Da dziaviataha kłasa Fiodar, jak usie, vieryŭ, što kožny sapraŭdny hramadzianin maje prajści vyznačany šlach: dziciačy sad, škoła, univiersitet, siamja, praca. Potym ŭnutry niešta nadłamałasia, i z tych časoŭ jon nie aryjentujecca na travu za susiedskim płotam.
Jon nie stavić ramak ni ŭ čym, nikudy nie śpiašajecca i vieryć u toje, što kali ty na pravilnym šlachu, to los padkaža, što rabić dalej. Navat budučy viehietaryjancam, jon zaŭsiody moža źjeści miasa, kali zachočacca. Pierad im nie staić meta lubić usich i daravać usim, ale jon imkniecca razhledzieć dabro ŭ kožnym. Jon nikoli nie vučyŭsia va ŭniviersitecie i amal nie pracavaŭ, ale nie
Pačaŭšy padarožničać u čatyrnaccać, za dziesiać hod z krain Jeŭrazii jon nie pabyvaŭ tolki ŭ Ispanii, Partuhalii, Italii, Afhanistanie, Turcyi i astraŭnych ŭschodnich krainach. A ź lutaha da červienia Fiodar ažyćciaviŭ jašče adnu hieahrafičnuju maru — pabyvać u Indyi. A pa darozie zajechaŭ jašče ŭ čatyrnaccać krain, pažyŭ u Šaŭlińskim manastyry, niezakonna pierajšoŭ tybieckuju miažu i trapiŭ u iranski pałon.
Uvieś hety čas Fiodar vioŭ dziońnik i rabiŭ zdymki, škada tolki, što fotaaparat śpierli ŭ Indyi. Tamu zastalisia tolki kadry ź Niepała. Zatoje nam dastaŭsia dziońnik, u jakim šmat karysnych parad, šmat smačnaha pra ludziej, što Fiodar sustreŭ pa darozie, i pra dziŭnyja situacyi, u jaija trapiŭ. Čytaj cytaty z tych zapisaŭ i słuchaj raspovied ad pieršaha tvaru.
Ukraina. 18.02.
Kala Adesy paznajomiŭsia ź vielmi cikavym subjektam, jaki skazaŭ, što ja ekspłuatatar i samaja biessaromnaja asoba, i što aŭtastop — heta nizka. Zapatrabavaŭ 20 hryŭniaŭ u kancy šlachu, na što ja adkazaŭ jamu, što heta źjava ŭsiaho tolki raŭnasilnaja isnavańniu čałaviečnaści. Hrošy
Dahiestan. 22.02.
Pahavaryŭ z maršrutčykam, zadaŭ pytańnie, ci padabajecca jamu tut. Jon mnie kaža, maŭlaŭ, a kudy dziavacca. Kali pajedzie kudy — budzie adzin jak pałka ŭ poli, a tut brat i siabry, prodki ŭsie tut pachavanyja. A toje, što raźbita ŭsio i składana, dyk heta ničoha — vyžyvali i vyžyviem. Jechać na zarobki atrymajecca tolki ŭ Maskvu, ale tam paŭsiudna skinchedy: dniom niebiaśpiečna, nočču naohuł nie prajści — napadajuć
Tam ža ja paznajomiŭsia z adnym horcam. Jon byŭ vielmi levabakovy i z raźvitaj mułaadcharoj (pieršaja čakra — upeŭnienaść ŭ klovaści žyćcia i jaho pavolnym tempie), zadavoleny tym, što jość. Jon skazaŭ, što ja mudrec i što mudraści jon pavučyŭsia b u mianie, ale kali ja chaču zrabić niešta realnaje, to treba i dziejničać, i hruntavacca na realnym. Skazaŭ, što meta ŭ mianie zavobłačnaja i dumki zanadta dalokija ad śvietu. A voś kali b ja chacieŭ dapamahać słovam ci maralna, to ja b całkam adbyŭsia. I dadaŭ, što dla jaho mianie niama.
Azierbajdžan. 01.03.
Usio nievierahodna doraha. Pryjšłosia zapłacić dziesiać dalaraŭ za taksi da ambasady Biełarusi, što dla mianie absalutnaje marnatraŭstva. Jašče paznajomiŭsia ź miascovaj mafijaj. Staju ja na poście milicyi, padjazdžaje mašyna, ź jaje vyłaziać kłasičnyja «chrosnyja baćki». Cikaviacca, chto ja taki, štości pytajuć, potym źviartajucca da milicyjantaŭ, maŭlaŭ, čamu vy jamu hrošaj nie dajacie. Usio roŭna ź bližejšaha aŭtobusa złupicie ŭdvaja bolš. Ale hrošaj mnie ŭsio roŭna nie dali.
Kazachstan. 07.03.
Na miažy mianie pryniali za kanadca: uvieś taki jarki, viasioły, z baradoj i
Tam vydajecca mały błank, pryčym mohuć nie skazać zapaŭniać. Adnak jaho treba i zapoŭnić, i abaviazkova zarehistravać, kali žyvieš u krainie bolš za piać dzion. Inakš vielizarny štraf. Jašče niepadalok jość biuro, dzie treba pastavić štamp, inakš paśla daviadziecca viartacca da hetaha niaščasnaha biuro ź luboha punktu krainy i stavić.
Žyvu na vakzale šeść dzion. Tut milicyja biez kvitka vyhaniaje, niaviesieła. Ale jany vidavočna nie sustrakali ŭ svaim žyćci čycieraŭ: štodnia kuplaju samy tanny bilet na zaŭtra, kab mianie da hetaha času nie čapali. Milicyja padychodzić, a ja im chop! — darožnuju hramatu z pryčynaju pajezdki i kvitok. Heta zabiaśpiečvaje sałodki son da ranicy. Ja ŭžo pačuvajusia jak doma, johaj zajmajusia, miedytuju. Ale na treci dzień im nadakučyła,
Rasija. Čyta. 14.03.
Paznajomiŭsia ź vielmi cikavym čałaviekam, jon pačastavaŭ mianie harbataj i daŭ z saboj dva bochany chlebu. Zavuć Siarhiej, jon laśnik i pahaniec. Paśla hadzinu boŭtaŭsia pa tajzie, usio vakoł razhladaŭ. Vyjšaŭ na trasu, pačaŭ stopić, spyniŭsia vielmi prosty i łahodny čeł — Mikałaj. Jon raspavioŭ, što navučyŭsia žyć u harmonii z saboj i dušoj i pastaviŭ asnoŭnym pryjarytetam u dalejšym heta padtrymlivać.
Ja dabraŭsia da prydarožnaj kaviarni, paznajomiŭsia tam z supracoŭnikami UFSVP — pracujuć u miascovaj turmie. Zamoviŭ prostaj vady i paprasiŭ pieranačavać. Pračnuŭsia chvory i z tempieraturaj, i mnie prapanavali biaspłatna haračych blincoŭ sa zhuščankaj. Pajšoŭ dalej pa tajzie, uvieś pakryŭsia iniejem, navat z vałasoŭ ledziašy źvisali. Chacieŭ papić i vyjaviŭ, što ŭsio zamierzła: vada, chleb, navat kurtka prymierzła da zaplečnika. Zatoje śnieh tut taki cikavy — im možna ŭ futboł hulać, jon amal nie kryšycca.
Chabaraŭsk. 16.03.
Mnie raspaviali, što jość tut niekatoryja asablivaści biednych narodnaściaŭ. Ich kala siami štuk, jany vielmi małalikija i pieravažna biednyja, ale sustrakajucca siarod ich i takija:
Dalej — va Usuryjsk. Ledź vyjechaŭ adtul, dabraŭsia da miažy z pačućciom, što ŭsio idzie niapravilna i što heta chutka ŭ čymści vyjavicca. Tak i vyjšła: na miažy mnie skazali, što pierajezd kaštuje až 1500 rubloŭ. Tady ja raźvitaŭsia i pajšoŭ da KPP. Raptam! Mianie adrazu aryštavali, i pačałosia: sprabuje nielehalna pierasiačy miažu ŭ Prymorskim krai! A ja navat nie padazravaŭ, što parušaju niešta. Jany vielmi ździvilisia i doŭha nie mahli pavieryć, što ja ź Biełarusi. Urešcie papiaredzili ŭ strohaj formie, pasadzili na mašynu i adpravili nazad va Usuryjsk.
Kitaj. 22.03.
Pry ŭjeździe ŭsie vietlivyja, mianie prapuścili
U Piekinie biełaruski konsuł daŭ vizitoŭku na vypadak, kali spatrebicca pierakładčyk abo niejkaja dapamoha. U Kitai sapraŭdy ciažka z movami: mała taho, što anhlijskaj vałodaje vielmi mała žycharoŭ, dyk jašče i kitajskija dyjalekty ŭ roznych rajonach adroźnivajucca. Kali chtości napisaŭ tabie maršrut na papiercy, nie fakt, što dzieści raźbiaruć hetyja ijerohlify.
Šaŭliń
Spačatku ja źbiraŭsia jechać adrazu ŭ Šanchaj, ale daviedaŭsia, što manastyr ź im pa darozie, tamu vyrašyŭ zazirnuć. Pieršaje, što kidajecca ŭ vočy, — heta vielizarnaja kolkaść chałodnaj zbroi na prodaž. Takoj raznastajnaści ja nikoli nie bačyŭ, i pradavałasia zbroja całkam volna.
Jašče tam šmat dziaciej va ŭzroście ad šaści hadoŭ. Jany zastajucca pry klaštary da paŭnalećcia, chacia pry žadańni mohuć pakinuć jaho i raniej. Achvotnych zvyčajna amal nie byvaje, bo mała chto pahodzicca źmianić cudoŭnuju tamtejšuju atmaśfieru na zvyčajnaje žyćcio.
Uviečary ja zajmaŭsia johaj, i raptam da mianie padyšoŭ absalutna nieznajomy manach i padaryŭ ružaniec. Ničoha nie skazaŭ i syšoŭ.
Tybiet. Krasavik
Voś i hornaja chvaroba (vyšynia 2000–2100 m), noč pravaročvaŭsia. To nie chapaje pavietra, to haračka, to kałocić. Ranicaj hałavu nie padniać, vanituje. Ale ŭsio tak i maje być, tamu znoŭ loh spać. Praz hadzinu rezka ŭskočyŭ, usio prajšło, kroŭ haryć, sił kuča.
Złaviŭ džyp, prajechali niekalki kiłamietraŭ, spyniŭ mužyk u kascy. Raptam
Niepał. 13.05.
Trapiŭ na revalucyju. Tut ciapier strajki, palicyja vajuje z maaistami i adnačasna z narodam, jaki taksama razhaniaje maaistaŭ. Turystaŭ nichto nie čapaje, ale darohi pierakrytyja, AZS, banki i ŭsio inšaje nie pracuje. Mianie b abakraŭ mały chłopčyk, kali b ja mieŭ hrošy. Miascovyja ździvilisia i skazali, što tut heta byvaje vielmi redka.
Zanačavaŭ u budysckim žanočym manastyry, paabiacaŭšy, što budu spać u namiocie. Padaryŭ chramu banany, paviačeraŭ rysam, trufielnym sałatam i niejkimi pładami — vyhladajuć, jak niaśpiełaje zbožža słaniečniku, na smak jak miasa. Tłumačycca ź miascovymi vielmi prablematyčna, bo ŭ niepalskaj movie niama ni budučaha, ni minułaha času, tolki ciapierašni.
Indyja. 16.05.
Jak tolki trapiŭ u pieršy vielmi brudny horad, adčuŭ, što heta Indyja. Pajšoŭ u palicyju, i tut niesvoječasova pryjechaŭ praviaralny aficer: adbyŭsia furšet, pili harbatu z sałodkim, i admaŭlacca było nielha — vypiŭ šeść šklanak. Usio prachodziła vielmi śmiešna. Ja dumaŭ, jon hienierał, tamu musić pakazvać važnaść, a jon viesialiŭsia jak dzicia, i ŭ cełym usio było
Namiot stavić dazvolili. Uražańnie, byccam palicyjanty hulajuć u svaju pracu, maksimum, što mohuć zrabić, — nadźmucca i zakidać pamidorami.
Zvyčajna pju vadu z butelek, ale vypadkova sierbanuŭ niejkaj miascovaj i padčapiŭ nieviadomuju chvarobu — nie ciažka, uličvajučy situacyju z vadoj u krainie. Nie moh ni jeści, ni pić — usio išło nazad.
Pajechaŭ na aŭtobusie da konsuła ŭ pasolski rajon. Potym na rykšy. Rykša svołač, boŭtaŭsia pa rynku i nie zmoh znajści pasolstva, skazaŭ, što jaho tut niama i ničym jon dapamahčy nie moža. Zapatrabavaŭ hrošy, choć prajechali ŭsiaho 50 mietraŭ, spyniŭšysia kala pradstaŭnictva AAN. Hrošy ja davać admoviŭsia, jon złosna zaŭśmichaŭsia i źjechaŭ. Potym viarnuŭsia i pakazaŭ, što śpior u mianie kartku. Ja pakazaŭ, što zapisaŭ jaho numar i mnie pofih na kartku. Potym pasłaŭ jaho lesam i pakazaŭ mižnarodny žest z hetym sensam. Jon pačaŭ harłapanić, ale ja ŭžo razmaŭlaŭ z achovaj AAN, jany dapamahli mnie znajści ambasadu, dali čystaj vady i niejkija tabletki. Jany adrazu dapamahli. Jak potym akazałasia, ad hetaj chvaroby bieź lačeńnia ludzi pamirali praz tydzień.
Amrycar. 19.06.
Amrycar. Niama słovaŭ, usio z marmuru, achova chodzić z alebardami i miačami, niekatoryja sa strełami. Usiudy — na ścienach, na padłozie, na ziamli — nadpisy sa śviatoj knihi vieršaŭ, pasiaredzinie voziera i, ułasna, vializny chram. Čatyry ŭvachody jak čatyry baki śvietu. Tut niama dyskryminacyi, usie roŭnyja. Ježa biaspłatnaja i ŭ luboj kolkaści, usie siadajuć za vialikija stały i jaduć.
Pakistan. 21.06.
Na ŭvieś Pakistan było ŭsiaho siem dzion, i vialikuju častku darohi prajechaŭ na dźviuch mašynach za dva dni. U siaredzinie šlachu zabrała niejkaja niezrazumiełaja palicyja, dahledzieli i vielmi ździvilisia, bo kraina začynienaja i aŭtastopieraŭ amal niama. Ja apisaŭ svoj dalejšy maršrut, i mnie skazali, što tam idzie vajna.
Tady jany mianie pasadzili na ciahnik, i ja vyvučaŭ Pakistan pa čyhuncy. Vahony bieź dźviarej i voknaŭ, zamiest ich — kraty, i na ŭvieś vahon
Iran. 30.06.
Užo na miažy ŭ mianie zabrali pašpart — niadobry znak. Uźnikła błytanina, ja doŭha čakaŭ, pakul mnie viernuć dakumienty, ale tak i nie dačakaŭsia: urešcie mnie zaviazali vočy, načapili kajdanki i pasadzili ŭ mašynu. Pavieźli ŭ niezrazumiełaje miesca, dzie ja sustreŭ jašče niekalki ludziej. Adnaho chłopca było asabliva škada: jon byŭ zusim małady, hadoŭ vasiamnaccać, zdarovy taki i vielmi łahodny, viasioły. Siadzieŭ za toje, što sprabavaŭ nielehalna pierasiačy miažu, ratujučysia ad katastrafičnaj biednaści na radzimie. Chutčej za ŭsio, daduć pažyćciovaje, ale mohuć i rasstralać.
Dzień ja prasiadzieŭ bieź ježy. Prasiŭ — nie davali. Narešcie adzin sałdat skazaŭ prykinucca, što mnie treba ŭ prybiralniu, zatym vyłaviŭ mianie i daŭ pajeści. Paśla hetaha znoŭ nie karmili, tolki prynosili iržavuju vadu. Sa mnoj u kamiery byŭ čałaviek, jaki naohuł nie jeŭ niekalki dzion.
Tak mianie pratrymali čatyry dni, ja biaskonca patrabavaŭ konsuła, ale mianie nie padpuskali da telefona i, naturalna, sami nijakaha konsuła nie vyklikali. Doŭha nie mahli vyrašyć, što sa mnoj rabić, a hałoŭnaje, nie tłumačyli, za što mianie trymajuć. Narešcie znoŭ byli kajdanki, paviazka na vočy, i ja vyrašyŭ, što mianie, napeŭna, viaduć na stratu. Ale mianie zapichnuli ŭ čarhovuju mašynu i vykinuli paśla na trasie.
Mianie padabraŭ dalnabojnik, jaki taksama abjeździŭ paŭśvietu i navat viedaŭ niekalki frazaŭ na biełaruskaj movie. U Tehieranie palicyja, daviedaŭšysia pra toje, što zdaryłasia sa mnoj, prastaviła taksi. U ambasadzie taksama byŭ pierapałoch, bo vyśvietliłasia, što ŭ tym rehijonie ŭžo dvoje biełarusaŭ prapali. Pačastavali piečyvam i adpravili na vakzał.
Pa miery nabližeńnia da Biełarusi dziońnik chaciełasia vieści ŭsio mienš, i Fiodar jaho amal nie vioŭ. Padarožža hetaje stała vielmi kaštoŭnym dla jaho: možna było navučycca haścinnaści, pieraniać ad ludziej vietlivaść i zdolnaść zachoŭvać badzioraść duchu ŭ ciažkija časy. Jon viarnuŭsia dadomu ŭ siaredzinie lipienia i źbirajecca zatrymacca ŭ krainie da viasny. Jaho ciahnie da ŭsiaho novaha, i, jak ni dziŭna, hetym novym dla jaho ciapier budzie aficyjnaja praca.
