«U Chiersonie vyrašyli zastavacca pryncypova»
Valer Kamahoraŭ pachodzić z Brahinskaha rajona, vučyŭsia ŭ Mahilovie. U 2015 hodzie pierajechaŭ va ŭkrainski Chierson da svajoj kolišniaj dziaŭčyny, ź jakoj paźniej pabraŭsia šlubam. Mieŭ nievialikuju kramu tavaraŭ dla rybałki, adpačynku i turyzmu. Apošni raz u Biełarusi Valer byŭ u 2016 hodzie.
«Bolš nie jeździŭ, bo viedajecie, što tam adbyvałasia. Bolš za try čałavieki nie źbiracca, hety ŭsialaki marazm i tryźnieńnie. Ja jašče ŭ 2015 hodzie paśla vybaraŭ traplaŭ tam u zamies, tamu i nie jeździŭ na radzimu», — kaža Valer.
U 2021 hodzie biełarus raźvioŭsia. Pačaŭ pracavać u ramoncie noŭtbukaŭ i telefonaŭ.
«Paśla pačatku vajny ja pryncypova zastaŭsia ŭ Chiersonie.
Bo tut byli ludzi, jakija patrabavali maralnaj i finansavaj padtrymki. Spačatku my dapamahali terytaryjalnaj abaronie — kali rasiejcy sprabavali zachapić Chierson, budavali barykady. Potym kaardynavali razam ź inšymi praŭkrainskija mitynhi, malavali płakaty. Taksama vałancioryli, dapamahali babulkam z praduktami i lekami», — kaža biełarus.
«Zajmalisia ŭsimi vidami partyzanskaj dziejnaści»
Valer raskazvaje, što pad akupacyjaj jon i hrupa aktyvistaŭ zajmalisia partyzanskaj dziejnaściu.
«Roznaj. Prabivali koły ŭ technicy akupantaŭ. Zalivali salarku zamiest bienzinu, dadavali cukar u paliva. I tak psavali im techniku. Zdavali ich pazicyi», — kaža biełarus.
Kali ludziej u Chiersonie rasiejcy pačali masava zatrymlivać, navat pa dziasiatku čałaviek na dzień, vieści takuju dziejnaść stała niebiaśpiečna, raskazvaje Kamahoraŭ. Tady Valer sa svajoj ciapierašniaj dziaŭčynaj Volhaj vyrašyli zdymać patryjatyčnyja praŭkrainskija videa dla TikTok.
«Pa sutnaści, u nas zastałasia takaja «hrupa» — ja, Volha i jašče adna žančyna. Voś nas niechta zdaŭ, i 24 žniŭnia my ŭtraich trapili ŭ pałon», — kaža Valer.
Pa słovach biełarusa, ich «brali» rasiejskija vajskoŭcy, supracoŭniki FSB, vajennaja palicyja i miascovyja kalabaranty.
«Mianie adrazu stuknuli prykładam u hałavu, potym čatyry hadziny bili paśla zatrymańnia, na vulicy. Dobra, što ja pačyściŭ da hetaha internet, pierapiski. Bo było b horš. Tak tolki zastałasia internet-aktyŭnaść u Tiktok», — kaža biełarus.
«Abiacaŭ maci, što vyžyvu»
Pry zatrymańni rasiejcy ŭbačyli ŭ pakoi Valera bieł-čyrvona-bieły ściah.
«Heta ich mocna razzłavała. Jany kryčali, što ja za Cichanoŭskuju, usialak abražali, z cenzurnaha było chiba «špijon, zdradnik, pacuk». Kryčali, što «ŭ nas ža sajuznaja dziaržava, my ž braterski narod, čaho ty «ŭkropam» pradaŭsia?». Kryčali: «Što, ty sabie ŭ Homieli dzieŭku nie moh znajści?» — kaža Valer.
Jaho, dziaŭčynu i žančynu z «hrupy» pryvieźli «na padvał», jaki byŭ u centry Chiersona i jaki paśla vyzvaleńnia zdymała Słužba biaśpieki Ukrainy
«Tam nas i trymali. Volhu i našu žančynu adpuścili paśla 11 dzion «na padvale». Volha zachvareła tam na anhinu i nie mahła havaryć. Žančynie ž zrabiłasia błaha. Mnie stała lahčej, kali ich vyzvalili. Heta nadało mnie sił pieranieści ŭsie vyprabavańni. Tym bolš ja abiacaŭ maci, što vyžyvu», — kaža biełarus.
«Bili tokam, pałochali artykułami za teraryzm i špijanaž»
Jak raskazvaje biełarus, štodzień z 6 ranicy da 12 dnia byli dopyty i bićcio.
«Vybivali pakazańni, kab pryznaŭsia, chto ŭ horadzie partyzaniŭ, chto malavaŭ ukrainskija stužki. Prasili: «Zdaj jakoha tłustaha kamiersanta, jaki za Ukrainu». Pałochali prablemami ŭ svajakoŭ, pahražali departacyjaj. Bili tokam. Pahražali, što «pryšyjuć» teraryzm, ekstremizm i špijanaž. Paśla, z 27 vieraśnia, adpravili za horad kapać akopy, mahiły. Kamu tyja mahiły byli, ja nie viedaju», — kaža Valer.
Na kapańni akopaŭ biełarus paznajomiŭsia z mabilizavanymi z tak zvanaj «DNR». «Tam byli tyja, kaho paśpieli zahrebci. Studenty, stalavary. Jany i sami nie chacieli vajavać. Ale im nie było kudy dziecca. Kazali, što rasiejcy nazyvajuć ich «adnarazovymi». Ad ich choć było narmalnaje staŭleńnie. Bo paśla «padvała» ŭ mianie byli i rebry pałamanyja, i zuby vybityja, i prablemy sa zdaroŭjem. Ale žyvy — heta hałoŭnaje», — uspaminaje Valer.
Načavaŭ jon i inšyja zatrymanyja ŭ chlavie z zavaranymi voknami i dźviarami.
«Tam było trochi lepš, čym u padvale. Choć niejkija matracy valalisia na padłozie. Bo ŭ padvale načavali na hołym bietonie. U padvale mahli i tydzień nie karmić, dać jakoj niedavaranaj hrečki žmieniu. Kamiery ŭ padvale byli pierapoŭnienyja, trambavali pa 7-8 čałaviek», — pryhadvaje Valer.
«Dobra, što vyžyŭ i nikoha nie zdaŭ»
Valer kaža, što 24 kastryčnika da jaho padyšoŭ achoŭnik i skazaŭ, što jość zahad adpuścić jaho «na čatyry baki». Ale mnie paraili pasiadzieć da ranicy, bo pastoŭ ža nichto nie źniaŭ i «mahli prystrelić».
«Hałoŭnaje, što vyžyŭ i nie zdaŭ nikoha. U mianie ž byli suviazi z vajskoŭcami, z terabaronaj. A rasiejcy dapytvalisia, dzie pazicyi vajskoŭcaŭ, dzie ŭ horadzie žyvuć byłyja vajskoŭcy i palicyjanty», — kaža biełarus.
Valer raskazvaje, što śviatła ŭ Chiersonie pakul niama, ale ŭžo jość vada. Pačaścilisia abstreły.
«Usie spadziajucca, što rasiejcy siudy nie viernucca. Navat kali ŭ horad zachodzili našy, ukrainskija vajskoŭcy, mnohija pabajalisia vychodzić z damoŭ. Dumali, niejkaja pravakacyja. Potym užo advažylisia, vyskačyli. Ciapier u horadzie jašče vyłoŭlivajuć kałabarantaŭ, pravodziać filtracyju. Bo realna mnohija dapamahali akupantam, pierajšli na ichny bok. My zastajomsia ŭ Chiersonie. Trymajem abaronu!» — dadaŭ Valer.
