Fota ilustracyjnaje
U lipieni 2022 hoda Ministerstva achovy zdaroŭja pa ŭzhadnieńni ź Ministerstvam pracy i sacyjalnaj abarony i Ministerstvam adukacyi vydała pastanovu № 79. Hetaj pastanovaj čynoŭniki ŭstanavili miedyčnyja pakazańni i supraćpakazańni dla atrymańnia adukacyi. Adzin z punktaŭ pastanovy: «Pieralik miedyčnych pakazańniaŭ dla asob z asablivaściami psichafizičnaha raźvićcia, jakija znachodziacca va ŭstanovach sacyjalnaha absłuhoŭvańnia».
Što heta značyć? Naprykład, dzieci ź invalidnaściu, jakija majuć baćkoŭ i žyvuć doma, pa-raniejšamu zmohuć atrymlivać adukacyju ŭ śpiecyjalizavanych škołach, kłasach, centrach karekcyjna-raźvićciovaj adukacyi i reabilitacyi. Dzieci, jakija znachodziacca ŭ internatach i majuć peŭnyja dyjahnazy, nie buduć bolš atrymlivać adukacyju. Ministerstva adukacyi vyznačyła, što supraćpakazańniami dla atrymańnia adukacyi dla dziaciej u internatach źjaŭlajucca ŭ tym liku «psichičnaje rasstrojstva i rasstrojstva pavodzin: razumovaja adstałaść (mižnarodny kod kłasifikacyi chvarobaŭ F70—F79), strata słychu 2-4 stupieni, hłuchata pavodle Suśvietnaj arhanizacyi zdaroŭja».
Pastanova nabyła moc 1 vieraśnia 2022 hoda. Ale da supracoŭnikaŭ, jakija pracujuć z asablivymi dziećmi ŭ internacie, jaje daviali tolki niadaŭna. Čynoŭniki rastłumačyli, što źmieny buduć uviedzienyja z 1 lutaha.
«Prostymi słovami heta hučyć tak: dzieci ź lohkaj i siaredniaj razumovaj adstałaściu, jakija znachodziacca ŭ internatach, buduć i dalej atrymlivać adukacyju. Dzieci z hłybokaj adstałaściu nie buduć», — rastłumačyła «Svabodzie» krynica, blizkaja da sacyjalnaj słužby i pracy ź dziećmi ź invalidnaściu.
Što heta źmienić u žyćci dziaciej u internatach
Krynica «Svabody» nazvała pastanovu Ministerstva achovy zdaroŭja «ludajedstvam».
«U dziaciej ź invalidnaściu, aproč dyjahnazu, jość udakładnieńnie — razumovaja adstałaść treciaj ci čaćviortaj stupieni. Voś treciuju stupień pakinuli, im jašče možna budzie vučycca. Čaćviortaj stupieni — nie», — patłumačyła krynica.
Pavodle surazmoŭcy vydańnia, ciapier takim dzieciam zastajecca tolki siadzieć ci lažać u svaich pakojach i «vyžyvać».
«Što tyčycca adukacyi takich dziaciej, to tut, naturalna, nie idzie havorki pra paŭnavartasnuju adukacyju. Pierad takimi dziećmi staviacca inšyja zadačy. Heta raźvićcio jakaści žyćcia, sacyjalizacyja, źmiena vidu dziejnaści. Dapuścim, takich dziaciej nie navučyš pisać ci čytać, ale možna navučyć adroźnivać koler, formu, pravieści zaniatki dla palapšeńnia drobnaj matoryki. Nu nie prosta ž kinuć ich tak, kab jany, jak biarvieńnie, lažali ŭ svaich pakojach», — zaznačyła krynica.
Surazmoŭca kaža, što navat takija dzieci pry adpaviednych zaniatkach ź imi dasiahali «peŭnych pośpiechaŭ».
«Dziaciej vučyli raźbirać ježu na smak, rabić šnuroŭku. Paprostu ŭ ich inšaja jakaść žyćcia pry adukacyi. To-bok kali raniej havorka išła pra navučańnie, ciapier — pra vyžyvańnie», — dadała krynica.
Pa jaje słovach, asnoŭnaj metaj zaniatkaŭ z takimi dziećmi było pavyšeńnie ŭzroŭniu ahulnaha raźvićcia, farmavańnie navykaŭ sacyjalnaha ŭzajemadziejańnia, raźvićcio kamunikatyŭnych navykaŭ.
Što možna zrabić?
Piedyjatarka Maja Cierakułava da niadaŭniaha času pracavała lekaram u Babrujsku. Jaje zvolnili, ciapier jana žyvie ŭ Polščy. Dačka piedyjatra maje asablivaści raźvićcia. Jana vučyłasia pavodle admysłovaj prahramy dla takich dziaciej.
«Ja pahladzieła śpis ustanoŭ u hetaj pastanovie, dzie dzieci z asablivaściami mohuć atrymać adukacyju. Śpis hety davoli vialiki. Kali ŭ čynoŭnikaŭ uźnikła nieabchodnaść pierahladzieć pieralik pakazańniaŭ i supraćpakazańniaŭ da adukacyi, to jany musili b niejak zabiaśpiečyć prava dzieciam u internatach atrymać adukacyju. Kali heta čamuści stała niemahčymym u samim internacie, to arhanizavać padvoz dziaciej u Centr karekcyjna-raźvićciovaj adukacyi i reabilitacyi», — ličyć lekarka.
Jana dadała, što sutykałasia sa śpiecyjalistami, jakija pracujuć u Centrach karekcyjna-raźvićciovaj adukacyi, i ličyć, što ŭ ich dastatkovyja kampietencyi dla pracy z takimi dziećmi.
«Kali takoje dzicia vychoŭvajecca doma, to, naturalna, maci pojduć pa instancyjach, buduć «treści papierami» i spasyłacca na zakanadaŭstva, kab ich dzieci mieli mahčymaść vučycca. Što tyčycca internataŭ, to tut ciažej. Pra dziaciej musiŭ by kłapacicca dyrektar. Ale byvaje takoje, što jon dziejničaje nie ŭ intaresach dziaciej, a ŭ intaresach ustanovy. U lubym vypadku, dziaržava ŭziała na siabie funkcyi kłopatu pra takich dziaciej. Ministerstvy achovy zdaroŭja i adukacyi musiać damovicca niejak, kab dzieci mieli mahčymaść vučycca», — ličyć Maja Cierakułava.
Što havorać pra novaŭviadzieńnie pravaabaroncy
Pravaabaronca Aleh Hrableŭski doŭhi čas zajmaŭsia prablemami ludziej ź invalidnaściu ŭ Biełarusi, byŭ jurystam u «Ofisie pravoŭ ludziej ź invalidnaściu». Jon aznajomiŭsia z pastanovaj i ličyć, što dakumient parušaje Kanviencyju ab pravach invalidaŭ, jakuju Biełaruś ratyfikavała ŭ 2016 hodzie.
«Takaja siehrehacyja dziaciej ź invalidnaściu — sprava nie siońniašniaha dnia. U 2011 hodzie vyjšaŭ novy Kodeks ab adukacyi. Pavodle jaho, faktyčna ŭsie dzieci mieli prava na adukacyju, aproč tych, chto ŭ terminalnaj stadyi. Potym źmianili kodeks, potym vyjšli novyja pastanovy», — kaža pravaabaronca.
«Pastanova nakiravanaja na pahłybleńnie siehrehacyi dziaciej u internatach. Zhodna z artykułam 24 Kanviencyi ab pravach ludziej ź invalidnaściu, vykonvać jakuju abaviazałasia dziaržava, prava ludziej ź invalidnaściu na adukacyju patrabuje ad dziaržavy realizacyi hetaha prava biez dyskryminacyi, roŭnaści mahčymaściaŭ, zabieśpiačeńnia inkluzii adukacyi na ŭsich uzroŭniach navučańnia. Pazbaŭleńnie prava na adukacyju, akramia niepasredna dyskryminacyi, nie pakidaje čałavieku, jaki znachodzicca ŭ psichanieŭrałahičnym internacie, navat minimalnych šancaŭ stać dziejazdolnym», — vykazaŭsia Aleh Hrableŭski.
Čytajcie taksama:
Mohuć čytać pa vusnach, nie razumiejuć muzyku i karystajucca adnoj movaj žestaŭ — hałoŭnyja stereatypy, ź jakimi sutykajucca hłuchija ludzi
U Bresckaj vobłaści spahnali 750 tysiač rubloŭ z vypusknikoŭ, jakija nie dajechali pa raźmierkavańni
