Fota: Marco Verch Professional / flickr.com
Pryčyna — u čarhovaj niestabilnaści na rynku kryptavalutaŭ i padzieńni adnaho ź niekali najbujniejšych hulcoŭ na im — biržy FTX.
Čaściej za ŭsio biržy vypuskajuć ułasnyja kryptavaluty dla ŭnutranych raźlikaŭ — u vypadku z FTX heta koin FTT. Što adbyłosia, dakładna nieviadoma, ale ahladalnik Bloomberg Met Levin prapanuje davoli praŭdapadobnuju schiemu.
Bolšaść biržaŭ kryptavalut handluje kryptavalutami i tolki. Zarablajuć jany ŭ asnoŭnym z kamisij za pieravody.
Ale ŭ FTX byŭ zakładzieny inšy pryncyp — jana daje trejdaram «kredytnaje plačo». Heta značyć, jana pracuje nie pa pryncypie «ja ŭziaŭ tvaje hrošy, pakłaŭ ich u kanviert, i ty daješ mnie kamisiju za kanviertacyi», a «ja pazyčyŭ tabie hrošy, kupiŭ na ich kryptavalutu, a paśla karystajusia joj, kab zarablać hrošy». Heta vielmi ryzykoŭnaja schiema.
Stałasia, što aktyvy biržy FTX i źviazanaj ź joj trejdarskaj kampanii Alameda Research naminavanyja ŭ asnoŭnym… u tokienach samoj biržy FTT. Siarod aktyvaŭ kampanii taksama 8 miljardaŭ daŭhoŭ u realnych hrašach.
Takim čynam, situacyju možna apisać tak.
- U vas jość sto klijentaŭ, kožny ź ich kupiŭ na biržy pa bitkoinie dla maržynalnaha handlu na doŭhaj pazicyi i vinny vam 10 tysiač dalaraŭ (heta kali ludzi kuplajuć virtualnuju kryptavalutu pa zanižanym košcie, spadziejučysia zarabić na tym, što cana ŭpadzie). U vyniku vy addali 100 bitkoinaŭ i vam vinnyja miljon dalaraŭ.
- U vas jość sto inšych klijentaŭ, jakija kupili pa paŭbitkoina dla handlu na karotkaj pazicyi (kali čałaviek atrymlivaje hrošy za kuplu kryptavaluty pa zavyšanym košcie ŭ nadziei atrymać prybytak, kali jana vyraście) pa 20 tysiač dalaraŭ. U vyniku vy addali pałovu bitkoinaŭ klijentaŭ A klijentam B i majecie 50 bitkoinaŭ i miljon dalaraŭ na vašym bałansie. Kali što, vy zdolejecie z usimi raźličycca.
- Ale prychodzić klijent C i kaža: «Vitaju, dajcie mnie 100 bitkoinaŭ i miljon dalaraŭ, a ja vykuplu ŭ vas 150 tysiač vašych tokienaŭ FTT, košt kožnaha ź jakich 20 dalaraŭ». Vy zhadžajeciesia i ŭ vyniku majecie 150 tysiač FTT i ničoha bolš. I heta pracuje tolki, pakul FTT niečaha varty.
- Najhoršy scenaryj — heta na rynku adbyłosia chvalavańnie, i vam terminova treba addać vialikuju kolkaść hrošaj, ci takaja finansavaja situacyja stanovicca viadomaj publična. Tady trejdary pačynajuć sumniavacca i pradajuć vielmi šmat FTT, i jaho košt pačynaje padać, u vyniku čaho vam niama čym raźličycca.
Pačałosia hetym razam usio z publikacyi infarmacyi pra finansy kampanii na resursie Coindesk i taho, što stvaralnik najbujniejšaj u śviecie biržy Binance vyrašyŭ vyjści z partfiela FTX. Za im pajšli i inšyja karystalniki — i adbyłasia panika na rynku.
Tokien FTT abrynuŭsia amal u dziesiać razoŭ, jak i kapitalizacyja samoj biržy. Pačalisia prablemy z vyvadam hrošaj, a suprać kampanii pačali niekalki raźbiralnictvaŭ. Na hetym fonie «prasieli» i inšyja kryptavaluty, bo ludzi pačali vyvodzić ich u «fijatnyja» hrošy.
Dynamika cany tokiena FTX. Fota: coinmarketcap.com
Što čakaje kryptavaluty ŭ budučyni?
Kali FTX nichto nie vyratuje (dla hetaha patrebnyja kala 8 miljardaŭ dalaraŭ), to čakajecca jašče bolšaja katastrofa. Nikałaos Panihirtzohłu ź finansavaha hihanta JPMorgan (JPM) kaža:
«Novuju fazu źnižeńnia pazykovaj nahruzki robić bolš prablematyčnaj toje, što ŭ ekasistemie kryptavalutaŭ skaračajecca kolkaść arhanizacyj z bolš mocnym bałansam, zdolnych vyratavać tych, u kaho nizki kapitał i vysokaje kredytnaje plačo.
FTX i Alameda Research źjavilisia ŭ mai-červieni minułaha hoda ŭ jakaści asnoŭnych arhanizacyj z mocnymi bałansami dla vyratavańnia bolš słabych i zakredytavanych arhanizacyj, takich jak BlockFi, Voyager Digital i Celsius. Ciapier, kali tryvałaść bałansu Alameda Research i FTX akazałasia pad pytańniem ŭsiaho praź niekalki miesiacaŭ paśla taho, jak jany ŭsprymalisia jak mocnyja bałansavyja arhanizacyi, heta stvaraje kryzis davieru i źnižaje apietyt inšych kryptavalutnych kampanij pryjści na dapamohu».
Jon kaža, što pakazčyk pazicyjanavańnia fjučarsaŭ na bitkoin, raspracavany JPM, znachodzicca na samym nizkim uzroŭni sa studzienia 2020 hoda, što pakazvaje, što ludzi mienš hatovy ŭkładacca ŭ kryptavaluty.
Faza źnižeńnia pazykovaj nahruzki, jakaja rušyła za abvałam stejbł-koina TerraUSD, vyklikała abvał kryptavalutnaha rynku z prykładna 1,7 tryljona ŭ pačatku maja da prykładna 850 miljardaŭ u červieni. Pierad kracham FTX/Alameda Research abjom rynku krychu padros i składaŭ bolš za tryljon dalaraŭ (ciapier jon nižejšy za 900 miljardaŭ — NN), ale ekśpiert miarkuje, što na biahučym etapie źnižeńnia pazykovaj nahruzki kryptavalutny rynak zastaniecca na adznacy vyšej za 500 miljardaŭ.
Inšy sposab pradkazać mahčymaść padzieńnia — heta košt majninhu bitkoina, jaki histaryčna vystupaŭ u jakaści nižniaj miažy cany bitkoina. Ciapier sabiekošt majninhu składaje 15 tysiač dalaraŭ za adzin bitkoin, ale, chutčej za ŭsio, jon vierniecca da minimumu ŭ 13 tysiač, adznačanaha ŭ letnija miesiacy. Sabiekošt zdabyčy ŭ 13 tysiač značyć źnižeńnie cany jašče na čverć, što pryviadzie da źnižeńnia abjomu rynku kryptavalutaŭ da minimumu ŭ 650 miljardaŭ.
Devid Adams, partfielny mieniedžar fondu ličbavych aktyvaŭ King River, skazaŭ, što mienavita da cany ŭ 13 tysiačaŭ jon zaklikaje razam z dalejšym padzieńniem tak zvanych alternatyŭnych tokienaŭ. Jon dadaŭ, što «my pačniom bačyć kaštoŭnaść» na takich uzroŭniach. Chejden Chjuz, vykanaŭčy dyrektar sacyjalnaj handlovaj płatformy Alpha Impact, kaža pra canu ŭ 13 800 dalaraŭ.
Ale Bloomberg papiaredžvaje, što tearetyčna padzieńnie moža być jašče bolšym. Padzieńnie rynku kryptavalutaŭ siońnia — adno z samych istotnych u historyi. Takoha nie było ź siaredziny 2018 hoda, i padzieńnie praciahvajecca 53 tydni zapar, a heta amal rekord z kryzisu 2014-2015 hadoŭ.
Historyja kryptavalutnych kryzisaŭ (škała łaharyfmičnaja, značyć, adno dzialeńnie — heta pavieličeńnie ŭ dziesiać razoŭ). Fota: Bloomberg
I kali padzieńnie pradoŭžycca, heta vykliča na rynku jašče bolšy šok, bo zrobić majninh kryptavaluty časova niavyhadnym.
