Kałaž: Onliner
Jak vyjści na dachod u niekalki tysiač dołaraŭ u miesiac, kali ty nie ajcišnik, nie bujny pradprymalnik i navat nie top-mieniedžar? Varyjantaŭ niašmat, i čaściej za ŭsio ŭ takoj situacyi ludzi zadumvajucca ab siezonnaj padpracoŭcy za miažoj. Pavieł nie razhladaŭ dla siabie Polšču i inšyja susiednija krainy: kaža, što zarabić €1-1,5 tys. moža i ŭ Biełarusi. A voś artykuł pra Narviehiju, dzie marakam płaciać pa €8-10 tys., natchniła na toje, kab vyvučyć pytańnie.
— Ja śpisaŭsia z hierojem artykuła ŭ Instagram. Jon mnie raskazaŭ, jak dziejničać. Šlach mieŭsia być doŭhi, motašny i nie zaŭsiody efiektyŭny, ale ja vyrašyŭ pasprabavać znajści pracu na sudnie abo rybnym zavodzie, a zaadno pahladzieć pryhožuju krainu.
Pierśpiektyva ciažkaj fizičnaj pracy Paŭła nikoli nie pałochała: kala vaśmi hadoŭ jon zajmaŭsia ŭ Miensku azdableńniem kvater, pracavaŭ jak indyvidualny pradprymalnik.
— Adukacyi ŭ mianie, ličycie, niama nijakaj. Paśla škoły niejki čas vučyŭsia ŭ kaledžy, ale kinuŭ. Potym pastupiŭ u pryvatny ŭniviersitet na technika-prahramista i taksama zrazumieŭ, što nie majo. U budaŭničuju śfieru patrapiŭ vypadkova: ubačyŭ abjavu ź vialikim zarobkam, dzie šukali bryhadu dla azdableńnia kvatery. Znajšoŭ na barachołcy rabiat i staŭ pacichu razam ź imi vučycca z nula. Zajmaŭsia ŭsim zapar: tynkavaŭ ścieny, farbavaŭ i kleiŭ špalery, układvaŭ plitku.
U siarednim Paŭłu ŭdavałasia zarablać kala 3000—3500 rubloŭ za miesiac. Hety dachod dazvalaŭ na naležnym uzroŭni zabiaśpiečvać siamju (u biełarusa jość žonka i dvoje dziaciej).
— Hrošy dobryja, ale ŭsio roŭna źnikali jany niejak vielmi chutka — heta pieršy minus. Druhi minus — ty nie viedaješ, jak paviadzie siabie zakazčyk. Jość takija, jakija buduć chadzić z łupaj i zvažać na lubuju mikradrapinku, jakaja za šafaj. Abo kali kładzieš plitku, čałaviek budzie chadzić i zamiarać švy — i nie rastłumačyš, što plitka z zavoda moža pryjści kryvavataj. Uvohule, u pracy było šmat stresu, — uspaminaje surazmoŭca.
«Kali pastukacca ŭ 100 dźviarej, adna abaviazkova adkryjecca»
Hod tamu Pavieł zadaŭsia za metu znajści pracu ŭ Narviehii. Pačaŭ z taho, što zachodziŭ na narviežskuju Google (google.no) i z dapamohaj pierakładčyka ŭbivaŭ u pošuk zapyty «rybnyja fabryki» i «rybnyja zavody».
— Jość jašče dadatak MarineTraffic — tam ja zrabiŭ sartavańnie pa sudach. Abraŭ Narviehiju i typ sudna — rybałoŭnaje. Adtul braŭ nazovy sudoŭ i taksama praz Google šukaŭ kantakty firmy.
Pa hetych kantaktach Pavieł rassyłaŭ svajo reziume. Sam tekst CV pisaŭ praz šabłon — znajšoŭ jaho ŭ internecie, prosta zapoŭniŭ i rassyłaŭ na emejł. Adpraviŭ u ahulnaj składanaści 931 list.
— Adkazali mnie pracentaŭ na 10 listoŭ. U asnoŭnym pisali: viadoma, pryjazdžajcie da nas pracavać, ale vam patrebien vid na žycharstva ŭ Narviehii. I tolki adzin z pracadaŭcaŭ, ź jakim ja padpisaŭ kantrakt, adkazaŭ, što dapamoža mnie z dakumientami. Ja nie skažu, što heta šancavańnie.
Musić, ja prosta ŭziaŭ kolkaściu: kali pastukaješ u 100 dźviarej, prynamsi adna adkryjecca.
Na sajcie Udi.no padrabiazna prapisany patrabavańni dla tych, chto choča pryjechać na siezonnuju padpracoŭku ŭ Narviehiju. Dla lehalnaha pracaŭładkavańnia patrebna viza (vid na žycharstva dla pracy). A kab jaje atrymać, sa startu pavinna być zaprašeńnie ad narviežskaha pracadaŭcy. Pavieł kaža, što ŭ jahonym vypadku zaprašalnym bokam stała ahienctva, jakoje zajmajecca padboram piersanału dla inšych kampanij.
Pavieł zapoŭniŭ ankietu na sajcie, padrychtavaŭ usie dakumienty pa śpisie, a pracadaŭca advioz ich u mihracyjny adździeł palicyi. Taksama ahienctva apłaciła za biełarusa košt vizy — heta 6500 narviežskich kron (kala €624). Damoŭlenaść była takaja: hetyja vydatki adnimuć ź pieršych dvuch zarobkaŭ Paŭła.
— Praz try miesiacy na poštu pryjšło apaviaščeńnie, što mnie vydali pracoŭny vid na žycharstva na šeść miesiacaŭ. Treba było addać svoj pašpart u vizavym centry ŭ Miensku, kab jany adpravili jaho ŭ narviežskuju ambasadu ŭ Maskvu. Tam było ŭsio nie vielmi hładka, abiacali za siem dzion pastavić ujaznuju vizu, a ŭ vyniku heta zaniało dva tydni. Pašpart ja zabiraŭ amal pierad samym vyletam.
U kantrakcie prapisana pahadzinnaja apłata — € 20 u hadzinu
Biełarus prylacieŭ u Narviehiju krychu bolš za miesiac tamu i pasialiŭsia ŭ miastečku Roan. Z žytłom Paŭłu taksama dapamoh pracadaŭca — samomu ničoha šukać nie pryjšłosia. Umovy kamfortnyja: mužčyna dzielić dvuchpaviarchovy domik na 80 «kvadrataŭ» z dvuma susiedziami, taksama mihrantami. U kožnaha svoj pakoj, u chacie jość posudamyjka, vialiki płaźmienny televizar. Za takoje žytło biełarus płacić 2500 narviežskich kron (kala €240 u miesiac).
Pieršapačatkova Pavieł damoviŭsia z pracadaŭcam na poŭnuju zaniataść na rybnym zavodzie z apłataj €20 za hadzinu da vyliku padatkaŭ. Kali biełarus pryjechaŭ u Narviehiju, vyśvietliłasia, što toj zavod, na jaki jaho płanavali ŭładkavać, nie pracuje. Tamu pieršyja dva tydni jon pracavaŭ na budoŭli, a potym dla jaho znajšli inšuju rybnuju fabryku.
— My zajmajemsia razhruzkaj ryby z marazilnych kamier i fasoŭkaj jaje ŭ kantejniery. U pamiaškańni, dzie ja pracuju, kala 5—10 hradusaŭ, ale, u pryncypie, nie choładna, tamu što nam vydajuć dobraje pracoŭnaje adzieńnie. Na praciahu dnia my ŭvieś čas źmianiajemsia: chtości dastaje rybu z płastykavych kantejnieraŭ i kładzie na kanviejer, nastupny ŭnizie łović hetuju rybu ŭ pakiety, potym inšy čałaviek pakuje jaje ŭ skryni i adpraŭlaje dalej. I jość čałaviek, jaki dziažuryć na kantrolnych šalach i kleić etykietki.
Praca na zavodzie nie padałasia Paŭłu ciažkaj: u Miensku fizična jon stamlaŭsia bolš. Biełarus navat prosić davać jamu pierapracoŭki, ale pakul, jak novieńkamu, dadatkovyja hadziny jamu nie dajuć.
— Na zavod nas voziać na mašynie, daroha zajmaje 10 chvilin. Kali prychodzim ranicaj, spačatku prabivajem asabistuju kartku dla ŭliku času, potym idziem u stałovuju, pjem kavu abo kakava ź piečyvam. Ź siami da dzieviaci ranicy pracujem — dalej pierapynak 20 chvilin. U 11:00 my idziem na abied, a potym znoŭ pracujem ź pierapynkam kožnyja dźvie hadziny. U dzień na zavodzie my znachodzimsia vosiem hadzin, ale paŭhadziny abiedu nie apłačvajucca, tamu faktyčna mnie płaciać za siem z pałovaj hadzin u dzień.
Paśla pracoŭnaha dnia na rybnym zavodzie pieršaje žadańnie — heta pajści ŭ duš, pryznajecca biełarus.
— Ale ja b nie skazaŭ, što tam prama vielmi mocna pachnie, jak mnie raskazvali. Jość pach ryby, viadoma, ale nie taki mocny, jak apisvali, — zapeŭnivaje Pavieł.
Ci možna jechać u Narviehiju bieź viedańnia anhlijskaj?
Razam ź biełarusam na zavodzie pracujuć u asnoŭnym mihranty: palaki, bałhary, litoŭcy, łatyšy, estoncy, — narviežcaŭ vielmi mała. Jość tyja, chto havoryć pa-rusku, ale ŭ asnoŭnym znosiny adbyvajucca na anhlijskaj. Pavieł spraŭlajecca, choć razmoŭnaj jaho anhlijskuju dakładna nie nazavieš.
— Daŭnym-daŭno ja niadoŭha žyŭ u Jehipcie i tam patrochu pačaŭ razmaŭlać na anhlijskaj, ale potym movu doŭha nie praktykavaŭ. Pierad vyjezdam u Narviehiju zajmaŭsia čatyry-piać miesiacaŭ, słuchaŭ aŭdyjaknižki. I ŭsio roŭna, kali tolki pryjechaŭ siudy, było ciažkavata ŭsprymać havorku na słych. Ale tydni praz try ŭžo pačaŭ usio razumieć. Aktyŭna vieści razmovu ja pakul nie mahu, ale na bazavyja pytańni adkazvaju lohka.
Viečary i vychodnyja Pavieł imkniecca pravodzić aktyŭna. Jon užo jeździŭ sa znajomymi na rybałku, chadziŭ u hory. Pryroda Narviehii pakul vyklikaje dzikaje zachapleńnie. Što da samoj krainy, to z vysnovami biełarus nie śpiašajecca: zanadta mała času prajšło.
— U vialikich haradach ja nie žyŭ, a ŭ maleńkich vielmi cicha, spakojna, ale mnie niby čahości nie chapaje, vidać, nie pryvyk.
Ździŭlaje toje, jak dobra žyvuć narviežcy — niezaležna ad taho, nakolki statutnaja ŭ ich praca. Ci ledź nie ŭ kožnaha jość Tesla, va ŭsich dobryja chaty, łodki. I mnie padabajecca, što miascovyja vielmi aktyŭna baviać volny čas: chodziać u hory, na kancerty, nie tuchnuć doma.
Kolki možna zarabić na rybnym zavodzie?
Ciapier pra zarobak. Pavieł užo atrymaŭ na kartku hrošy za pieršyja dva tydni pracy na zavodzie. «Brudnymi» vyjšła ŭ rajonie 18 tys. kron — heta €1735. Dla tych, chto pieršy hod pracuje ŭ Narviehii, padatak fiksavany — 25%, heta značyć zastajecca kala € 1300. Jašče €300 u biełarusa adniali za vizu (i zdymuć jašče stolki ž u nastupnym miesiacy). Adymajem apłatu žylla i atrymlivajem čysty zarobak — u hetym miesiacy jon skłaŭ krychu bolš za € 750.
Ścipła, ale heta tolki pačatak, razvažaje Pavieł. U nastupnym miesiacy jon raźličvaje na zarobak €3500 «brudnymi» i płanuje ŭ budučyni brać padpracoŭki.
Adymajem padatki i žyllo — i atrymlivajem kala € 2000-2500 na ruki. Dla paraŭnańnia: siaredni zarobak u Narviehii ŭ 2022 hodzie skłaŭ krychu bolš za 50 tys. narviežskich kron (kala €4800). Iznoŭ ža heta ličba da vyliku padatkaŭ. Staŭki roznyja: čym vyšej dachod, tym bolšuju sumu padatku treba płacić.
Žyćcio ŭ Narviehii niatannaje, ale Pavieł kaža, što pakul jamu ŭdajecca marnavać minimum hrošaj.
— Šmat chto pytajecca mianie pra košty na pradukty: ličycca, što ŭ Narviehii ŭsio vielmi doraha. Ale na charčavańnie ŭ hetym miesiacy ja vydatkavaŭ nie tak šmat — kala € 250. Pa adčuvańniach, pradukty niedzie na 20% daražejšyja, čym u Biełarusi. Navat tańniej štości znachodžu, treba prosta vybirać. Chleb, naprykład, moža kaštavać €3 ci €1 — hledziačy dzie kuplać. Cyharety, viadoma, vielmi darahija — € 16 za pačak.
Pavał dasłaŭ ček z kramy i raśpisaŭ prykładnyja košty:
- Sumieś harodniny — €2,5.
- Jajki (18 št.) — €5,7.
- Farš (400 h) — €6,7.
- Syrnaja pasta ŭ ciubiku — €2,8.
- Narezka salami — €3,8.
- Narezka sierviełat — €2,5.
- Sasiski (600 h) — €5,5.
- Kava (175 h) — €3,6.
- Čaj Lipton — €3,3.
- Bulba (2 kh) — €4,4.
- Marharyn — €1,5.
- Narezany syr — €4,3.
- Spahiećci (1 kh) — €2.
«Chaču atrymać dakumienty maraka i znajści pracu na sudnie»
Pa słovach Paŭła, u jaho niama dumak ab emihracyi, jon płanuje papracavać na rybnym zavodzie paŭhoda i viarnucca ŭ Biełaruś. A paśla nievialikaha adpačynku surjozna naceleny atrymać pracu ŭ mory. Dla hetaha treba prajści kursy ŭ śpiecyjalizavanym centry pa navučańni marakoŭ — takija jość, naprykład, u Sankt-Pieciarburhu i Rastovie-na-Donie.
— Tearetyčnaja častka prachodzić anłajn, a praktyčnyja zaniatki — vočna. Navučańnie doŭžycca niedzie miesiac. Jašče treba budzie zrabić siakija-takija dakumienty, i potym ja budu znoŭ rassyłać reziume, kab znajści pracu ŭžo na narviežskim sudnie. Nastupnuju vizu mohuć vydać na try hady, a nie na šeść miesiacaŭ.
Siezon łoŭli pačynajecca ŭ studzieni. Kali pašancuje, praz adnu zimu Pavieł pojdzie ŭ mora, a tam abiacajuć užo zusim inšyja hrošy.
— Zarpłata ŭ mory — bolš za 2 tys. narviežskich kron u sutki (amal € 200). Tam ty znachodzišsia kruhłyja sutki biez vychodnych, hrafik — 8 hadzin praz 8 abo 12 praz 12. Akramia asnoŭnaj zarpłaty, marakam zvyčajna naličvajuć pracent ad łoŭli — takim čynam, u miesiac nabiahaje ŭ rajonie €8-10 tys. da vyliku padatkaŭ. Siezon doŭžycca ad čatyroch da piaci miesiacaŭ, a potym ty viartaješsia dadomu i bolšuju častku hoda adpačyvaješ.
Čamu nielha było pieršapačatkova pajści hetym šlacham? Pa słovach biełarusa, biez dośviedu pracy ŭ Narviehii ŭładkavacca na pracu marakom składana. U budučyni, jak raźličvaje biełarus, pracadaŭcy buduć bolš achvotna razhladać jaho reziume.
