Jaho fanackija kanały ŭ Telegram majuć sotni tysiač padpisantaŭ, mnohija mianiajuć fota svaich profilaŭ u sacsietkach na fota hienierała, dzie jon trymaje ruki ŭ formie serca.
«Kali Załužny zachodzić u ciomny pakoj, jon nie ŭklučaje śviatło — jon vyklučaje ciemru», — žartujuć u adnym ź virusnych TikTok-videa.
Kali jon nie ŭ formie, hienierał addaje pieravahu futbołkam i šortam, jakija adpaviadajuć jaho lohkamu pačućciu humaru. Kali ŭ kancy lipienia 2021 hoda jon upieršyniu pačuŭ ad pamočnikaŭ Uładzimira Zialenskaha, što jaho zaprašajuć uznačalić Uzbrojenyja siły krainy, jaho ašałomleny adkaz byŭ: «Što vy majecie na ŭvazie?»
Załužny piŭ piva na dni naradžeńnia žonki, vyjšaŭ na vulicu, kab patelefanavać pa mabilnym i daviedaŭsia pra svaju novuju pracu. Zvańnie i status 48-hadovaha hienierała na toj momant byli značna nižejšyja za pasadu, jakuju prapanoŭvaŭ jamu Zialenski. Hałoŭnakamandujučy Uzbrojenymi siłami Ukrainy — najvyšejšaje vajskovaje zvańnie krainy, vyšejšaje za jakoje maje tolki sam prezident.
«Ja časta aziraŭsia nazad i pytaŭsia ŭ siabie: jak ja ŭciahnuŭsia ŭ heta?» — kazaŭ Załužny ŭ červieńskim intervju časopisu.
Adnak kali budzie pisacca historyja vajny va Ukrainie, Załužny, imavierna, budzie zajmać vybitnuju rolu. Jon byŭ častkaj ukrainskaha kiraŭnictva, jakoje vydatkavała hady na pieraŭtvareńnie armii ź niazhrabnaj savieckaj u sučasnuju bajavuju siłu.
Zahartavany hadami baraćby z Rasijaj na ŭschodnim froncie, jon byŭ siarod novaha pakaleńnia ŭkrainskich lidaraŭ, jakija navučylisia być hnutkimi i delehavać rašeńni kamandziram na miescach. Jaho ŭpartaja padrychtoŭka napiaredadni ŭvarvańnia i razumnaja taktyka boju na rańnich etapach vajny dapamahli adbicca ad rasijskaj navały.
«Załužny staŭ tym vajennym rozumam, jaki byŭ nieabchodny jaho krainie, — napisaŭ amierykanski hienierał Mark Mili. — Jaho kiraŭnictva dazvoliła ŭkrainskim uzbrojenym siłam chutka adaptavacca da pierachopu inicyjatyvy na poli boju suprać rasiejcaŭ».
Napačatku taki vybar kamuści moh padacca nieabdumanym. Niahledziačy na reputacyju ahresiŭnaha i ambicyjnaha kamandzira, Załužny taksama ličyŭsia harezaj, viadomym tym, što bolš błaznavaŭ sa svaimi padnačalenymi, čym dyscyplinavaŭ ich.
Jon kaža, što maryŭ stać komikam, jak Zialenski, ale zamiest hetaha jon pajšoŭ pa śladach svajoj siamji vajskoŭcaŭ, pastupiŭšy ŭ akademiju ŭ Adesie ŭ 1990-ja hady.
Takim čynam Załužny padniaŭsia pa słužbovaj leśvicy razam z novym pakaleńniem aficeraŭ, jakija złučyli vielmi roznyja epochi: vyraśli ŭ savieckaj Ukrainie, ale imknulisia pazbavicca vajennaj dohmy SSSR.
Temaj mahistarskaj dysiertacyi Załužnaha byŭ analiz vajskovaj struktury ZŠA. Ubačyŭšy, nakolki ŭkrainskija vojski pa-raniejšamu abciažaranyja savieckaj madellu, jakaja abapirałasia na žorstkaje pryniaćcie rašeńniaŭ na vyšejšym uzroŭni, jon pačaŭ ukaraniać źmieny, jakija adlustroŭvali b uzbrojenyja siły ZŠA i NATA.
Załužny prajšoŭ šlach ad kamandavańnia ŭzvodam da kiraŭnictva siłami na ŭschodnim froncie paśla anieksii Rasijaj Kryma ŭ 2014 hodzie. Na hetaj pasadzie jon zajmaŭsia padrychtoŭkaj małodšych aficeraŭ i zaachvočvaŭ bolš sprytnaje pryniaćcie rašeńniaŭ, pieradajučy paŭnamoctvy kamandziram na miescach. U intervju 2020 hoda jon kazaŭ, što ŭ adroźnieńnie ad rasijskaj armii, siaržanty majuć być nie «kazłami adpuščeńnia», a sapraŭdnymi namieśnikami, zaklikanymi stvaryć kanviejer vajennych talentaŭ.
«Viartańnia da armii 2013 hoda niama», — zajaŭlaŭ jon.
Cikava, što ŭ kabiniecie Załužnaha zachoŭvajecca zbor tvoraŭ rasijskaha hienierała Valeryja Hierasimava, jaki starejšy za jaho na 17 hadoŭ.
«Ja vychoŭvaŭsia na rasijskaj vajskovaj daktrynie i dahetul liču, što ŭsia navuka vajny znachodzicca ŭ Rasii, — kaža Załužny. — Ja vučyŭsia ŭ Hierasimava. Ja pračytaŭ usio, što jon napisaŭ… Jon najrazumniejšy ź ludziej, i maje čakańni ad jaho byli vielizarnyja».
Kali Zialenski ŭstupiŭ na pasadu ŭ 2019 hodzie, vajna na ŭschodzie Ukrainy išła ŭžo piaty hod, i Załužny vykonvaŭ abaviazki kamandujučaha ŭ zonie bajavych dziejańniaŭ. Jamu naležała prainfarmavać novaha prezidenta ab bajavych dziejańniach i kamandnych strukturach. Jon viedaŭ, što Zialenski nikoli nie słužyŭ u vojsku, i nie płanavaŭ navučać jaho taktyčnym detalam viadzieńnia vajny.
«U vajennaj spravie jamu treba raźbiracca nie bolš, čym u miedycynie abo budaŭnictvie mastoŭ», — kaža Załužny.
Na jaho ździŭleńnie, Zialenski, zdavałasia, pahadziŭsia.
«Heta akazałasia adnoj z samych mocnych rysaŭ [Zialenskaha]», — kaža Alaksiej Mielnik, były pamočnik ministra abarony Ukrainy. Jon dazvoliŭ svaim hienierałam kamandavać paradam «bieź niepasrednaha ŭmiašańnia ŭ vajskovuju spravu».
U 2020 hodzie Załužny kiravaŭ ambicyjnym kompleksam vučeńniaŭ, u tym liku vyprabavańniem supraćtankavaj rakiety Javelin, pry niepasrednym nazirańni prezidenta. Demanstracyja pravaliłasia, i ekśpierty pajšli na ŭkrainskaje telebačańnie, kab abmierkavać kiepski znak dla nacyjanalnaj armii. Załužny byŭ upeŭnieny, što ŭ administracyi prezidenta jaho buduć nazyvać «niaŭdačnikam ź niaspraŭnaj Javelin».
Tym nie mienš Zialenski ŭ pošukach «śviežaj kryvi» prademanstravaŭ rašučaść u admaŭleńni ad starejšaha pakaleńnia čynoŭnikaŭ i zvyčki ŭzvyšać lidaraŭ, ź jakimi jon adčuvaje ŭzajemasuviaź. U lipieni 2021 hoda, kali rasiejcy padciahnuli tanki da miažy, a amierykancy papiaredzili, što Ukraina moža nieŭzabavie sutyknucca z poŭnamaštabnaj atakaj, prezident vyrašyŭ pastavić Załužnaha na čale ŭzbrojenych siłaŭ..
Załužny ŭvachodziŭ u korpus ukrainskich aficeraŭ, jakija razhladali rasijskaje ŭvarvańnie jak pytańnie času. Praź niekalki tydniaŭ paśla ŭstupleńnia na pasadu jon pačaŭ ukaraniać klučavyja źmieny. Aficery mahli svabodna adkryvać ahoń u adkaz «ź luboj dastupnaj zbroi», kali jany trapili pad udar, bieź nieabchodnaści atrymańnia dazvołu ad starejšych kamandziraŭ.
«Treba było źbić ich žadańnie atakavać, — kaža Załužny. Nam taksama treba było pakazvać zuby».
Ukraincy rychtavalisia pierad uvarvańniem. Jany pieradysłakavali i zamaskavali vajskovuju techniku, vyvieli vojski i zbroju sa svaich baz i adpravili ich u pajezdki pa krainie. Heta ŭklučała samaloty, tanki i bronietechniku, a taksama zienitnyja batarei, jakija nieŭzabavie spatrebilisia Ukrainie dla padtrymańnia kantrolu nad svaim niebam.
«Biez sumnievaŭ heta byŭ pach vajny, — kaža Załužny, — i jon užo byŭ u pavietry».
Załužny trymaŭ svaje płany ŭ sakrecie.
«Nam treba było, kab praciŭnik dumaŭ, što my ŭsie razhornutyja na svaich zvyčajnych bazach, kurym travu, hladzim televizar i pišam paviedamleńni ŭ Facebook», — kaža hienierał.
Kali ranicaj 24 lutaha pačałosia ŭvarvańnie, u hienierała byli dźvie stratehičnyja mety abarony Ukrainy.
«My nie mahli dapuścić padzieńnia Kijeva, — skazaŭ jon. — A na ŭsich astatnich napramkach my pavinny byli pralić ich kroŭ, navat kali ŭ niekatorych miescach heta zapatrabavała b straty terytoryi».
Inšymi słovami, meta była ŭ tym, kab dazvolić rasiejcam prasunucca, a zatym źniščyć ich kałony na pieradavoj i linii zabieśpiačeńnia ŭ tyle. Na šosty dzień uvarvańnia jon pryjšoŭ da vysnovy, što heta pracuje. Rasiejcy nie zdoleli zaniać aeraporty vakoł Kijeva i pry hetym prasunulisia dastatkova hłyboka, kab raściahnuć linii zabieśpiačeńnia, pakidajučy ich aholenymi.
Mili, amierykanski kaleha Załužnaha, byŭ u peŭnym sensie ździŭleny, kali ŭbačyŭ, što ŭkraincy trymajucca. Jon spytaŭ u Załužnaha, ci płanuje jon evakujavacca ŭ bolš biaśpiečnaje miesca.
«Ja jamu skazaŭ: «Ja vas nie razumieju», — kaža Załužny. — Dla mianie vajna pačałasia ŭ 2014 hodzie… Ja nie ŭciakaŭ tady i nie źbirajusia ŭciakać zaraz».
Taksama Załužny byŭ ździŭleny pralikami Rasii.
«Jany prosta sahnali svaich sałdat na bojniu, — skazaŭ jon. — Jany abrali scenar, jaki mnie bolš za ŭsio padychodziŭ».
Ukraina pačała rabić toje, što padałosia vajennym analitykam niezvyčajnym. Ukrainskija čynoŭniki, u tym liku Zialenski i ministr abarony Alaksiej Reźnikaŭ, pačali publična rekłamavać svaju padrychtoŭku da maštabnaj apieracyi pa viartańni terytoryi na poŭdni krainy. U čakańni napadu Rasija pačała pieramiaščać vojski, u tym liku niekatoryja sa svaich samych elitnych padraździaleńniaŭ ź inšych rehijonaŭ, kab umacavać svaje pazicyi na poŭdni. 29 žniŭnia ŭkrainskija vajskoŭcy zajavili ab pačatku doŭhačakanaha paŭdniovaha nastupu.
Ale praź piać dzion ukrainskija vojski nanieśli niečakany ŭdar na paŭnočnym uschodzie krainy. Rasiejcy byli zaśpietyja źnianacku.
Za šeść dzion ukrainskija vajskoŭcy viarnuli sabie vializnyja terytoryi. Udar ahałomšyŭ Kreml, aficyjnyja asoby ZŠA i navat ukrainskaje kiraŭnictva.
«Ukraincy prademanstravali našmat lepš raźmierkavanyja apieracyi na taktyčnym uzroŭni», — kaža Džefry Edmands, były analityk CRU i dyrektar pa Rasii ŭ Radzie nacyjanalnaj biaśpieki ZŠA.
Ukrainskija aficyjnyja asoby kažuć, što taksama važnaja była hnutkaja kamandnaja struktura, jakaja dazvoliła skarystacca chutkim rasijskim kałapsam.
Pry hetym usim chodziać čutki ab napružanaści pamiž Zialenskim i jaho viarchoŭnym kamandziram, choć prezident i jaho pamočniki admaŭlali ich.
Załužny rychtujecca da doŭhaj i kryvavaj baraćby.
«Viedajučy toje, što ja viedaju pra rasiejcaŭ ź pieršych vusnaŭ, naša pieramoha nie budzie kančatkovaj, — skazaŭ jon TIME. — Naša pieramoha stanie mahčymaściu pieravieści duch i padrychtavacca da nastupnaj vajny».
