Siarhiej Biesarab ličyć, što svabodnaja Biełaruś budzie zarablać na eksparcie technałohij. Skrynšot videa malina_by | YouTube
BiełAES
Biesarab adznačaje, što hałoŭnaj metaj budaŭnictva BiełAES było žadańnie ŭładaŭ pradavać elektraenierhiju ŭ inšyja krainy. Kali hetyja mahčymaści źnikli, to nieviadoma, kudy jaje dziavać.
«Treba niejak bałansavać. Karystalniki ŭ Biełarusi spažyvajuć elektraenierhiju sinusaidalna (impulsna). U narmalnych krainach AES budujuć tam, dzie jość pradpryjemstvy, jakija mohuć adrazu zabirać vyrablenuju elektraenierhiju.
U nas usio naadvarot. U krainie asnoŭnyja pradpryjemstvy raźmieščanyja ŭ Homielskaj vobłaści. Dla jaje pastavak nieabchodna adnaŭleńnie linij elektrapieradač. Častka enierhii ŭ vyniku budzie hublacca padčas transparciroŭki».
Vučony pahadžajecca ź mierkavańniem, što BiełAES nikoli nie akupicca. Akramia taho,
«heta dzikaja, kabalnaja zaležnaść na dziesiacihodździ ad Rasii. Jość takaja dumka, što ŭranavaja ihołka — značna bolšaje hora, čym naftavaja ci hazavaja. I siońnia my sieli na jaje. Biada ŭ tym, što, pa-pieršaje, uranu abmiežavanaja kolkaść. Pa-druhoje, hetaje paliva robić niekalki manapalistaŭ, u tym liku Rasija. Reč u tym, što pamier paliŭnych stryžniaŭ rozny ŭ vytvorcaŭ z Rasii i Amieryki. I nielha chutka zamianić vytvorcu. Treciaje — heta prablema z adpracavanym palivam.
Nam jano nazaŭždy zastaniecca. Pišuć, što my budziem jaho addavać rasijanam na pierapracoŭku. Ale jany ŭsio narmalnaje adtul dastanuć i pakinuć absalutny chłam — cezij, stroncyj. I my jaho budziem zaŭsiody ŭ siabie zachoŭvać. I heta prablema minimum na 50 hadoŭ».
Biesarab adznačaje, što prajekt Biełaruskaj atamnaj stancyi dobry na papiery. Ale, jak zaŭsiody, samaje słabaje miesca — ludzi i realizacyja. Navukoviec nahadvaje, što budaŭnictva adbyvałasia ŭ paskoranym tempie, nie zaŭsiody dobra padbiraŭsia piersanał. Tamu tyja naviny pra niedapracoŭki, jakija ŭvieś čas źjaŭlajucca, absalutna słušnyja.
«Niedapracoŭka na niedapracoŭcy. Uvieś čas isnuje vierahodnaść avaryi. Šmat jadziernych aktyvistaŭ sprabuje nie dapuścić pusku druhoha enierhabłoka, bo ničoha nie zroblena ź niedapracoŭkami pieršaha enierhabłoka. Niezrazumieła, jak jon uvohule pracuje i na čym trymajecca», — zaŭvažaje navukoviec.
Nakont zaŭvahi pra «trymajecca» Siarhiej Biesarab spasłaŭsia na vystupleńnie rasijskaha navukoŭca Andreja Ažaroŭskaha na adnym z abmierkavańniaŭ prablem BiełAES u Vilni. Vučony zajaviŭ ab tym, što korpus reaktara zvarany z parušeńniem technałohii. U vyniku tam majucca niejkija defiekty, što moža pryvieści da niepradkazalnych nastupstvaŭ. Tamu, ličyć Biesarab, nieabchodna rabić usio dla taho, kab spynić ekspłuatacyju stancyi i addać jaje pad nahlad MAHATE i niezaležnych naziralnikaŭ.
Ale spynieńnie stancyi nie takaja chutkaja sprava.
«Nieabchodna vyvozić paliva. A toje paliva, što tolki dastali, pavinna pralažać u tak zvanych basiejnach vytrymki na praciahu hadoŭ. Jaho nielha vyvozić, pakul nie źnizicca radyjeaktyŭnaść. Adzinaje, što možna zrabić, — heta spynić enierhabłok i zahłušyć jaho, jak heta zroblena na Zaparožskaj AES».
Vypadak u Niaśvižy
Navukoviec raspavioŭ pra vypadak, jaki adbyŭsia ŭ pieršyja hady paśla raspadu SSSR u Niaśvižy. Na adnym z pradpryjemstvaŭ horada była ŭstanoŭka dla hamma-apramieńvańnia ŭhnajeńniaŭ z saprapielaŭ dziela abiasškodžańnia. Ciapier takaja ŭstanoŭka vykarystoŭvajecca dla apracoŭki roznych miedycynskich pryład i navat praduktaŭ charčavańnia. Pieršapačatkova jaje pabudavali pa rasijskim prajekcie.
«Jana niečakana spyniłasia. Mužčyna, jaki joj kiravaŭ, pajšoŭ pravieryć. Ale parušyŭ techniku biaśpieki, nie začyniŭšy niejkaj zasłonki. U vyniku jon patrapiŭ pad vypramieńvańnie ad kobaltu-60. Doza była ŭ try ci čatyry razy bolšaj, čym u tych, chto ŭ 1986 hodzie byŭ na dachu Čarnobylskaj AES i źbiraŭ radyjeaktyŭny hrafit. Mužčynu adrazu zavieźli ŭ Maskvu.
Jeŭrapiejskija i amierykanskija kampanii, jakija zajmalisia pytańniami takich pramianiovych chvarob, prapanoŭvali svaju dapamohu. I jaje prymali. Paciarpiełamu pierasadzili kaściavy mozh, ale vyratavać jaho nie atrymałasia. Ciaham miesiaca jon pamior».
Azaronak i radyjeaktyŭny zaplečnik
Prapahandyst Azaronak zajaŭlaje, što hatovy z radyjeaktyŭnym zaplečnikam źniščyć Vilniu. Biesarab tłumačyć, što radyjeaktyŭny zaplečnik — heta tak zvany «inžynierny fuhas». Pa jaho źviestkach, takija pryłady isnavali tolki ŭ ZŠA i SSSR.
«Amierykanski važyŭ kala 50 kiłahramaŭ. U instrukcyi adznačałasia, što jaho pavinny nieści dvoje, paśla zakładki i ŭstanoŭki tajmiera evakujavacca. U hetych fuhasach była mahutnaść, jakaja rehulavałasia, ad sotniaŭ kiłahramaŭ u tratyłavym ekvivalencie da dziasiatkaŭ kiłaton». Tamu taki fuhas sapraŭdy moža źniščyć taki horad, jak Vilnia.
Biesarab kaža, što kali pra isnavańnie takoj rečy ŭ ZŠA viadoma pa dakumientach, to ŭ vypadku SSSR tolki pa apoviedach tych, chto pracavaŭ ź jadziernymi bojeprypasami. Navukoviec zaŭvažaje, što sustrakaŭ navinu ab tym, što ŭ Rasii takija jadziernyja fuhasy pavinny byli źniščyć, ale jany zastalisia.
Čamu pratesty padtrymali navukoŭcy-humanitaryi, a technary — nie
Pry analizie ŭdziełu navukoŭcaŭ u pratestach Biesarab pravioŭ umoŭnuju miažu pamiž vučonymi-humanitaryjami i bolš techničnymi śpiecyjalnaściami:
«Siarod represavanych navukoŭcaŭ na pieršym miescy fiłołahi i historyki. Heta ludzi, jaki poŭnaściu zaležać ad finansavańnia dziaržavy, u jakoj jany pracujuć, historyjaj i fiłałohijaj jakoj jany zajmajucca. Ja nie ŭjaŭlaju, jak historyku, jaki zajmajecca, naprykład, historyjaj VKŁ ci etnahrafijaj Paleśsia, vybić hrant ad Rasii. Tamu jany na mizernym dziaržaŭnym finansavańni niešta rabili. I tut, kali ŭ ich zabirajuć apošniaje — nadzieju, to, zrazumieła, što jany ŭźnialisia.
Fiziki taksama jość. Ale heta ŭ asnoŭnym moładź. A starejšyja — daktary, akademiki — nie toje što nie padtrymali pratestu, ale jašče i represavali maładych chłopcaŭ. Hetym ludziam bolš važnyja hrošy (jakija ŭ asnoŭnym rasijskija), čym pytańni sumleńnia».
Pra Alesia Puškina i biełarusaŭ
Siarhiej Biesarab kaža, što byŭ dobra znajomy z Alesiem Puškinym.
«Luby, chto pa rečcy płyŭ ci adpačyvaŭ, moh zajści da jaho ŭ hości i skazać: «Dziadźka Aleś, mnie ciažka, puści pieranačavać». Jon moh puścić pieranačavać, pakarmić. Jon byŭ niezvyčajna tvorčy čałaviek. <…> Ź im było prosta. Niejkaje parazumieńnie ad serca da serca.
Jon byŭ niezvyčajna boski čałaviek. Takich ludziej treba abaraniać. <…> Mnie padabalisia jaho pierformansy. Ja nazyvaŭ jaho biełaruskim anałaham Maryny Abramovič. Jon — baćka biełaruskaha pierformansu».
Navukoviec zhadvaje pra adzin pierformans, zładžany Alesiem Puškinym u Vilni.
«Jon sabraŭ ludziej. Byŭ nakryty stoł. Možna było siadzieć, pić, jeści. Usie ŭmoŭna viedali, što sabralisia biełarusy. Jon siadzieŭ. A paśla pryjšoŭ čałaviek i mocna pryviazaŭ jaho da kresła. Jon pačaŭ tuzacca. Było vidavočna, što jon sprabuje vyzvalicca. A ludzi pili, jeli. Nichto ŭ pryncypie nie źviartaŭ uvahi. Jon tuzaŭsia, tuzaŭsia i pavaliŭsia razam z kresłam nabok. I tam praciahnuŭ tuzacca. Ale moŭčki. A ludzi praciahvali jeści. Adna z tych, chto heta bačyŭ, jak akazałasia, maładaja polka, padyšła i raźviazała jaho. Potym mastak źviarnuŭsia da tych, chto siadzieŭ za stałom, z pytańniem:
«Nu voś tut usie biełarusy. Čamu vy bačyli, što vašamu ciažka, ale nichto nie padyšoŭ i nie dapamoh?» Pytańnie zastałosia biez adkazu».
Biesarab tłumačyć, što značyć dla jaho hety pierformans:
«Moj kiraŭnik mahistarskaj dysiertacyi Alaksandr Mikałajevič Traćciak — vybitny śpiecyjalist u chimii kryštalu — kazaŭ tak:
«Biełarusaŭ zanadta šmat. Kali nas stanie ŭ piać razoŭ mieniej, u nas ślozy buduć ciačy ŭžo tady, kali my ŭbačym praz darohu inšaha biełarusa. A pakul nas zanadta šmat, my možam hryźcisia i nie šanavać adno adnaho». Voś pra heta pierformans. Nas zanadta šmat.
Była niejkaja bliskavica 2020-ha hoda. <…> Voś takoje stoadsotkavaje jadnańnie ad serca da serca. Jano zhubiłasia. Paśla ničoha padobnaha ja nie adčuvaŭ. Toje, što prynios nam 2020-ty hod, — unikalnaja reč, unikalny padarunak».
Što sapraŭdy chajtečnaje ŭ vajnie va Ukrainie
Siarhiej Biesarab siarod novaha, što prajaviła siabie ŭ vajnie va Ukrainie, vydzialaje sistemu «Pałancir», pra jakuju viadoma niašmat.
Heta prajekt amierykanskaha vynachodnika i biznesmiena, libiertaryjanca Pitera Cila. Heta prahramnaje zabieśpiačeńnie, jakoje było pieradadziena ŭkrainskim vajskoŭcam i śpiecsłužbam.
Jano dazvalaje analizavać vialikija abjomy danych (dakumienty, zapisy z kamier nazirańnia, razmovy ludziej) i znachodzić siarod ich złačyncaŭ. «Pałancir» pakazaŭ vielmi vysoki ŭzrovień efiektyŭnaści. Va Ukrainie sistema vykarystoŭvajecca na poli boju, kab pradkazvać namiery voraha, a taksama dapamahaje adsočvać karupcyju.
«Ja ščyra skažu, što bajusia «Pałancira». Dakładniej, taho, dla čaho jon moža być vykarystany. U mianie sumnievy, što jaho vykarystajuć, naprykład, kab znajści niejkija leki ad raku. A voś dla čahości drennaha jon moža być vykarystany».
Try rečy, jakija Biesarab chacieŭ by bačyć u budučaj Biełarusi
Siarhiej Biesarab nazyvaje try rečy, jakija jon chacieŭ by bačyć u budučaj Biełarusi. Heta kamiercyjnyja navukova-daśledčyja instytuty, parłamienckaja respublika i členstva ŭ Jeŭrasajuzie.
U novaj krainie Siarhiej maryć zajmacca kałoidnaj chimijaj i čytać svaje navukova-papularnyja artykuły studentam.
Biesarab upeŭnieny, što Biełaruś navukova i technałahična moža być paśpiachovaj krainaj:
«Va ŭmovach niezaležnaści i svabody Biełaruś moža być tolki technałahičnaj krainaj. Nijakaj ahrarnaj ci inšaj. I zarablać u asnoŭnym na eksparcie technałohij, a nie pasłuh ci niejkich dziŭnych sielskahaspadarčych praduktaŭ. U nas usio heta było. I da 2020-ha hoda ja byŭ upeŭnieny, što tak i zdarycca. I ja nie hublaju vieru ŭ toje, što tak i budzie».
Čytajcie jašče:
Viadomy chimik skłaŭ partret represavanaha navukoŭca. Niekatoryja vysnovy niečakanyja
«Časam niezamienna, ale…» Biesarab adkazaŭ na krytyku nakont apramieńvańnia praduktaŭ radyjacyjaj
