Śviatłana Aleksijevič była tabu dla dziaržaŭnych ŚMI Biełarusi ad momantu atrymańnia joju Nobieleŭskaj premii pa litaratury ŭ 2015 hodzie. Tym nie mienš, jana zastavałasia žyć u Biełarusi. Da 2020 hoda, kali suprać Kaardynacyjnaj rady — rada była aściarožnaj sprobaj abjadnać praciŭnikaŭ Alaksandra Łukašenki pad adnym parasonam, i Aleksijevič padtrymała jaje svaim maralnym aŭtarytetam, — była zaviedzienaja kryminalnaja sprava. Dziasiatki členaŭ Kaardynacyjnaj rady apynulisia ŭ turmach, Aleksijevič ułady dazvolili vyjechać.
Mała chto zadumvaŭsia pra inšy bok spravy: Aleksijevič, jakuju pierakładali na dziasiatki moŭ i pradajuć vializnymi nakładami, siarod inšaha, u Kitai i Niamieččynie, płaciła ŭ biełaruski biudžet stolki ž padatkaŭ, kolki ŭsie astatnija biełaruskija piśmieńniki razam uziatyja. Ciapier jana płacić ich u krainie svajho znachodžańnia.
Heta typovy vypadak. U emihracyi apynuŭsia ćviet biełaruskaha IT-siektara, mnohija pradstaŭniki navuki, žurnalistyki, biznesu. I navat miedycyny.
Padličyć ahulnuju kolkaść emihrantaŭ — ci rełakantaŭ, jak mnohija ź ich praciahvajuć siabie nazyvać u spadziavańni na chutkaje viartańnie — niaprosta. Viadoma, što ŭ 2020 hodzie dazvoły na žycharstva krainach ES atrymali 63,5 tysiačy biełarusaŭ, u 2021-m — 149 tysiač. Nie ŭsie ź ich vyjechali, ratujučysia ad represij. Ale značnaja častka — kali nie bolšaść, i mienavita z hetym źviazany taki rost hetaj ličby.
Uziać Litvu: za apošnija 5 hadoŭ kolkaść zamiežnikaŭ u hetaj krainie padvoiłasia z 46—49 tysiač čałaviek da bolš čym 100 tysiač, i siarod hetych novych zamiežnikaŭ bolš za ŭsio biełarusaŭ.
Pryjezd vysokakvalifikavanych śpiecyjalistaŭ i dyscyplinavanych pracoŭnych nastolki vyhadny dla ekanomiki, što mnohija krainy, najpierš Polšča, spraścili pracedury, i aktyŭna vydajuć humanitarnyja vizy.
Patok biełarusaŭ skiravaŭsia navat u bok raniej niepapularnych Kazachstana i Hruzii.
Pa nieaficyjnych acenkach, jašče da pačatku vajny va Ukrainie ŭ Hruziju pierabralisia niekalki tysiač biełarusaŭ. Za pieršyja try tydni paśla pačatku napadu našych suajčyńnikaŭ u Hruzii paboleła jašče na 16 tysiač — mnohija ź ich brali bilety ŭ adzin bok.
Jość i inšyja krainy, kudy pierajazdžali biełarusy.
«Heta škoda, jakaja zastaniecca nazaŭsiody»
Dziasiatki i sotni tysiač palityčnych mihrantaŭ — značnaja strata dla krainy i jaje ekanomiki. Akademičnaja dyrektarka Centra ekanamičnych daśledavańniaŭ BEROC Kaciaryna Barnukova adznačaje, što ŭ Biełarusi zastałosia krychu bolš čym 4 miljony pracazdolnaha nasielnictva, zaniataha ŭ ekanomicy. Bolšaść palityčnych emihrantaŭ — jakraz pradstaŭniki pracazdolnaha nasielnictva, tamu
možna kazać pra toje, što z krainy źjechała 1-3% zaniataha nasielnictva, i heta ŭžo davoli značnyja ličby.
Ekśpiertka źviartaje ŭvahu na toje, što biełaruskaje nasielnictva stareje, u krainie ŭsio bolš ludziej pažyłoha ŭzrostu, na źmienu jakim prychodzić usio mienš maładych, i naradžalnaść praciahvaje źnižacca. Adjezd ludziej dzietarodnaha i pracazdolnaha ŭzrostu budzie mieć uździejańnie i na demahrafiju.
Kaciaryna tłumačyć, što nastupstvy mihracyi kraina asabliva adčuje paśla prachodžańnia piku kryzisu: «Ciapier adjezd častki ludziej zdymaje napružanaść na pracoŭnym rynku, jakaja isnavała b praz najaŭnaść sankcyj i drennaje stanovišča ŭ ekanomicy. Ale ŭ doŭhaterminovym płanie jana budzie davoli mocna ŭpłyvać jak na rost VUP, bo nie budzie kamu vyrablać hety VUP, tak i na piensijnuju sistemu, bo aktyŭna źjazdžajuć ludzi, z uznosaŭ jakich płacilisia piensii».
Ekanamistka padkreślivaje, što tolki ź lutaha za miažu vyjechała nie mienš za 12 tysiač ajcišnikaŭ, bo pa aficyjnych danych na hetuju ličbu skaraciłasia ź lutaha zaniataść na bujnych i siarednich ajci-pradpryjemstvach, pry tym što ŭsia zaniataść u hetaj halinie składaje kala 100 tysiač čałaviek. Takoje skaračeńnie — vielmi balučy ŭdar pa halinie, praź jaki jana hublaje svaju rolu drajviera ekanamičnaha rostu.
Isnujuć, raskazvaje ekśpiertka, vielmi hrubyja mietady padliku taho, jak emihracyja ŭpłyvaje na VUP. Zhodna ź imi,
kali krainu pakidaje 1% ekanamična aktyŭnaha nasielnictva, VUP padaje prykładna na 0,6%, ale ž treba ŭličvać i charaktarystyki ludziej, jakija źjazdžajuć. Naprykład, tyja ž ajcišniki prynosili šmat VUP, tamu važnaść ich straty dla krainy bolšaja.
Ekanamistka papiaredžvaje: «Heta škoda, jakaja zastaniecca nazaŭsiody, toje, što pakidaje efiekt na VUP na šmat hadoŭ napierad, tym bolš što nie ŭsie, chto źjechaŭ, viarnucca. U vyniku my budziem hublać hetuju dolu VUP kožny hod, i ź ciaham času heta nazapašvajecca».
Zaraz, tłumačyć ekśpiertka, efiekt emihracyi nie nadta zaŭvažny praz sankcyi, ale možna pahladzieć na ajci-siektar: kali raniej jon davaŭ rost VUP, to ciapier praz emihracyju jaho ŭniosak u VUP chutčej za ŭsio budzie admoŭny. Da sankcyj kraina adaptujecca i jaje ekanomika praciahnie raści, u toj čas jak nastupstvy emihracyi praciahnuć upłyvać na krainu pastajanna.
«Adtok kadraŭ kumulatyŭna ŭdaryć pa ekanomicy macniej za sankcyi, — napisaŭ u adkaz na pytańnie «Našaj Nivy» supracoŭnik Ministerstva ekanomiki. — Sankcyi možna budzie adkrucić, a bolšaść tych, chto vyjechaŭ, nikoli nie vierniecca. Navat kali apazicyja vierniecca, doktar ci inžynier, jaki adnojčy pryniaŭ rašeńnie vyjechać, užo pryžyviecca ŭ novaj krainie i nie vierniecca».
Čamu patok emihracyi taki mocny, ci jość razumieńnie pryčyn hetaha va ŭradzie?
«Hienietyčnaja pamiać pra represii pračnułasia. Ludzi bajacca i ŭciakajuć, imknieńnie spakojna žyć i hadavać dziaciej pieravažvaje patryjatyzm i navat ekanamičnyja matyvacyi», — kaža čynoŭnik.
«Ale ŭrad tut ničoha nie moža zrabić, — dadaje jon. — Siłaviki aryštoŭvajuć, pakazvajuć aryšty, nahniatajuć, prafiłaktujuć, što moža zrabić ekanamičnaje kryło? Heta palityčnaja ŭstanoŭka».
«Naša Niva» — krynica jakasnaj infarmacyi i bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆ «NN»«My najmajem ludziej i ŭ Mieksicy, i ŭ Brazilii — ale lepšych za biełarusaŭ niama». Hutarka z top-mieniedžaram Gurtam i tym samym ajcišnikam na rovary
Śviatłana Kurs pra toje, ci jość jašče Biełaruś: «Va mnie vapros tak nie staić». A słovy tych, chto zastaŭsia, kudy bolš značnyja za emihranckija
Pastaŭleny novy antyrekord pa kolkaści zaniatych u biełaruskaj ekanomicy
