Biełaruski paŭhroš. Fota: pablik kalekcyjanieraŭ u vk.com
Dva dukaty — 10 tysiač dalaraŭ
Žychar Žłobina Alaksiej — skarbašukalnik z bolš čym 15-hadovym stažam. Sa škoły jon zachaplajecca biełaruskaj historyjaj i padčas studenctva navat udzielničaŭ u raskopkach, jakija na ŭschodzie Biełarusi pravodzili supracoŭniki Akademii navuk. Tady chłopca ŭraziła, jak na jaho vačach u ziamli znachodzili rarytety, jakija jamu davodziłasia bačyć tolki ŭ muziejach. I choć jon nie staŭ archieołaham, ale pieršy dośvied udziełu ŭ raskopkach zrabiŭ kapalnictva jaho chobi.
Alaksiej kaža, što najstarejšy adšukany na ŭschodzie Biełarusi im skarb składaŭsia z 15 rymskich maniet pačatku našaj ery. Jaho nie cikaviŭ hety pieryjad, tamu znojdzienaje addaŭ siabru.
«Hetaja znachodka była z hledzišča navuki bolš cikavaj, ale jaje košt nie byŭ značny, i jak suvienir jaho možna było padaryć siabru», — adznačaje jon.
Alaksiej znachodziŭ niamała maniet časoŭ Vialikaha Kniastva Litoŭskaha. Naźbiraŭ kalekcyju paŭhrošaŭ, vybitych u 1652 hodzie. Śćviardžaje, što trymaŭ u ruce manietu dva dukaty, acenienuju ŭ bolš za 10 tysiač dalaraŭ. Za dukat, pavodle jaho, ciapier prosiać da 500 dalaraŭ.
Dva dukaty XVIII stahodździa. Fota: belklad.by
Pa słovach Alaksieja, pačaŭšy 15 hadoŭ tamu svajo chobi, jon nie byŭ siarod pijanieraŭ biełaruskaha kapactva, a asnoŭnyja skarby z dapamohaj admysłovaha abstalavańnia byli znojdzienyja da jaho.
Alaksiej kaža, što praryŭ u kapactvie adbyŭsia na pačatku 2000-ch hadoŭ. Tady źjaviŭsia darahi, ale dastupny prafiesijny ryštunak, i toj, chto zdoleŭ jaho prydbać, nakapaŭ bahata čaho. Nastupnaje pakaleńnie ŭžo adšukvała toje, što zastałosia ad papiarednikaŭ.
«Napačatku mietałašukalnik kaštavaŭ niekalki tysiač dalaraŭ, a paśla ceny apuścilisia da 300 dalaraŭ», — tłumačyć Alaksiej.
Kab adšukać maniety Vialikaha Kniastva Litoŭskaha, treba papacieć
Alaksiejeŭ kaleha Viačasłaŭ šukaje skarby 10 hadoŭ. Jamu padabajecca abychodzić ź mietałašukalnikam ažyŭlenyja niekali miaściny. Kali znachodzić skarb, to stanovicca začaravany im. Bolšaść jaho znachodak — maniety.
Jon tłumačyć, što kožnaja maje svoj košt, jaki vyznačajecca ciapier u asnoŭnym na aŭkcyjonach, a nie ŭ katałohach. Toj, chto daść bolšuju staŭku, kuplaje jaje.
«Znajści maniety možna ŭ asnoŭnym na miescach byłych panskich majontkaŭ, dzie stajali falvarki i była karčma. Taksama pa starych darohach, na palach, u lasach. Kali pašancavała i znajšoŭ staradaŭniaje miesca, to dyjapazon znachodak moža być ad XI pa XIX stahodździe», — davodzić Viačasłaŭ.
Biełaruski paŭhroš. Fota: belklad.by
Dla taho, kab znajści staryja maniety i spadarožnyja im rečy, treba naviedacca ŭ miesca, dzie raniej było aktyŭnaje žyćcio, adznačaje jon.
«Kali trapiš pieršym na śviežaŭzaranaje pole, dzie nichto nie kapaŭ, a raniej na im žyli zamožnyja ludzi, to mahčymaść znachodki pavialičvajecca», — vydaje sakrety kapalnictva surazmoŭca.
«Naohuł, pierš čym jechać kapać, treba dobra vyvučyć miascovaść pa kartach, pahutaryć ź ludźmi, — dadaje jon. — Inakš u lepšym vypadku znojdzieš paru zamyzhanych maniet Rasijskaj Impieryi abo niekaštoŭnych baracin naźbiraješ. Kab adšukać maniety Vialikaha Kniastva Litoŭskaha, treba papacieć. Ich niamała, ale značnaja ich častka adšukanaja kapalnikami raniej».
Pra košt biełaruskich maniet Siaredniaviečča Viačasłaŭ havaryć ustrymlivajecca.
Skarb vyznačaje zamožnaść čałavieka, jaki schavaŭ jaho
Alaksiej kaža, što jamu čaściej traplalisia baracinki (miednyja šelehi Polskaha Karaleŭstva i Vialikaha Kniastva Litoŭskaha čakanilisia ŭ XVII stahodździ), jakich bahata ŭ biełaruskaj ziamli. Najbolš kaštoŭnyja skarby znachodziać u miaścinach, jakija ciarpieli ad vojnaŭ.
«Naprykład, biełaruskaje Padniaproŭje, jakoje ŭva ŭsie časy było ciažkim rehijonam. Jano ciarpieła ad našeścia z uschodu, poŭdnia, radziej z zachadu. Cełyja pasieliščy vypalvalisia, i nie ŭsie adnaŭlalisia», — adznačaje jon.
Baracinki. Fota: archiŭ Alaksieja
Pavodle Alaksieja, u časy biełaruskaha Siaredniaviečča ziemlanaja nabiŭnaja padłoha ŭ chatach słužyła schoviščam dla srodkaŭ siamiejnaha biudžetu. Jany byli dvuch vidaŭ: raschodnyja, u jakich hrošy kłali, kab vykarystoŭvać na biahučyja patreby, dy aščadžańni, jakija tracili na bolš surjoznyja rečy.
«Pa kolkaści adšukanych maniet možna vyznačyć uzrovień dastatku čałavieka, jaki ich schavaŭ. Mnie traplaŭsia skarb, u jakim było pad 1500 maniet. Pavodle historykaŭ, kožnaja ź ich davała mahčymaść uładalniku žyć tydzień na pastajałym dvary ci karčmie i mała ŭ čym siabie abmiažoŭvać. Heta byŭ zamožny haspadar. Maniety byli XVI stahodździa», — davodzić Alaksiej.
Nie ŭsie artefakty vyvoziacca ź Biełarusi
Biełaruś ličycca krajem skarbaŭ. Ad pačatku XIX stahodździa zarehistravana kala 1500 znachodak. U kožnym etnahrafičnym muziei raskažuć pra svaje niezvyčajnyja adšukanyja ekspanaty.
Pinski skarb najstarejšy i pieršy navukova zarehistravany ŭ Biełarusi. Jaho adšukali ŭ 1804 hodzie, ale bolšaść maniet źnikła, a častka, što zastałasia, zachoŭvajecca ŭ rasijskich muziejach.
U biełaruskich skarbach byli nie tolki maniety, ale i inšaje kaštoŭnaje načyńnie. U fondach Minskaha abłasnoha krajaznaŭčaha muzieja zachoŭvajecca adzin ź piaci samych vialikich skarbaŭ. Jaho adšukali 50 hadoŭ tamu ŭ Maładziečanskim rajonie paŭniutkim manietami.
Alaksiej ličyć stereatypam mierkavańnie, što ŭsie znojdzienyja kapačami ŭ biełaruskaj ziamli skarby vyvoziacca i pradajucca za miažoju.
Jon śćviardžaje, što maje bahata znajomych kalekcyjanieraŭ, jakija, naadvarot, pryvoziać u Biełaruś rarytety. Jon asabista addavaŭ adšukanyja maniety ŭ muziej.
Hroš. Fota: archiŭ Alaksieja
«U biełaruskich kalekcyjanieraŭ bolš ceniacca maniety časoŭ Vialikaha Kniastva Litoŭskaha. Daŭnija biełaruskija hrošy jany kuplajuć za miažoju ci abmieńvajuć u Rasii na rasijskija, jakija bolš ceniacca tam. Tamu nielha adnaznačna śćviardžać, što biełaruskija skarby tolki ekspartujucca», — padkreślivaje surazmoŭca.
Alaksiej nie čuŭ, kab kapačy znojdzieny skarb zdali dziaržavie. Pavodle jaho, adšukanaje jany chutčej zbyvajuć kalekcyjanieram ci, kali sam kapač — kalekcyjanier, to abmieńvajucca ź inšymi, kab zajmieć patrebnaje im.
Alaksiej nastojvaje: jamu nie viadomyja kapalniki, jakija šukajuć skarby na mohiłkach. Pavodle jaho, takoje staŭleńnie naviazvajecca ŭładaju niedaśviedčanym ludziam.
«Takoj spravaju zvyčajnaj zajmajucca viaskovyja śpityja bičy, jakija nasłuchalisia, što ŭ starych mahiłach možna adšukać skarby i abahacicca na ich», — adznačaje jon.
Štrafy za niezakonnaje skarbašukalnictva
U 2016 hodzie zakanadaŭstva ŭ hetaj halinie pastrožyli.
Pošuk archieałahičnych abjektaŭ i artefaktaŭ moža ažyćciaŭlacca tolki padčas praviadzieńnia archieałahičnych daśledavańniaŭ z dazvołam Nacyjanalnaj akademii navuk zhodna administracyjnych praceduraŭ, vyznačanym uradam.
Za niezakonnaje skarbašulnictva pahražaje štraf da 50 bazavych vieličyń (1850 rubloŭ) z kanfiskacyjaj mietałašukalnika. Jaho vykarystańnie dapuskajecca tolki padčas praviadzieńnia aficyjnych archieałahičnych daśledavańniaŭ.
Archieałahičnyja artefakty, vyjaŭlenyja padčas praviadzieńnia archieałahičnych daśledavańniaŭ abo vypadkova, padlahajuć pieradačy ŭ dziaržaŭnuju ŭłasnaść.
Ryštunak skarbašukalnika. Fota z sacyjalnych sietak
Uviedziena zabarona na nabyćcio, prodaž, dareńnie, abmien archieałahičnych artefaktaŭ. Vyklučeńnie praduhledžana dla dziaržaŭnych navukovych arhanizacyj i dziaržaŭnych muziejaŭ, a taksama dla fizičnych i jurydyčnych asob, jakija da 1 studzienia 2017 hoda ŭklučyli archieałahičnyja artefakty, jakija jość u ich ułasnaści, u rejestr archieałahičnych artefaktaŭ.
Pavodle zakanadaŭstva, archieałahičnymi abjektami i artefaktami pryznajucca tyja, jakim 120 i bolš hadoŭ.
«Naša Niva» — krynica jakasnaj infarmacyi i bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆ «NN»«Kaštoŭnuju paštoŭku minułaha stahodździa znajšoŭ na śmietniku». Kalekcyjanier Vital Muraškievič — pra svajo chobi
Jak biełaruski mastak malavaŭ orkaŭ i elfaŭ, a paśla pieraklučyŭsia na biełaruskich niačyścikaŭ
«Źjaviłasia žadańnie ŭciačy ad usich». Žančyna z tryma dziećmi źjechała ŭ hłuchuju paleskuju viosku, kupiła zakinutuju chatu i zrabiła jaje znakamitaj
