Ilustracyja stvoranaja niejrasietkaj Midjourney
Zimovy etap vajny va Ukrainie: Pucin stavić na «chaładamor»
Paśla adychodu rasijskich Uzbrojenych sił z płacdarma na pravabiarežžy Dniapra ŭ Chiersonskaj vobłaści zaviaršyŭsia vosieński pieryjad vajennaj kampanii va Ukrainie. Pakul składana skazać, ci zdolejuć rasijanie zamacavacca na levym bierazie, buduć ukraincy sprabavać vieści tut nastupleńnie ci pieraniasuć asnoŭnyja namahańni na Zaparožski, Daniecki abo Łuhanski napramki.
Ale bolšaść ekśpiertaŭ zhodnyja z tym, što ŭ najbližejšyja miesiacy pośpiech supraćlehłych bakoŭ budzie zaležać u pieršuju čarhu ad taho, jak jany prystasavalisia da vajennych dziejańniaŭ va ŭmovach zimovych chaładoŭ.
U Kramli nie chavajuć, što ŭdary pa enierhietyčnaj infrastruktury Ukrainy nacelenyja ŭ tym liku na toje, kab u zimovy pieryjad pakinuć krainu biez aciapleńnia.
Va Ukrainie, jak i na Zachadzie, dobra razumiejuć heta. Hienieralny sakratar NATA Jens Stołtenbierh, dziaržsakratar ZŠA Entani Blinkien i prezident Ukrainy Uładzimir Zialenski roznymi słovami kažuć adno i toje ž: Pucin pasprabuje pieratvaryć zimu ŭ zbroju (weaponization of winter pa-anhlijsku, abo «chaładamor», jak hetuju stratehiju vobrazna nazyvajuć ukrainskija kamientatary), bo nie ŭ siłach damahčysia pośpiechu vyklučna vajskovymi srodkami.
Masiravanyja ŭdary kiravanymi rakietami i dronami-kamikadze pa ŭkrainskaj enierhasistemie prynosiać svoj plon: pačynajučy z 10 kastryčnika vosiem chvalaŭ rakietnych napadaŭ (a siońnia była i dziaviataja) pryviali da paškodžańnia ŭsich ciepłavych i hidraelektrastancyj dy 40% abjektaŭ vysakavoltnaj sietki Ukrainy. U vyniku biez elektryčnaści i, adpaviedna, aciapleńnia pieryjadyčna zastajucca miljony žycharoŭ.
Kali ŭličvać, što žyły fond mocna paciarpieŭ za čas bajoŭ, Suśvietnaja arhanizacyja achovy zdaroŭja niebiespadstaŭna aścierahajecca ŭźniknieńnia hetaj zimoj va Ukrainie kryzisu ŭ śfiery achovy zdaroŭja z-za epidemij prastudnych zachvorvańniaŭ i vialikaj kolkaści abmaražeńniaŭ i pieraachaładžeńniaŭ.
Što tyčycca ŭłasna bajavych dziejańniaŭ, to mnohija ekśpierty i čynoŭniki čakajuć u zimovy pieryjad litaralnaj «zamarozki» kanfliktu, to-bok apieratyŭnaj paŭzy.
Eŭrył Chejns, dyrektar Nacyjanalnaj raźviedki ZŠA, kazała, što i USU, i US RF vykarystajuć zimu dla taho, kab papoŭnić zapasy, pierazabiaśpiečyć vojski i pačać nastup viasnoj.
Pavodle acenki ŭpłyvovaj amierykanskaj arhanizacyi Atlantic Council, rasijskaje kamandavańnie sydzie ŭ stratehičnuju abaronu z aporaj na sistemu achoŭnych umacavańniaŭ, jakaja ŭzvodzicca ciapier, kab vyjhrać čas na «abkatku» ŭ bajavych umovach masy mabilizavanych i papoŭnić ludźmi i technikaj paškumatanyja padčas čarady vosieńskich parazaŭ čaści i złučeńni.
Bolš za toje, u ŚMI źjaŭlalisia ŭciečki ad zachodnich palitykaŭ i vajskoŭcaŭ datyčna mahčymaści dasiahnuć palityčnaha ŭrehulavańnia jakraz u toj čas, kali na froncie z-za zimy nastupić zacišša. U pryvatnaści, staršynia Abjadnanaha kamiteta načalnikaŭ štaboŭ ZŠA Mark Mili nazyvaŭ zimu «aknom mahčymaściaŭ» dla pieramoŭ pamiž Maskvoj i Kijevam.
Administracyi prezidenta ZŠA Bajdena pryjšłosia paśla hetaha zapeŭnivać ukrainskich partnioraŭ, što zajava hienierała Mili nie aznačaje admovy ad dalejšaj padtrymki kontrnastupleńnia USU.
Zusim inšaha mierkavańnia prytrymlivajucca ŭkrainskija aficyjnyja asoby. Pieršy namieśnik kamiteta Viarchoŭnaj rady pa pytańniach nacyjanalnaj biaśpieki, abarony i raźviedki, były kamandujučy desantna-šturmavymi vojskami USU Michaił Zabrodski ŭ artykule, apublikavanym u pačatku listapada, piša, što pieradych u zimovy pieryjad patrebny rasijskamu boku: «Hety [zimovy] čas treba rasijskamu kamandavańniu, kab płanava i z maksimalnaj efiektyŭnaściu vykarystoŭvać usie pieravahi razhornutaj dva miesiacy tamu častkovaj mabilizacyi».
Całkam vierahodna, što USU pasprabujuć utrymać inicyjatyvu i nie dazvolić rasijskim vojskam spakojna pierazimavać na ciapierašnich pazicyjach.
Heta nie aznačaje, što ŭkraincy abaviazkova arhanizujuć maštabnaje nastupleńnie na niejkim z apieracyjnych napramkaŭ, ale navat pry nieruchomym froncie ŭkrainskaje kamandavańnie moža ŭdarami dalnabojnych vysokadakładnych artyleryjskich sistem (nakštałt HIMARS) paražać tyłavyja bazy, parušać linii zabieśpiačeńnia i źnižać bajazdolnaść čaściej, raźmieščanych na pieršaj linii.
Tempieraturnaja karta Ukrainy
Rasija, u svaju čarhu, pakul nie demanstruje zdolnaści nastupać dzie b tam ni było, akramia jak pad Bachmutam, pryčym u asnoŭnym za košt čałaviečych resursaŭ PVK «Vahnier» i biez vyraznych metaŭ — bo navat pośpiech u hetym rajonie nie daść nijakich asablivych pieravah, kali USU zachavajuć prasoŭvańnie na linii Svatava — Kramiannaja z pahrozaj Starabielsku i achopu Łuhanskaj hrupoŭki US RF z poŭnačy.
Takim čynam, u najbližejšyja miesiacy, akramia jak na rakietnyja ŭdary pa enierhietyčnaj infrastruktury Ukrainy, rasijskim vojskam spadziavacca nie budzie na što. Chutčej za ŭsio, Kreml spadziajecca za zimu stabilizavać liniju frontu, nasycić abaronu mabilizavanymi, a viasnoj pajści ŭ rašučaje nastupleńnie.
Ale realizavać hetyja płany moža akazacca nie tak prosta, jak zdajecca na pieršy pohlad. Navat kali Ukraina nie budzie sprabavać iści ŭ maštabnaje nastupleńnie, sama pa sabie zima moža zabrać niamała žyćciaŭ rasijskich sałdat.
Što aznačaje zima dla tych, chto vajuje va Ukrainie
Ukrainskija zimy nielha nazvać sapraŭdy surovymi — tempieratura zvyčajna varjirujecca ad plus 3 da minus 7 hradusaŭ. U amierykanskaj tradycyi takoje nadvorje nazyvajuć wet cold (litaralna «vilhotny choład»), i z vajskovaha punktu hledžańnia heta ledź nie najhoršy z usich mahčymych varyjantaŭ (kali nie ličyć ekstremalnyja tempieratury ad minus 25 hradusaŭ Celsija i nižej).
Apadki majuć vyhlad to daždžu, to śniehu, a to i taho, i inšaha adnačasova, paŭsiul hraź i słota, vilhotnaść nasyčaje abmundziravańnie, nazapašvajecca ŭ technicy i zbroi, stvaraje «ledzianuju kašu» na darohach. Nizkija tempieratury aznačajuć pavyšanyja patrabavańni da ekipiroŭki i ryštunku asabovaha składu, abahravańnia punktaŭ pastajannaj dysłakacyi, abstalavańnia ziamlanak i miescaŭ dla snu i adpačynku, zabieśpiačeńnia haračym charčavańniem, płanavańnia pry skaročanaj praciahłaści śvietłavoha dnia (kala 9 hadzin u paraŭnańni z 15—16 hadzinami letam).
Nie mienšaje značeńnie nabyvaje kampietentnaść kamandavańnia: pamyłkovyja zahady ab pieramiaščeńni abo raspaŭsiudžanaja, miarkujučy pa raskazach vidavočcaŭ, praktyka pakidać čaści z mabilizavanych na pieradavoj biez suviazi i zabieśpiačeńnia moža pryvieści zimoj da vysokich strat, navat kali ŭkraincy nie zrobiać nivodnaha strełu.
Łahistyka pry takim nadvorji taksama ŭskładnienaja. Kołavaja technika nie zmoža jeździć pa-za darohami ź ćviordym pakryćciom, patrebnyja husieničnyja mašyny, i ŭ vialikaj kolkaści, pryčym na kožnuju mašynu pryjdziecca zdabyvać zimovy kamuflaž i antyfryz.
Zatoje ŭ studzieni zima ŭ peŭnaj stupieni zdymaje abmiežavańni ź pierasoŭvańniaŭ pa vodnych pieraškodach, jakija pakryjucca lodam, i źnižaje efiektyŭnaść minnych paloŭ, kali jany akazvajucca pad toŭstym płastom śniehu.
Ukrainskija vajskoŭcy pad Kijevam. Fota: Brendan Hoffman for The New York Times
Ličycca, što viadzieńnie bajavych dziejańniaŭ zimoj patrabuje na 50% bolšaha abjomu zabieśpiačeńnia, a ź im i ciapier vialikija prablemy.
Źnizicca i manieŭranaść, chutkaść pieramiaščeńnia ŭ piešym paradku pa śniežnym pokryvie padaje na 50—75%. U dadatak na śniežnych darohach abo na zasypanych śnieham palach praściej identyfikavać miescaznachodžańnie techniki raźviedvalnymi dronami, tamu pavialičvajecca značeńnie blizkaści pramysłovych centraŭ, tyłavych baz, składoŭ zabieśpiačeńnia i čyhunačnych šlachoŭ znosin.
Uzimku prykładna napałovu skaračajecca praciahłaść tak zvanaj «załatoj hadziny» (golden hour) — pieryjadu, kali možna vyratavać sałdata, jaki atrymaŭ surjoznaje ranieńnie na poli boju. Heta pavyšaje sanitarnyja straty i patrabavańni da abstalavańnia palavych špitalaŭ. Akramia taho, biez raślinnaści («zialonki») bajcam z abodvuch bakoŭ pryjdziecca bolš uciskacca ŭ ziamlu, mokruju i brudnuju (pry kalanulavych tempieraturach) abo miorzłuju (pry ŭstojliva admoŭnych), značyć, budzie bolš prastud i padobnych chvarob.
Biez naturalnaha prykryćcia raślinnaściu lahčej vykryvać miescy zasiarodžvańnia vojskaŭ i techniki bieśpiłotnikami. Praŭda, sami drony z-za skaračeńnia śvietłavoha dnia i pastajannych chałodnych viatroŭ pryjdziecca vykarystoŭvać abmiežavana. Pierš za ŭsio heta tyčycca cyvilnych aparataŭ, zakuplenych u hihanckich abjomach dziela patreb i rasijskaj, i ŭkrainskaj armij.
Pa infarmacyi ŭkrainskaha boku, navat sieryjnyja bieśpiłotniki, drony-kamikadze «Hierań-2» iranskaha pachodžańnia, na niekatory čas źnikli z ukrainskaha nieba z-za taho, što jany kiepska pieranosiać chałady.
Nie tolki drony, ale i ŭsie elektronnyja pryłady, naprykład, nieabchodnyja dla pracy sistem kiravańnia ahniom abo kamunikacyjnaha abstalavańnia, buduć chutčej vydatkoŭvać resursy batarej. Navat najprostyja apieracyi pa absłuhoŭvańni techniki i zbroi stanuć bolš pracajomkimi, u vyniku pavialičycca kolkaść admoŭ, pałomak, niaštatnaj pracy.
Pachmurnaje nadvorje i doŭhija nočy taksama pradjaŭlajuć pavyšanyja patrabavańni da abstalavańnia prasunutaj optykaj i ciepłavizarami (i, adpaviedna, patrabujuć mier baraćby z vyjaŭleńniem hetaj samaj optykaj i ciepłavizarami).
Akopvacca zvyčajnymi rydloŭkami zimoj niemahčyma, miorzłuju ziamlu nie ŭziać šancavym instrumientam — tut spatrebiacca budaŭničaja i śpiecyjalnaja inžyniernaja technika, a taksama navyki ŭładkavańnia blindažoŭ (zrešty, biez dastaŭki žalezabietonnych kanstrukcyj, draŭlanych pierakryćciaŭ, rułonnych uciaplalnikaŭ i šmat čaho inšaha hetyja navyki prymianić usio adno nie atrymajecca). Na pieršy płan vyjdzie abstalavańnie inžyniernych častak traktarami, buldozierami, manipulatarami, inžyniernymi mašynami.
Narešcie, zimovyja standarty zabieśpiačeńnia asabovaha składu. Siudy ŭvachodziać i zimovaje abmundziravańnie (ucieplenyja čaraviki, palčatki, termabializna), i ŭzmocnieny racyjon charčavańnia (4500-6000 kałoryj na dzień), uklučajučy vitaminy (kab nie dapuścić epidemij prastudnych zachvorvańniaŭ), i miedycynskija srodki dla dapamohi pry abmaražeńniach (pierš za ŭsio noh, havorka idzie pra viadomuju z časoŭ Pieršaj suśvietnaj vajny «tranšejnuju» abo «akopnuju stapu»), pieraachaładžeńniach, a taksama (jak heta ni dziŭna) soniečnych apiokach skury i vačej (śniežnaja ślepata).
Vajna ŭ zimovych umovach — heta vyklik i dla maralna-psichałahičnaha stanu vajskoŭcaŭ, na što źviartajuć asablivuju ŭvahu pradstaŭniki NATA.
Jak zajaviŭ presie adzin ź nienazvanych funkcyjanieraŭ aljansu, «kali vy zmahajeciesia va ŭmovach, kali vaš tank pastajanna zachrasaje i hublaje husieničnyja stužki, a vy ŭvieś čas adčuvajecie vołkaść i choład, to heta ŭpłyvaje na bajavy duch vojska». Adno ź vierahodnych nastupstvaŭ demaralizacyjnaha ŭździejańnia choładu ŭ spałučeńni z vysokaj ryzykaj dla žyćcia i drennym zabieśpiačeńniem — złoŭžyvańnie ałkaholem i padzieńnie dyscypliny.
U kančatkovym vyniku, zima praviaraje ŭsie elemienty vajkovaha miechanizmu — ad stanu techniki da stupieni padrychtoŭki kamandziraŭ.
Kamu dapamoža zima
Pa acency brytanskaj vyviedki, choład stvorać ciažkaści dla abodvuch bakoŭ kanfliktu, ale stupień ich uździejańnia na rasijskija vojski, vierahodna, akažacca značna bolšym. Ź imi zhodnyja analityki amierykanskaha Instytuta vyvučeńnia vajny (Institute for the Study of War, ISW) — jany miarkujuć, što zima nie spynić ukrainskaha kontrnastupleńnia. Vosieńskaja i viasnovaja biezdaraž spryjalnaja dla abarončych zadač: hrunty razmyvaje daždžami, manieŭravańnie vojskami abciažarvajecca. Ale jak tolki ziamla dosyć pramierźnie, źjaŭlajecca mahčymaść pravodzić bujnyja apieracyi pry dapamozie husieničnaj techniki.
Ukrainskija vajskoŭcy pačali rychtavać sani letam, jany jašče ŭ lipieni pastavili pytańnie ab zabieśpiačeńni zimovym abmundziravańniem pierad zachodnimi sajuźnikami.
Pa źviestkach niamieckaha vydańnia Spiegel, ministr abarony Ukrainy Alaksiej Reźnikaŭ nakiravaŭ hienieralnamu sakrataru NATA Jensu Stołtenbierhu zapyt na ryštunak, abstalavańnie i srodki raźmiaščeńnia, prystasavanyja da ŭmoŭ zimy, u raźliku na 200 tysiač sałdat.
U siaredzinie kastryčnika na samicie NATA prahučali zajavy, što aljans užo pieraaryjentavaŭ pastaŭki na zimovyja kamplekty adzieńnia i zrušyŭ akcenty ŭ vajskovaj dapamozie na nieabchodnuju dla zimovaj kampanii namienkłaturu.
Da pačatku śniežnia Ukraina atrymała 195 tysiač kamplektaŭ zimovaha abmundziravańnia tolki ad adnoj Vialikabrytanii. Hiermanija pieradała 116 tysiač zimovych kurtak, 240 tysiač hałaŭnych uboraŭ, 80 tysiač štanoŭ, a taksama 200 pałatak i 195 hienierataraŭ. Kanada ŭ kastryčniku abaviazałasia pastavić 500 tysiač adzinak zimovych kurtak, štanoŭ, abutku i palčatak. Viadoma pra pastaŭki rečavaj majomaści, termakoŭdraŭ, abahravalnikaŭ, zimovych suchpajkoŭ jašče bolš čym dziasiatka krain-udzielnic NATA.
Ahienctva AFP apisvaje abstalavańnie blindaža adnoj z čaściej 5-j bryhady USU, dysłakavanaj na Danbasie, u jakoj za košt ciepłaizalacyjnych materyjałaŭ atrymlivajecca padtrymlivać tempieraturu ŭ 22 hradusy Celsija pry 5 hradusach zvonku. Pa słovach vajskoŭcaŭ, jany atrymali ad vałancioraŭ spalnyja miaški, jakija vytrymlivajuć tempieraturu ŭ minus 30 hradusaŭ. Anałahičnyja videa (zrazumieła, u prapahandysckich metach) raźmiaščaje Minabarony Ukrainy. Inžyniernyja padraździaleńni USU abstalujuć blindažy z hatovych modulnych kanstrukcyj na druhoj linii abarony.
A što ž z padrychtoŭkaj rasijskaj hrupoŭki da zimy? Nakolki možna mierkavać pa adkrytych krynicach, sistemnaj pracy ŭ hetych adnosinach da hetaha času, kali kalandarnaja zima ŭžo nastupiła, nie viadziecca. Jašče nie patrapiŭšy na terytoryju Ukrainy, mabilizavanyja vykładali videa, jak jany hrejucca la vohniščaŭ. Taki ž sposab sahrecca ŭ zonie bajavych dziejańniaŭ pryviadzie da nieadkładnaha vyjaŭleńnia miesca raźmiaščeńnia i artyleryjskaha ŭdaru pa ich. Na inšych rolikach vajskoŭcy dziakujuć svajakam i vałancioram za kuplu ciopłych rečaŭ i kirak (!), dziakujučy jakim raźličvajuć «narmalna isnavać zimoj u palavych umovach».
Zabieśpiačeńnie zimovym abmundziravańniem mabilizavanych addadziena na vodkup im samim i nieabyjakavym hramadzianam
Zabieśpiačeńnie zimovym abmundziravańniem, prynamsi, mabilizavanych addadziena na vodkup im samim i nieabyjakavym hramadzianam. Škarpetki (abaviazkova ź litaraj Z) dla sałdat viažuć dzieci i piensijaniery, dastaŭkaj ciopłaj vopratki zajmajecca adyjozny akcior Ivan Achłabyścin, jaki raspaviadaje na kamieru, što «ŭ nas paŭfrontu ŭ saplach», u toj čas jak deputat Dziarždumy, hienierał-lejtenant zapasu Andrej Huruloŭ publična ździŭlajecca, kudy sa składoŭ zachoŭvańnia źnikła 1,5 młn kamplektaŭ formy.
Padobna na toje, što vajskovaje kiraŭnictva nie vyniesła nijakich urokaŭ ź viasnovaha vopytu. U toj pieryjad rasijskija sałdaty atrymlivali abmaražeńni kaniečnaściaŭ ŭ takich maštabach, što heta surjozna adbivałasia na bajazdolnaści cełych padraździaleńniaŭ. Pa źviestkach Conflict Intelligence Team, na adnym z apieracyjnych napramkaŭ tolki adna bataljona-taktyčnaja hrupa mieła pałatki, a zimovaje abmundziravańnie (pryčym nabytaje za svoj košt) było tolki ŭ 20% asabovaha składu.
Ciapier historyja paŭtarajecca. Naprykład, bajcam 1-j motastrałkovaj roty 80-j asobnaj motastrałkovaj bryhady VMF, jakija vajujuć va Ukrainie, pryjšłosia samim kuplać zimovuju formu — pa dakumientach jaje «vydali» jašče letam i tut ža śpisali na bajavyja straty. Niekatoryja mabilizavanyja, jakija trapili va ŭkrainski pałon, vykazvajuć niepadrobnuju radaść, pakolki im nie pryjdziecca zimavać u blindažach, kudy nie zavieźli ničoha nieabchodnaha.
Va ŭkrainskich sacsietkach cyrkulujuć zapisy, na jakich vyjaŭlenyja rasijskija sałdaty, što, miarkujučy pa ŭsim, cierpiać ad ciažkaj abo siaredniaj stupieni pieraachaładžeńnia i tamu amal nie reahujuć na hranaty, jakija laciać u ich z dronaŭ. Asobnyja z-kanały adkryta pišuć, što z-za kiraŭničaha chaosu ŭžo fiksujucca vypadki, kali mabilizavanyja zamiarzajuć da śmierci. A słavutyja «vajenkary» dzielacca nievierahodnym pa stupieni cynizmu «łajfchakam» pry arhanizacyi nastupalnych apieracyj pad Bachmutam siłami nabranych ź liku źniavolenych najmitaŭ PVK «Vahnier»:
«Z-za chaładoŭ i adsutnaści padrychtavanych pazicyj, kab nie zamierznuć da śmierci, [najmitam-zekam] davodziłasia ŭryvacca ŭ akopy ukropaŭ».
U vyniku zimovaja kampanija moža akazacca ciažkim vyprabavańniem dla rasijskich vojskaŭ niezaležna ad dziejańniaŭ ukraincaŭ. Miarkujučy pa tym, nakolki kiepska naładžanyja zabieśpiačeńnie i ahulnaja arhanizacyja vojskaŭ ź liku mabilizavanych, jakija ŭsio prybyvajuć, značnuju častku niezvarotnych i sanitarnych strat zabiaśpiečać dziejańni «hienierała Maroza», a nie hałoŭnakamandujučaha USU hienierała Valeryja Załužnaha.
