Rasiejskaja mova pakul jašče čaćviortaja mova śvietu pavodle svajoj užyvalnaści, adnak jana chutka hublaje pazycyi, jak vyznačyli rasiejskija eksperty. Pry sučasnym tempie źmienaŭ u 2025 h. pa‑rasiejsku budzie razmaŭlać hetulki ludziej, jak na pačatku 20‑ha stahodździa, i ŭ dva razy mieniej u paraŭnańni z pačatkam 90‑ch h. XX st., niezadoŭha da raspadu Savieckaha sajuza.
Rasiejskaja mova źjaŭlajecca ciapier rodnaj movaj pryblizna dla 164 młn. ludziej. Ź ich 130 młn. – heta rasiejskija hramadzianie, 26,4 młn. – žychary krainaŭ byłoha Savieckaha sajuzu i kala 7,5 młn. – rasiejcy, jakija pastajanna žyvuć na Zachadzie. U jakaści «druhoj movy» rasiejskaj karystajucca 114 młn. ludziej.
Bolš užyvalnymi na siońniašni dzień źjaŭlajuca tolki anhielskaja, kitajskaja i hišpanskaja movy. Eksperty z Centru demahrafii i ekalohii čałavieka Rasiejskaj akademi navuk padličyli, što ŭžo praź dziesiać hadoŭ rasiejskuju movu apiaredzić i francuzskaja, i chindzi z arabskaj. A praz nastupnyja 15 hadoŭ partuhalskaja z benhalskaj, a rasiejskaja mova, adna z šaści aficyjnych movaŭ AAN, źniknie ź pieršaj dziasiatki najbolš užyvalnych movaŭ śvietu.
«Rasiejskaja mova pačała stračvać pazycyi paśla padzieńnia imperyi. Niekatoryja centry zmahli pakinuć paśla siabie śled u vyhladzie movy, u rasiejcaŭ heta ŭ časy SSSR uvohule nie atrymałasia,raspavioŭ rasiejskaj versii časopisu «Newsweek» historyk Illa Illin. Naprykład, uva ŭschodniaj Eŭropie rasiejskaja mova vyvučałasia jak asnoŭnaja zamiežnaja mova, adnak tyja, chto tam žyŭ, jaje nie ŭžyvali. Nie isnavała i značnaha kulturnaha abmienu, ustanovy pilnavali ruch asobaŭ. «I što my z hetaha majem? Pasprabujcie ŭ Polščy albo Čechii zahavaryć pa‑rasiejsku i tut ža sustreniecie pahardlivy pozirk,» zaŭvažyŭ Illin.
Adnak viedańnie rasiejskaj movy skaračajecca i ŭ respublikach byłoha SSSR. Pierad raspadam Savieckaha sajuza z rasiejcami na hetaj movie razmaŭlali 139 młn. kazachaŭ, armianaŭ, hruzinaŭ i inšych nacyjanalnaściaŭ. Ciapier pa‑rasiejsku razmaŭlajuć ŭsiaho tolki kala 63 młn. ź ich i jašče 40 młn. vałodajuć tolki asnovami movy. Naprykład, u prybałtyjskich krainach kolkaść moŭnych škołaŭ z rasiejskaj movaj źniziłasia z 20 tys. u 1989 h. da 7,5 tys. u 2004 h. Rasiejskaja mienšaść u Prybałtycy najbolš časta skardzicca na dyskryminacyju z boku ŭstanovaŭ.
Jak dziaržaŭnaja mova rasiejskaja mova akramia samotnaj Rasiei zachavałasia tolki ŭ Biełarusi, dzie prezydent Alaksandar Łukašenka vystupaje pieravažna pa‑rasiejsku. Inšyja krainy, jak Kazachstan, Kirhizija, Uzbekistan, Małdova, Turkmenija ci Tadžykistan, adviali rasiejskaj movie pazycyju aficyjnaj movy albo movy mižnarodnych stasunkaŭ. Časta heta robicca pieradusim z palityčnych pryčynaŭ.
Na cełaj postsavieckaj prastory pa‑rasiejsku ŭžo nie razumieje ani słova kala čverci ludziej – pieravažna moładź, jakaja ŭžo nia pamiataje savieckija časy. I hetaja ličba pavodle rasiejskich akademikaŭ budzie raści dalej.
Adnak rasiejskaja mova źnikaje i ŭ samoj Rasiejskaj Federacyi, dzie isnuje jašče 28 dziaržaŭnych movaŭ. Pavodle dadzienych z 2002 h., pa‑rasiejsku ŭvohule nie razmaŭlała kala 2,6 młn. rasiejskich hramadzianaŭ, asnoŭnym čynam z Paŭnočnaha Kaŭkaza. Kraina zmahajecca z demahrafičnymi stratami, asnoŭnym čynam u rasiejskamoŭnych abłaściach. U Rasiei takim čynam praź niekalki hod mohuć źjavicca cełyja rehijony, dzie pa‑rasiejsku razmaŭlać uvohule nia buduć.
