaŭ asabliva.
Kali my [vajskoŭcy] pačali hladzieć, jak heta ŭsio adbyvajecca: kali našych kidajuć na miasa, zahadzia viedajučy, što im nie vyžyć, kali vialikija straty, kali niama dapamohi, kali načalstvu ŭvohule naplavać na ŭsio. Usia hetaja žudasnaja prapahanda: «Tam nacysty, tam pryhniot naroda». A kali ty ŭžo pryjazdžaješ tudy i bačyš, nu jakija nacysty? Heta takija ž vajskoŭcy, jak i ty. Ja prosta zrazumieŭ, što ideja i meta hetaj vajny iłžyvyja. Heta nie toje, što treba i mnie, i maim ludziam, i ŭvohule našaj krainie.
U siaredzinie sakavika ja skazaŭ, što nie źbirajusia dalej u hetym udzielničać. Mianie načalstva ŭhavorvała zastacca, pieravieści na bolš spakojnaje miesca. Ale, nie, chłopcy, dziakuj. Hrošy mnie vašy nie patrebnyja. Ja ŭvohule bolš nie chaču źviazvać svajo žyćcio z vojskam.
Načalnik moj spytaŭ: «Što tabie nie padabajecca?» Ja adkazaŭ: «Dy ŭsio mnie nie padabajecca. Mnie nie padabajecca, jak vy pracujecie, mnie nie padabajecca, što tut adbyvajecca. Ja nie baču sensu tut uvohule znachodzicca». I maje chłopcy taksama amal usie syšli. Kali ja sychodziŭ, ja jašče zahitavaŭ sa mnoj syści tracinu padraździaleńnia.
Ryba hnije z hałavy. Voś heta samaje hałoŭnaje, što treba viedać pra našaje vojska. Usie astatnija — im skazali [kamandziry], jany zrabili. Takija, jak my, chto tam pačynaje dumać, supiarečyć, krytykavać ich, nas zvyčajna abo zvalniajuć, abo sadžajuć, abo kidajuć na miasa, kab sapraŭdy ŭžo nie vyžyli. To-bok takija, jak my, — nie žylcy.
Im patrebnyja mienavita tupyja, maŭklivyja, bieschrybietnyja sałdaciki, jakija buduć vykonvać luby zahad, jakija navat buduć parušać statut, zakon, supiarečyć zdarovamu sensu. Kali b u nas vojska składałasia z razumnych ludziej, i nie pravodzili čystku ŭ viarchach, hetaj vajny b uvohule nie było.
Mocnaha vojska [uradu] treba jak by bajacca, tamu što vajskoŭcy nie achoŭvajuć niečyja intaresy. Narmalnyja vajskoŭcy. Jak voś u prysiazie napisana — «abaraniać narod i Ajčynu». Heta klučavyja słovy. Ni prezidenta, ni jaho palityku. Jakaja cełasnaść krainy, jakaja tut abarona kanstytucyjnaha ładu, kali ty vajuješ va Ukrainie? Pryčym tut heta ŭvohule? Heta ty pavinien baranić svaju krainu ad voraha. A voś hetyja ŭsie brudnyja spravy, ty možaš tam usialakim FSB, HRU daručyć zajmacca hetym. Voś jak robiać u narmalnych krainach, — Brytanija, Amieryka — kali im niešta treba zrabić tak pa-chitramu, pa-razumnamu, jany što, uvodziać vojska? Kaniečnie, nie. Tam pačynajucca ŭsiakija pałacavyja pieravaroty, dyviersii, padstavy. A ŭ nas: «Napierad!» I ŭsio, ty pajšoŭ [vajavać]. Usia sprava mienavita ŭ tym, chto pry ruli. U hetym i prablema, što pry ruli debiły. Tamu ludziej viaduć na zaboj».
«Ja nie patryjot hetaj ułady, u nas u vojsku ŭvohule takich niama»
«Ludziam vielmi mocna pramyvali mazhi. Kamuści cisnuć na ideju, kamuści cisnuć na vieru. Kali ty nie vieryš televizaru, vier bohu. Śviatary pramym tekstam havorać ludziam, što treba padtrymlivać prezidenta. Voś hety artykuł za abrazu pačućciaŭ viernikaŭ, stolki ŭłady ŭ carkvie! Noize MC pravilna pieśniu zapisaŭ, dzie spačatku cytata Pucina, jaki kazaŭ, što, z adnaho boku, spačatku zdajecca, što kali ŭrad budzie kiravać ćviordaj rukoj, to ŭsie budziem žyć spakojna i ŭ biaśpiecy. Ale potym hetaja ruka pačnie dušyć. Nu tak i jość. Razumiejecie, ludzi pahadzilisia na biazvolnictva ŭzamien na ŭjaŭnuju biaśpieku. Jak voś u Džordža Orueła [u ramanie «1984»]: «Svaboda — heta rabstva». Ja, kali hetuju knihu čytaŭ, bačyŭ prosta Rasiju ciapier — heta jak byccam padručnik historyi.
Ja i sam u niejki pieryjad u heta vieryŭ. Spačatku, kali ja jašče byŭ małady, nie asabliva ŭnikaŭ. Voś tak mnohija ludzi ŭ krainie nie cikaviacca palitykaj, ličačy, što heta nie dla ich rozumu, ale zabyvajučysia, što mienavita ludzi ŭ krainie i jość ułada, i mienavita jany pavinny rehulavać [orhany ŭłady]. Dziaržava abaviazanaja kłapacicca pra hramadzian, a ludzi pavinny heta kantralavać. Ale tut u ciabie niama ni vybaru, ni ŭpłyvu, ni mierkavańnia. Što skažuć, toje i robiš. Tamu ja nie patryjot hetaj ułady, u nas [u vojsku] uvohule takich niama. U mianie šmat siabroŭ z roznych čaściej, vojskaŭ, struktur, i ŭsie, z kim ja kantaktuju, usie niezadavolenyja [uładaj]. Vielmi mała tych, chto realna heta ŭsio padtrymlivaje.
Ja razmaŭlaŭ z ukrainkaj niadaŭna. My havaryli pra hetuju ahitku, što «jany tam suprać rasijskaj movy». I jana kaža: «A ź jakoj nahody ja pavinna, žyvučy ŭ krainie Ukrainie, dzie dziaržaŭnaja mova — ukrainskaja, razmaŭlać na ruskaj movie? U mianie jość svaja kraina, svaje zakony, svaja Kanstytucyja, svaja mova». Ja ź joj zhodny. Heta ŭsio roŭna, što raniej my byli častkaj SSSR, heta pieražytak minułaha.
Ukraina — heta asobnaja kraina, u jaje pavinna być svaja palityka, jana moža rabić što choča. Ale prosta kali pobač znachodzicca taki susied, jak my… Maleńkaje pakryŭdžanaje dzicia, u jakoha adabrali cacku. Dziciaci hetamu 70 hadoŭ i ŭ jaho prosta biaźmiežnaja ŭłada ŭ rukach. Kali b Rasija była realna raźvitaj krainaj z mocnaj ekanomikaj (a nam zusim ničoha nie pieraškadžaje heta zrabić, našy resursy heta dazvalajuć), to, moža być, Ukraina i sama zachacieła b uźjadnacca, kab raźvivacca dalej razam. Ale «my ničoha nie možam vam prapanavać, tamu my sprabujem vas zabić».
Choć ja i sam hramadzianin Rasii, słužyŭ u vojsku Rasii šmat hadoŭ, ź niečym byŭ zhodny, ź niečym nie. Ale ŭsio zvodzicca da taho, što takija ludzi, jak ja, nie patrebnyja tut zusim, tamu što my… Musić, my prosta adekvatnyja».
Mikałaj zvolniŭsia z vojska i žyvie ciapier u Rasii.
