Vy možacie časta praviarać prahnoz nadvorja, ale kali vy apošni raz dumali pra nadvorje ŭ kosmasie? Dla taho, kab pra heta zadumacca, jość važkaja pryčyna: adnojčy na soncy adbudziecca takaja bura, jakaja nadoŭha adklučyć internet va ŭsim śviecie.
U 2013 hodzie strachavaja kampanija Lloyd's of London pradkazała, što samyja ekstremalnyja bury kaśmičnaha nadvorja mohuć zakranuć 20-40 miljonaŭ čałaviek u ZŠA i nanieści škodu na sumu da 2,6 tryljonaŭ dalaraŭ, a adnaŭleńnie zojmie da dvuch hadoŭ, pavodle danych Nacyjanalnaha kiraŭnictva akijaničnych i atmaśfiernych daśledavańniaŭ.
Ale ludzi tolki ciapier pačali zadumvacca pra toje, jak padrychtavacca da hetych soniečnych bur. Uličvajučy, što na kartu pastaŭlena stolki hrošaj i žyćciaŭ, čamu hetamu nie nadajuć bolš uvahi?
U novym daśledavańni Kalifarnijskaha ŭniviersiteta ŭ Irvajnie navukoŭcy vyznačyli niekatoryja patencyjna słabyja miescy ŭ internet-infrastruktury, kab dapamahčy čałaviectvu padrychtavacca.
Źniščeńnie sietki
Daśledčyki, jakija vyvučajuć kaśmičnaje nadvorje, pastajanna nazirajuć za soniečnymi źjavami i sprabujuć ich pradkazać. Jość try vidy źjaŭ, na jakich jany fakusujucca: hieamahnitnyja bury, čaścicy soniečnaj enierhii, jakija ŭździejničajuć na spadarožniki, i radyjoŭsploski, źviazanyja z uspyškami, što mohuć pierapynić spadarožnikavuju suviaź.
«Hieamahnitnyja bury, u svaju čarhu, pačynajucca jak «vyviaržeńni na soncy», — raskazaŭ «Papularnaj miechanicy» Robiert Stynburh, jaki vykonvaje abaviazki kiraŭnika Biuro prahnazavańnia kaśmičnaha nadvorja NOAA. — Sonca vykidvaje ŭ kosmas vialikija zhustki płazmy. Hetyja zhustki niasuć z saboj ŭłasnaje mahnitnaje pole. I kali jano nakiravanaje na ziamlu, to, prylacieŭšy, moža ŭzajemadziejničać z mahnitnym polem Ziamli i vyklikać hieamahnitnuju buru. Heta, vierahodna, samaje značnaje ich uździejańnie».
Hieamahnitnyja bury parušajuć pracu enierhasistemy, vyklikajučy elektryčnyja toki ŭ linijach elektrapieradač, kaža Stynburh. Jany taksama mohuć stvaryć toki ŭ kabielach pad akijanam.
«Choć hieamahnitnaja bura ŭździejničaje na ziamlu ahułam, uździejańnie na sietku łakalizujecca ŭ zaležnaści ad hieałohii pavierchni pad hetymi linijami pieradačy, — tłumačyć Stynburh. — Tamu jość miescy, dzie infrastruktura bolš usprymalnaja da hetych indukavanych tokaŭ. I heta źviazana z pravodnaściu hruntu».
«Spadarožniki taksama mohuć paciarpieć ad enierhietyčna zaradžanych pratonaŭ i ciažkich jadraŭ, jakija vykidvajucca padčas burnych zdareńniaŭ na soncy, — kaža Stynburh. — Jany dasiahnuć ziamli za niekalkich chvilin abo hadzin. Kaśmičnyja aparaty na arbicie mohuć paciarpieć ad hetych čaścic, kali jany trapiać u elektroniku spadarožnikaŭ».
«Čornyja lebiedzi»
U ZŠA ryzyka adklučeńnia sietak padčas soniečnych bur asabliva vysokaja, bo jany raźmieščanyja ŭ vysokich šyrotach i majuć bolš praciahłuju kabielnuju infrastrukturu, čym u Jeŭropie, skazana ŭ novym daśledavańni. Sinhapur — centr internet-aktyŭnaści, raźmieščany ŭ bolš biaśpiečnym miescy pablizu ekvatara. Azija adnosna ŭstojlivaja, ale Kitaj u bolšaj ryzycy, čym Indyja. Aŭstralija, Novaja Ziełandyja i blizkija vyspy, chutčej za ŭsio, straciać suviaź. Kabiel, jaki złučaje Jeŭropu i Braziliju, mienš schilny da paškodžańniaŭ, čym kabiel, jaki złučaje ZŠA i Jeŭropu.
U artykule daśledčyki rekamiendujuć raźmiaščać padvodnyja kabieli ŭ bolš nizkich šyrotach. Jany taksama padtrymlivajuć ideju palapšeńnia aŭtamatyzavanaha reahavańnia na incydenty, pratakołaŭ pieradačy danych i sistem reziervovaha kapijavańnia.
«My pravodzim šmat testaŭ, ale ŭ asnoŭnym testavańnie pravodzicca dla nievialikaj kolkaści zbojaŭ, — kaža Sanhita Abdu Džyjoci, dacent kafiedry infarmatyki Kalifarnijskaha ŭniviersiteta ŭ Irvajnie i aŭtar artykuła. — Soniečnyja supierbury mohuć stvaryć scenar, jaki pryviadzie da masavych zbojaŭ. Adnačasova mohuć vyjści z ładu niekalki centraŭ apracoŭki danych, niekalki kanałaŭ suviazi, niekalki maršrutyzataraŭ. My navat nie razumiejem, jak infrastruktura adreahuje na taki scenar zboju. U ciapierašni čas [isnuje] tolki šmat praviłaŭ, jak usio pavinna być pieraniesiena ŭ ručnym režymie».
Pandemija COVID-19, jakuju Džyjoci nazyvaje «čornym lebiedziem» za jaje niepradkazalny charaktar, natchniła daśledčycu na vyvučeńnie hetaj temy. «Naša hramadstva nie prymaje pad uvahu najhoršyja scenary. Mienavita padčas izalacyi ŭ krasaviku 2020 hoda ja pačała dumać… Ja daŭno čytała pra hetyja soniečnyja bury».
Choć instrumienty madelavańnia kaśmičnaha nadvorja isnujuć, usio jašče davoli składana pradkazać, što budzie rabić sonca. Stynburh kaža, što jaho natchniaje prahres, jakoha dasiahnuli navukoŭcy ŭ halinie ličbavych madelaŭ, u tym liku novy prajekt pa mašynnym navučańni.
Čytajcie jašče:
Pieršaha tunela Hyperloop Iłana Maska bolš niama. Čamu ideja tak i nie była realizavanaja?
Navukoŭcy śćviardžajuć, što my nasamreč mahli b žyć u kampjutarnaj hulni i nie viedać pra heta. Voś jak jany heta tłumačać
