Dźmitryj Abramuk. Fota: spring96.org
«Dziakujučy amapaŭcu, ja nie «siadžu» ciapier za «biesparadki»
Dźmitryj raskazvaje, što ŭdzielničaŭ u akcyjach pratestu ŭ Breście ŭ žniŭni i vieraśni 2020 hoda. Adnak zatrymali jaho tolki paśla maršu 13 vieraśnia, kali karahod pratestoŭcaŭ pryjechaŭ razhaniać vadamiot.
«My ź siabram tady pajšli «hulać» pa horadzie. Dajšli da skryžavańnia — ludzi spynilisia, kamuści prapanavali tančyć. Ja nie vadziŭ karahody, a stajaŭ zboku sa ściaham. Potym praz karahod i skryžavańnie my pajšli ź siabram u kramu pa vadu.
Kali my zajšli, to tudy pačali zabiahać ludzi, tamu što pryjechaŭ vadamiot, a pa vulicy jeździli siłaviki i zabirali minakoŭ. Nas ź siabram zatrymali, kali my ŭžo sychodzili pa bulvary. Jon prosta ŭsiu darohu paŭtaraŭ: «Nas zabiaruć, nas zabiaruć, nas zabiaruć…»
I voś, kali nas užo paviali ŭ busiki, jon zadavoleny mnie kryknuŭ: «Ja ž kazaŭ!»
Amapaŭcy, pačuŭšy, što my znajomyja, raźviali nas pa roznych mašynach. Tam na kaleniach ja adrazu staŭ pisać mamie paviedamleńnie, što ja zatrymany i mianie siońnia doma čakać nie varta.
Amapaviec, kali ŭbačyŭ, što ja pišu ŭ telefonie niešta, zabraŭ jaho i razłamaŭ na dźvie častki. Ale, dziakujučy jamu, siłaviki nie znajšli fota i videa ź mitynhu 10 žniŭnia.
Kali jon złamaŭ telefon, pačaŭ bić mianie hałavoj ab miakkaje siadzieńnie. Ja ŭśmichaŭsia, bo było nie baluča. Tady jon staŭ na adno kalena i pačaŭ bić mianie ab svoj nakaleńnik. Ale, dziakujučy jakraz hetamu amapaŭcu, ja nie «siadžu» ciapier za «biesparadki» 10 žniŭnia pa fota i videa z telefona. Mnie naohuł šancavała. Da suda ja «pasiadzieŭ» dvoje z pałovaj sutak u izalatary časovaha ŭtrymańnia, a na pracesie spravu adpravili na «dapracoŭku». Zatrymanamu sa mnoj siabru pryznačyli 15 sutak aryštu».
«Śledčyja sapraŭdy vieryli, što nas nie «pasadziać» za karahod»
Vosieńniu 2020 hoda Dźmitryj źbiraŭsia źjazdžać u Polšču na pracu i navat paśpieŭ zrabić vizu. Ale jaho płany źmianiła pozva ŭ Śledčy kamitet.
«Pa darozie dadomu ź vizavaha centra ja pravieryŭ paštovuju skryniu, a tam była pozva. Ja pajšoŭ na dopyt, bo tady jašče nie było zrazumieła, što nam usim budzie kaniec. Tady navat śledčyja ščyra vieryli, što tut nie moža być kryminałki, a ja atrymaju svaje «sutki» abo štraf i pajedu ŭ Polšču na pracu. Jany sapraŭdy vieryli, što nas nie «pasadziać» za karahod. Tady ŭ kabiniecie śledčaha ja pryznaŭ vinu tolki tamu, što śledčy zapeŭnivaŭ, što budzie administracyjka. Na kryminalnym pracesie, dzie ja ŭžo nie pryznaŭ vinu, ja raskazvaŭ heta».
Dźmitryja sudzili pa tak zvanaj «spravie karahodaŭ» u druhoj «dziasiatcy».
Jamu pryznačyli dva hady «chimii», a jašče dvuch fihurantaŭ tady asudzili da kałonii. Za niekalki dzion da hetaha jaho siabru pryznačyli čatyry hady kałonii pa spravie bresckich «biesparadkaŭ». Heta mocna ŭdaryła pa Dźmitryju. Paśla prysudu jon vypiŭ i patelefanavaŭ na 102 i abazvaŭ Łukašenku «pi*arasam».
«U mianie siabra pasadzili na čatyry hady kałonii za «ŭdzieł u biesparadkach», a padčas abviaščeńnia majho prysudu ŭ zale suda zatrymali jašče adnaho tavaryša pa «spravie karahodaŭ», ź jakim nas razam zatrymlivali 13 vieraśnia 2020 hoda.
Pa darozie dadomu ja zajšoŭ vypić, viarnuŭsia i patelefanavaŭ. Pa telefonie ja skazaŭ, što Łukašenka pi*aras, ja nienavidžu jaho, a milicyja moža pryjechać zabrać mianie choć zaraz. Ja sapraŭdy chacieŭ tak zrabić. I ja tolki adzin raz pra heta paškadavaŭ. Mianie praz heta ž pastavili na prafiłaktyčny ŭlik jak «schilnaha da ŭžyvańnia ałkaholnych i narkatyčnych srodkaŭ». I voś kali na praviercy ŭ pamiaškańni kamiernaha typu ŭ kałonii dobry i śvietły supracoŭnik spytaŭ, čamu ŭ mianie taki prafulik, bo ja ž narmalny. I tady mnie stała soramna za toje, što ja pjany patelefanavaŭ».
Za heta suprać Dźmitryja raspačali jašče adnu spravu za abrazu Łukašenki pa artykule 368 Kryminalnaha kodeksa.
«PUAT №9 — heta cyrk»
Dźmitryj Abramuk. Fota: spring96.org
Sud nad Dźmitryjem pa hetaj spravie prachodziŭ, kali jon užo adbyvaŭ termin pa «spravie karahodaŭ» u PUAT №9. Na praces jon pryjechaŭ ź Viciebska ŭ Brest. Ahułam jamu pryznačyli try hady «chimii». Dźmitryj zhadvaje ciapier, što tady navat nie dumaŭ pra toje, kab źjechać.
«Mabyć, ja dumaŭ, što my ŭžo blizkija da pieramohi. Dy i z «chimii», zdavałasia, zaŭsiody možna ŭciačy. Tamu mnie sabrali dźvie vielizarnyja torby, i ja pajechaŭ u Viciebsk. Papraŭdzie ŭsio tam možna było kupić, ale chadzili čutki, što praz karancin 15 dzion nie buduć vadzić u kramu. Ja vielmi byŭ zły, kali pryjechaŭ z usialakimi kansiervami, a na nastupny dzień nas paviali ŭ kramu.
Ale naohuł PUAT №9 — heta cyrk. Ja pavodziŭ siabie bolš, čym adekvatna, ale samyja hałoŭnyja ludzi na PUAT vypisvali mnie parušeńni. Heta načalnik Mačeča Eduard Fiodaravič, atradnik Sposabaŭ Ivan Piatrovič, namieśnik pa vychavaŭčaj rabocie Alaksiejeŭ, Kavaloŭ, Filimonaŭ Aleh Alaksandravič. Jość jašče major milicyi Dzianis Brujeŭ, ale jon prosta durny, jaho ŭładkavali tudy pa suviaziach. Naprykład, jamu Mačeča skazaŭ biehać za mnoj z kamieraj, a jon usprymaŭ heta litaralna i realna biehaŭ za mnoj z kamieraj.
Niejak na pastrajeńni my skazali jamu žartam, što padkiniem jamu BČB-ściah, kab jon z nami tut «siadzieŭ», a jon adkazaŭ: «Mnie ŭsio adno. Chto mnie budzie płacić — za taho ja i budu».
Pry hetym na «chimii» siarod supracoŭnikaŭ ja sustrakaŭ šmat dobrych ludziej, jakija ŭ siłu svaich mahčymaściaŭ dapamahali mnie. Mnohija nie mohuć syści, tamu što ŭsio ŭpirajecca ŭ hrošy, kantrakty, adpracoŭki i toje, što paśla pracy ŭ milicyi ich nikudy nie voźmuć».
U PUAT Dźmitryja pastavili adrazu na niekalki prafiłaktyčnych ulikaŭ: «jak schilnaha da ekstremisckaj i inšaj destruktyŭnaj dziejnaści» i «schilnaha da ŭžyvańnia śpirtaźmiaščalnych rečyvaŭ», a potym jašče «jak schilnaha da ŭciokaŭ».
Padčas adbyćcia terminu na «chimii» siabry Dźmitryja nieadnarazova paviedamlali ŭ miedyja pra cisk na jaho. Naprykład, u śniežni 2021 hoda adzin z supracoŭnikaŭ «chimii» pahražaŭ nanieści sabie traŭmy, a potym zvalić usio na palitviaźnia. Dźmitryj apisaŭ heta ŭsio ŭ zajavie.
«Z usich palityčnych na «chimijach» u Biełarusi nie pracavaŭ tolki adzin ja»
Dźmitryj Abramuk na «chimii» adrazu ž sutyknuŭsia z prablemaj — jaho nie vypuskali na pracu. Takim było rašeńnie načalstva PUAT №9.
«Ja nie prapracavaŭ tam nivodnaha dnia. A ŭsio tamu, što pieršapačatkova načalnik Mačeča ŭbačyŭ uva mnie niejkaha hieroja siarod palityčnych. Nakolki ja viedaju, z usich palityčnych na «chimijach» u Biełarusi nie pracavaŭ tolki adzin ja. Ja znajšoŭ sabie pracu na budoŭli, ale mianie tudy prosta nie puścili.
Ich nie chvalavała, za što ja budu tam žyć, a tolki kazali: «Vy, zmahary, prakormiciesia». Nie puskali pracavać dziela pryncypu. My pisali ŭ miedyja — na heta reahavali pravierkami z Departamienta vykanańnia pakarańniaŭ, ale ŭsio adno mianie nie puskali, choć abiacali «pracaŭładkavać dniami». A potym jany ŭžo prydumali čyrvonuju birku, kab była aficyjnaja pryčyna abmiežavać mianie.
Na ŭvachodzie visieła kala 25 fotazdymkaŭ «čyrvonabiračnikaŭ», ale ź ich usio roŭna tolki adnaho mianie nie puskali na pracu».
«Represii zakranuli amal usich maich znajomych»
Adkaz Dźmitryja Abramuka na prapanovu ab pamiłavańni
Uletku 2021 hoda Juryj Vaskrasienski masava rassyłaŭ palitviaźniam listy z prapanovaj napisać prašeńnie ab pamiłavańni. Takaja prapanova pryjšła i Dźmitryju. Palitviazień adkazaŭ jamu, što jon nie budzie prasić ab pamiłavańni.
Znajomyja Dźmitryja adpravili jaho adkaz u miedyja.
«Ja tak napisaŭ, tamu što represii zakranuli amal usich maich znajomych. U mianie ŭ dvary ŭsie siabry tak ci inakš paciarpieli. Kali ja napišu na pamiłavańnie, to jak ja budu im u vočy hladzieć potym? U mianie tady nie było hłabalnaha fiłasofskaha sensu, a była tolki złość. Voś jość ja, jaki siadžu ni za što, i jość maje siabry, jakija siadziać ni za što».
«Bolš za ŭsio mnie zapomnilisia listy ad dziaciej i piensijanieraŭ»
Dźmitryj raskazvaje, što ŭ 2021 hodzie, kali byŭ na «chimii» adčuvaŭ vialikuju salidarnaść biełarusaŭ: jamu pisali ŭ sacyjalnych sietkach, dasyłali listy i pasyłki.
«Prychodziła šmat listoŭ. Spačatku ja byŭ vielmi ščaślivy. Ščyra. Potym heta krychu nadakučyła, tamu što ludzi pisali adno i toje ž, jak pad kapirku: «Trymajciesia, vy małajčyna!»
Na pošcie ja paprasiŭ, kab mnie listy addavali ŭ ruki, a nie pieradavali na PUAT, tamu što tam ich navat uskryvali, choć nie majuć na heta nijakaha prava. Mnie vielmi šmat pryjšło listoŭ u lutym 2022 hoda paśla ŭciokaŭ, kali ja vyjšaŭ z ŠIZA, i potym paśla 50 sutak ŠIZA. Tady za paru tydniaŭ pryjšło kala 100 listoŭ. Siarod ich byli vielmi krutyja.
Bolš za ŭsio mnie zapomnilisia listy ad dziaciej i ad viciebskich piensijanieraŭ. Apošnija mnie dasłali niejki plecieny vyrab z dreva. Milicyjanty, kali bačyli heta, byli nie vielmi rady, bo ich tak nichto nie vinšuje i nie piša słovy «hieroi». Mnie zdajecca, im było kryŭdna, kali ja išoŭ ź vialikim stosam listoŭ.
Kali ja byŭ na «chimii», viciebskija «partyzany» rabili akcyi z proźviščami palitviaźniaŭ ź viciebskaha PUAT. Tam ža ja byŭ adnosna volny i moh karystacca telefonam. Hladžu TikTok, a tam videa vypadaje z hetaj akcyjaj — afihienna! Praŭda, u ich usio sumna skončyłasia — jany ciapier sami «siadziać». Tamu, hałoŭnaje, kab ad hetaj padtrymki nichto nie paciarpieŭ. Ja b nie chacieŭ, kab ciapier, naprykład, adzin čałaviek vyjšaŭ z BČB-ściaham dzieści ŭ Breście i kryčaŭ: «Svabodu Dzimu Abramuku!» Mnie ad hetaha ničoha, a jamu — biada».
«A ŭ čym mnie pryznavać vinu?»
Pry hetym supracoŭniki PUAT nieadnarazova pravakavali Dźmitryja pytańniami, kali jon užo ŭciače i čamu dahetul nie źbieh. Palitviazień im adkazvaŭ: «Ja nikudy nie źbirajusia, mnie i tut dobra».
«U siaredzinie listapada 2021 hoda mianie pastavili na prafiłaktyčny ŭlik, jak schilnaha da ŭciokaŭ, i vydali čyrvonuju birku. Mianie vyklikali tady na kamisiju i skazali, što nibyta pastupiła infarmacyja, što ja źbirajusia źbiehčy ŭ Rasiejskuju Fiederacyju. Heta ŭsio tryźnieńnie, jakaja Rasieja? Ja tam pasvaryŭsia trochi, vykazaŭ svajo mierkavańnie na ich kamieru. Užo prosta nadakučyła maŭčać. Ja skazaŭ im, što jany bajaźliŭcy i heta ŭsio cyrk, a potym heta videa jany na svaich płaniorkach hladzieli. Paśla hetaha pajšli maje dziasiatki «sutak» u ŠIZA…»
Uvieś hety čas znachodžańnia na «chimii» Dźmitryja prymušali pryznać vinu, ale jon hetaha nie rabiŭ.
«A ŭ čym mnie pryznavać vinu? Što ja prosta išoŭ pa darozie? Ja prosta nie moh pryznavać vinu. Jak ja moh pryznavać vinu, kali viedaŭ tam, što jość takija ludzi, jak vy? Ja nikoli nie admaŭlaŭ, što ja chadziŭ na mitynhi i što budu chadzić na ich. U mianie takaja ćviordaja pazicyja».
Adnym z palitviaźniaŭ, z kim Dźmitryj adbyvaŭ termin na «chimii», byŭ lidar pank-hurta Mister X i aktyvist Ihar Bancar, ź jakim jany i pasiabravali. Administracyja PUAT №9 Ihara i Dźmitryja pieryjadyčna adpraŭlali ŭ štrafnyja izalatary.
«Ihar — śvietły i pryšpilny čałaviek. Spadziajusia, u jaho ŭ emihracyi ŭsio atrymajecca. Jak kaža sam Ihar, «my stali siabrami».
Ihar Bancar i Dźmitryj Abramuk na «chimii». Fota: spring96.org
«Dzima, ty ž razumieješ»
Praz toje, što palitviazień nie pryznavaŭ vinu, jamu pačali vypisvać raparty z nadumanych pryčyn i adpraŭlać u štrafnyja izalatary. U ahulnaj sumie ŭ ŠIZA padčas «chimii» Dźmitryj utrymlivaŭsia 110 sutak — z 5 śniežnia 2021 hoda pa 24 krasavika 2022 hoda. Adbyvaŭ jon ich u IČU na terytoryi SIZA Viciebska. Za hety čas jon vielmi schudnieŭ praź niervy.
«Mianie pasadzili z paŭtorna asudžanymi z «chimii» №11, choć hetaha rabić nielha. Jany chacieli, kab jany pieravychavali mianie, ale atrymałasia ŭsio naadvarot. Načalnik toj «chimii» pytaŭsia, jak ja tam.
Siadzieć było choładna, ale heta ž była zima. Mnie nie davali ŭziać z saboj kurtku ŭ IČU ŭ Viciebsku, choć usie sukamierniki byli ŭ kurtkach. Choład ja pieranios, ale było niepryjemna. Sa mnoj siadzieŭ mužčyna, jakoha złavili na «chimii» z šprycam — jon kałoŭsia. Jamu dali piać sutak aryštu. A mnie dali 40 sutak niezrazumieła za što. Pry hetym jon byŭ u kurtcy, a ja — u kofcie.
Samaje niervovaje — heta kali vypisvali parušeńni pa nadumanych pryčynach. Naprykład, ja abapiorsia ab stoł, a jany kažuć: «Ty spaŭ, voś tabie rapart». Byŭ vypadak potym, kali ŭžo pry mnie kazali pa racyi, kab ja dziažuryŭ. A ŭ majo dziažurstva kalaska prosta nie zajazdžała pa śmiećcie. Za heta vypisali parušeńnie sa słovami: «Dzima, ty ž razumieješ».
Dźmitryj raskazvaje, što na «chimii» sačyli, što pišuć u internecie pra PUAT №9. Pa faktach publikacyj u «Viaśnie», «Biełsacie» i supołcy «UKantakcie» «Biełaruskaja turma» pryjazdžali pravierki z Departamienta vykanańnia pakarańniaŭ.
«Na «chimii» navat bolš sačyli za publikacyjami sami asudžanyja, jakija chadzili zdavać nas administracyi. Potym nas vyklikali ŭ kabiniet. Ale napisana ž była praŭda, tamu my nie bajalisia».
«Zamovili stoł na Chryščaciku na 8 sakavika»
15 lutaha 2022 hoda da Dźmitryja pamiž «sutkami» ŭ ŠIZA pryjechali supracoŭniki viciebskaha KDB, kab dapytać pa hučnaj «spravie chimikaŭ» z-za telehram-čata «Volejboł pa vychodnym».
«Jany pytalisia, ci viedaju ja, što heta za čat, i ci viedaju ja, što tam zaklikajuć palić supracoŭnikaŭ. Ale ja ŭ toj čas nie vyłaziŭ z ŠIZA.
Kadebešniki razmaŭlali na roznyja temy: pra Cichanoŭskaha, Babaryku, Łosika. Kazali pra ich pravakacyjnyja rečy. Taksama skazali, što ich tavaryšy [supracoŭnikaŭ KDB] užo zamovili stoł na Chryščaciku na 8 sakavika. Zaŭvažu, što heta było skazana jašče ŭ siaredzinie lutaha.
Jany taksama prasili zapisać videa, dzie ja kažu, što ja pryznaju vinu i ŭśviedamlaju heta. Ale my pryjšli da taho, što ja nie mahu zapisać takoje videa. Tady supracoŭnik pajšoŭ patelefanavać kamuści, viarnuŭsia i prapanavaŭ zapisać videa, što ja dobraachvotna vyjšaŭ z hetaha čata. Tut nie było čahości takoha, tamu ja skazaŭ na kamieru: «Ja, Abramuk Dźmitryj Michajłavič, adpisaŭsia ad telehram-čata «Valejboł pa vychadnych». Bolš mianie nie čapali».
«Chacieła rabić niešta dla asudžanych»
Niahledziačy na biesprecedentny presinh na palitviaźnia na «chimii», Dźmitryj zhadvaje hety čas ź ciapłom, bo sustreŭ tam kachańnie:
«Kali ja pryjechaŭ u PUAT, to mianie vielmi pałochali adnoj supracoŭnicaj. Ale pry hetym jaje chvalili, jak dobraha śpiecyjalista, tamu što jana dapamahała mnohim vychodzić pa ŭmoŭna-daterminovym vyzvaleńni, ale nie tak, jak u Biełarusi zaviedziena — ty kahości zdaŭ abo zrabiŭ ramont, a pa spraviadlivaści. Mnie vielmi heta spadabałasia. Taksama jana adna ź niamnohich supracoŭnikaŭ na hetaj «chimii» chacieła sapraŭdy rabić niešta dla asudžanych. My šmat stasavalisia ź joj, a potym ja paprasiŭ jaje, kali ja joj nie abyjakavy, zapleści chvościk. I jana zrabiła chvościk. U nas ź joj zaviazalisia stasunki. Jana mianie vielmi padtrymlivała. Paśla pryjezdu KDB z nahody «finansavańnia ekstremistami» ja joj zrabiŭ prapanovu, na što jana adkazała stanoŭča. Hetym razam mnie dapamahli kadebešniki, jak i ŭ historyi z telefonam, złamanym amapaŭcam. Potym jana zvolniłasia z PUAT. Zabiahajučy napierad skažu, što praz hod jana vymušana była pakinuć Biełaruś.
Kali mianie vypuścili z ŠIZA paśla 30 sutak i ja viedaŭ, što mianie adpraviać u ŠIZA, a potym — u kałoniju, to ja źbieh, kab raźvitacca ź joj. U mianie byŭ vybar: albo źjechać ź Biełarusi, albo pajechać da jaje. Ja vybraŭ druhoje i nie škaduju pra heta navat ciapier. U vyšuk mianie abviaścili na praciahu paŭtary hadziny, choć pavinny byli paśla troch sutak. Nas viali ŭ kramu, ja vyklikaŭ taksi i pabieh. Kali mnie vypisvali parušeńnie, to supracoŭnik Sposabaŭ kazaŭ, što nibyta bieh za mnoj, choć hetaha nie było».
Dźmitryj raskazvaje, što za try dni jon paśpieŭ kupić termabializnu, leki i inšyja nieabchodnyja rečy ŭ kałoniju. Palitviazień źbiraŭsia viartacca na «chimiju», ale jaho zatrymali. Paśla hetaha Dźmitryj prabyŭ u ŠIZA 20 sutak.
«Milicyja pa ŭsioj Biełarusi šukała adnaho čałavieka. Jany jeździli da ŭsich, kamu kaliści telefanavali z majho telefona. Heta śmiešna».
«Adnym etapam my jechali z Edzikam Palčysam»
17 lutaha 2022 hoda Dźmitryju zamianili abmiežavańnie na pazbaŭleńnie voli i adpravili ŭ navapołackuju kałoniju №1.
«Zamiest karancinu mianie znoŭ adpravili ŭ štrafny izalatar dasiedžvać piać sutak ź viciebskaha SIZA. Nu i jašče 10 sutak dadali — «dla prafiłaktyki».
Adnym etapam my jechali z Edzikam Palčysam, ale paznajomilisia ź im užo ŭ ŠIZA, kudy jaho, jak i mianie, adpravili «dla prafiłaktyki». Da hetaj sustrečy ja pra jaho raniej nie čuŭ, ale ź jaho apaviadańniaŭ ja zrazumieŭ, što jon vielmi kruty i śvietły čałaviek. Mnie jon vielmi spadabaŭsia — Edzik vydatny čałaviek! Ja vielmi chaču, kab jon chutčej viarnuŭsia dadomu. My ź im siadzieli na padłozie, abapioršysia ab batareju, i razmaŭlali pa dušach. Jon vieryŭ, što ŭ najbližejšy čas usio budzie dobra. Praŭda, prajšło bolš času, čym jon vieryŭ, na žal…
Naohuł siarod palitviaźniaŭ sustrakajucca vielmi roznyja ludzi. Jość tyja, chto adstojvaje svaju pazicyju navat tam, tamu što ščyra vieryć. Ale takich, na žal, mienšaść. Bolšaść palitviaźniaŭ — heta tyja, chto išoŭ u kramu pa baton, umoŭna kažučy, i trapiŭsia. Ja nie mahu skazać, ci šmat tych, chto supracoŭničaje z administracyjaj, tamu što heta možna pravieryć, tolki kali jon pierakaža našu razmovu opieru abo atradniku. Siarod palitviaźniaŭ jość i tyja, chto niepryhoža siabie pavodzić ź inšymi asudžanymi, jak byccam jany nie vartyja jaho. Siarod takich jość i znakamityja palitviaźni, ale ja nie budu nazyvać proźviščaŭ».
Pavodle byłoha palitviaźnia, listy na PK-1 nie dachodziać ad niesvajakoŭ.
«Mnie adrazu nie chacieli navat listy ad mamy addavać, bo ŭ jaje inšaje proźvišča, ale načalnik Palčyk dazvoliŭ».
«Mnie adrazu skazali, što da kanca terminu pajedu na PKT»
U viciebskim SIZA Dźmitryju vydali čyrvonuju birku, jakaja pajechała ź im u kałoniju. U Biełarusi tolki niekalki palitviaźniaŭ majuć takuju birku. Asudžanych pa palityčnych artykułach staviać na prafiłaktyčny ŭlik jak schilnych da ekstremisckaj i inšaj destruktyŭnaj dziejnaści i vydajuć žoŭtuju birku. Praz čyrvonuju birku Dźmitryja znoŭ nie vypuskali na pracu, abmiažoŭvali pieramiaščeńni pa terytoryi kałonii, a taksama prymušali adznačacca kožnuju hadzinu.
«U našaj kałonii byli čatyry čałavieki z čyrvonaj birkaj, i ja siarod ich. Usie palitviaźni pracujuć šeść dzion na tydzień na pramysłovaj zonie, a mnie treba było ŭvieś čas znachodzicca ŭ baraku i chadzić adznačacca kožnuju hadzinu. Ale ja ŭžo pryvyk potym i navat na čas nie hladzieŭ».
Dźmitryj adznačaje, što z katavańniami ŭ kałonii jon nie sutykaŭsia i inšyja źniavolenyja jamu nie raskazvali pra heta. Ale ź jahonych słovaŭ, praduziataje staŭleńnie da palitviaźniaŭ sustrakajecca ŭ niekatorych supracoŭnikaŭ navapołackaj kałonii:
«Mnie adrazu skazali, kali ja budu siadzieć moŭčki, to da kanca terminu pajedu na PKT, tamu što ja pryjechaŭ tudy ź vielmi vialikim šlejfam. Kali ja siadzieŭ u ŠIZA, to ŭ pieršyja čatyry dni pryjšoŭ amal uvieś aficerski skład pahladzieć, chto taki Abramuk. Tady Palčysu daviałosia apaviadać svaju historyju.
Niejak Edzika Palčysa adpravili ŭ ŠIZA za toje, što jon pahavaryŭ z Viktaram Babarykam. Jamu adrazu skazali, što jon pajedzie ŭ turmu, ale papiaredzili zahadzia, kab jon paśpieŭ padrychtavacca.
Bankira ja bačyŭ niekalki razoŭ, kali chadziŭ na adznaku. Adzin raz ja ź im pavitaŭsia».
Pavodle Dźmitryja, prykładna 18 krasavika Viktara Babaryku źmiaścili ŭ pamiaškańnie kamiernaha typu. Praź niekalki dzion stała viadoma, što jaho pryvieźli ŭ navapołackuju balnicu. Ciapier jaho stan zdaroŭja i miescaznachodžańnie nieviadomyja. Dźmitryj adznačaje, što na vybarach jon hałasavaŭ by za Viktara Babaryku.
«Bačyć jaho ŭ kałonii — sumna. Ja hałasavaŭ by za poŭnaha viesiełuna, a ciapier užo nie toje…»
Jak adznačaje Dźmitryj, u PK-1 palitviaźniaŭ dosyć časta adpraŭlajuć u ŠIZA i PKT.
«Adzin pabudavaŭ krainu pad siabie, a druhi — turmu»
Były palitviazień paćviardžaje, što navapołackaja kałonija ličycca adnoj z samych žorstkich pa režymie:
«Heta značyć, što ŭsio pavinna być zapraŭlena. U «kiešary» (sumcy) pavinna być sabrana, u tumbach — paradak, huziki — zašpilenyja, stajać na pastrajeńniach — roŭna. Hetyja praviły raspaŭsiudžvajucca na ŭsich źniavolenych: i na palityčnych, i na asudžanych za zabojstva. Pry mnie źniavolenych nie źbivali, ale čutki takija chadzili. Za dva hady mnie było fizična baluča tolki dva razy. Kali ŭ viciebskim SIZA mianie kanvairy nie ŭtrymali na leśvicy i ja pavaliŭsia, idučy «łastaŭkaj» u kajdankach. I kali na druhi dzień u ŠIZA ŭ kałonii Palčyk mianie pastaviŭ na zanadta šyrokuju raściažku, a potym u mianie tydzień baleła ciahlica.
Što tyčycca Palčyka, to PK-1 pabudavana całkam pad jaho. Adzin pabudavaŭ krainu pad siabie, a druhi — turmu. Ale tut jość sprečny momant. Tamu što taki režym dobry dla asudžanych za zabojstva, naprykład. Ja jaho nie padtrymlivaju, ale jon małajčyna tut. Ale kali tam siadzić dziadula, u sacyjalnych sietkach jakoha dvuchhadovy ŭnuk vypadkova pastaviŭ łajk, i taho, nie razabraŭšysia, adpravili ŭ kałoniju, to heta niapravilna. Palčyk byŭ idealnym čałaviekam dla hetaj sistemy. Kali mnie na PKT skazali, što jaho prybrali i panizili, to ja byŭ vielmi ździŭleny».
Dźmitryja Abramuka adpravili ŭ pamiaškańnie kamiernaha typu na čatyry z pałovaj miesiaca. Tam jon prabyŭ da kanca svajho terminu. 22 krasavika jon vyjšaŭ na volu z navapołackaj kałonii. Były palitviazień adrazu staŭ zajmacca svaim vyjezdam:
«Ja kali jašče siadzieŭ tam, viedaŭ, što źjedu. Abmiarkoŭvali heta ź siabrami z PK-1, jakija ŭžo taksama vyjechali. Na praciahu ŭsiaho terminu mnie pahražali, što mianie «pasadziać», choć ja ŭžo «siadzieŭ». Na «chimii» kazali, što adpraviać u kałoniju, a tam pahražali turmoj. Ale ŭ mianie pa terminach nie atrymlivałasia — navošta z-za mianie tak zatłumlacca? Jany i tak vielmi šmat mnie ŭvahi nadavali — časam mnie zdavałasia, što Babaryki mienš było.
Ź Biełarusi ja źjechaŭ, bo było strašna. Znoŭ «siadzieć» nie chaciełasia. Ledź ni praź dzień da mianie prychodziła milicyja praviarać. My im kažam, što ja svabodny čałaviek užo, a jany tolki adkazvali: «Nam skazali praviarać».
«Dobrych było zanadta mała?»
Doma ŭ Breście Dźmitryj prabyŭ miesiac da adjezdu.
«9 maja vyjšaŭ na vulicu, a tam usie chodziać sa stužačkami na hrudziach i z šarykami ŭ kolerach dziaržaŭnaha ściaha. Heta niepryjemnaje vidovišča. Zrazumieła, što mnohija sahnanyja z zavodaŭ i pradpryjemstvaŭ, ale ŭsio adno heta zanadta šmat dla «zahonu».
Składana patłumačyć znajomym z Ukrainy voś hetuju karcinu abo natoŭp na kancercie Hazmanava ŭ Hrodnie, niahledziačy na toje što sam «siadzieŭ». Ja kali «siadaŭ» u 2021 hodzie, usie ž adkryta tapili za bieł-čyrvona-bieły ściah. 9 maja 2021 hoda nas zatrymlivali na troje sutak za BČB-nalepki. Usie viedali, što možna być zatrymanym, ale ŭsio roŭna kleili i raźviešvali BČB-simvoliku. Mnie ciapier znajomyja tłumačyli takuju źmienu tym, što ŭsie dobryja ludzi źjechali. Ale tady, atrymlivajecca, što dobrych było zanadta mała?
Amal usie maje siabry, jakija zastalisia ŭ Biełarusi, nienavidziać, što adbyvajecca navokał, naprykład represii za łajki i padpiski. Ale jany ničoha zrabić nie mohuć. Ničoha nie źmienicca, kali vyjduć hetyja dziesiać čałaviek, tamu što astatnija «siadziać» abo im daviałosia źjechać».
«Ciapier lepš padtrymlivać blizkich palitviaźniaŭ»
Paśla vyzvaleńnia Dźmitryj staŭ na nahladny ŭlik — kožnuju niadzielu pavinien adznačacca na praciahu dvuch hadoŭ.
«Supracoŭnica inśpiekcyi skazała, što ja mahu spakojna vyjechać, zahadzia papiaredziŭšy, tolki treba pravieryć pa bazie, ci vyjazny ty. I pry hetym dadała, što zvyčajna z hetym prablem nie było».
16 maja Dźmitryja vyklikali pa poźvie ŭ RAUS na dopyt u jakaści śviedki, dzie praviali prafiłaktyčnuju hutarku. Praź niekalki dzion jon pakinuŭ Biełaruś. Byłomu palitviaźniu nie abmiežavali vyjezd, niahledziačy na toje što jaho ŭnieśli ŭ «Śpis ekstremistaŭ».
Dźmitryj vykazaŭsia pra Dzień palitviaźniaŭ i pra padtrymku palityčnych źniavolenych:
«Hetyja ŭsie akcyi salidarnaści za miažoj vielmi mianie badzioryli. Inšych palitviaźniaŭ heta taksama padtrymlivaje, jak mnie zdajecca. Heta pakazvaje, što na voli pra ich nie zabyvajuć. Usio roŭna heta da ich dojdzie i jany daviedajucca, što pra ich pamiatajuć.
Vuličnyja akcyi salidarnaści za miažoj važnyja, kab, naprykład, baćki palitviaźniaŭ u internecie bačyli, što ludzi vychodziać z partretam abo proźviščam jahonaha syna. Ale chočacca, kab heta było bolš maštabna, kab pa miascovym telebačańni ŭ Varšavie, naprykład, heta pakazali. Było b kruta, kab bolš pra heta pisali zamiežnyja miedyja.
Ja dumaju, što ciapier lepš padtrymlivać blizkich palitviaźniaŭ. Naprykład, susiedcy, u jakoj «siadzić» muž, zyčyć by dobraha dnia. Pamiataju, majoj maci niejak dasłali kvietki. Na «chimiju» jana dasłała mnie svajo zadavolenaje fota z kvietkami. U jaje «siadzić» syn niezrazumieła za što, i joj doryć niejkaja nieznajomaja žančyna kvietki i kaža, što jaje syn — małajčyna. Mnie heta było pryjemna, jak minimum.
U 2021 hodzie ŭ praŭładnym telehram-kanale apubličyli numar telefona majoj maci, raźličvajučy na toje, što joj buduć telefanavać i abražać. Ale joj telefanavali nieznajomyja ludzi i padtrymlivali.
Vielmi važnaja ŭ takich historyjach padtrymka blizkich i svajakoŭ. U mianie było adzin raz žadańnie zdacca i pryznać vinu na «chimii», ale mianie vielmi padtrymlivała kachańnie. Akramia hetaha, važna padtrymlivać byłych palitviaźniaŭ, jakija tolki vyzvalilisia ź miescaŭ pazbaŭleńnia voli i źjechali z krainy. U nas vielmi mała inicyjatyŭ i arhanizacyj, jakija hetym zajmajucca.
Dźmitryj razvažaje ciapier, što nie škaduje pra projdzieny šlach. Adzinaje — škada času i zdaroŭja.
«Za hetyja dva hady ja sastareŭ i zdaroŭje sapsavałasia. U astatnim, jak čałaviek, ja nie źmianiŭsia. Kali ja vyzvaliŭsia, to ja ŭsio roŭna nie adčuŭ svabodu i biaśpieku, bo ciapier u našaj krainie navat łajki stavić niebiaśpiečna».
Čytajcie taksama:
Kolki palitviaźniaŭ pamierła ci źviało rachunki z žyćciom praź nievynosnyja ŭmovy za kratam
