Mnohija z tych, chto vyžyŭ paśla ziemlatrusu ŭ Turcyi (23 kastryčnika), źbirajucca źviarnucca ŭ sud. Ich damy ličylisia siejsmaŭstojlivymi, ale ruchnuli, jak kartačnyja domiki. Cikava, ci ŭličvajem my ŭ Biełarusi takuju niebiaśpieku, jak ziemlatrus?
Bo ŭ Minsku da niadaŭniaha času dzieviacipaviarchoviki byli viaršyniaj vyšynnaha budaŭnictva, a siońnia nikoha nie ździviš i 20 pavierchami. A horad budučyni «Minsk-Sici» abiacaje chmaračosy ŭ 300 mietraŭ vyšynioj. STV pahavaryła pra heta z hałoŭnym siejsmołaham, dyrektaram Centra hieafizičnaha manitorynhu Nacyjanalnaj akademii navuk Arkadziem Aronavym.
Jak časta trasie Biełaruś?
— Na terytoryi Biełarusi ŭ ciapierašnich miežach było niekalki ziemlatrusaŭ, dastatkova mocnych: u rajonie Hudahaja ŭ 1908 hodzie, u 1887 hodzie ŭ rajonie Barysava. Nie tak daŭno my znajšli źviestki pra toje, što niedaloka ad Mahilova ŭ 1893 i ŭ 1896 taksama byli dva ziemlatrusy. Jość ža lehienda, što ŭ CHIII stahodździ chram byŭ razburany ziemlatrusam.
— Tak. Byŭ vielmi mocny ziemlatrus. Chutčej za ŭsio, heta adhałoski abo siejśmičnaje ŭździejańnie mocnaha ziemlatrusu ŭ Rumynii, va ŭschodnich Karpatach, tak zvanaj «zony Uranča».
— Čamu da niadaŭniaha času ŭ Minsku praktyčna nie budavali damy, vyšejšyja za dzieviać pavierchaŭ? U savieckija časy była niejkaja zabarona?
— Nie, dumaju, zabarony na vyšynnaje budaŭnictva nie było, tamu što pa siejśmičnaj niebiaśpiecy nijakich supraćpakazańniaŭ dla jaho nie było. Prosta, vidać, była takaja architektura i nie było dobrych technałohij pa ŭźviadzieńni takich budynkaŭ.
— «Vietraź», jaki nasuprać kinateatra «Biełaruś», zdajecca, vyšejšy za 100 mietraŭ.
— Tak.
— U «Minsk-Sici» płanujucca chmaračosy pa 300 mietraŭ.
— Tak.
— Z Vami niechta raiŭsia pierad tym jak prymać rašeńnie?
— U 2008 hodzie vyjšaŭ narmatyŭny dakumient, tak zvany «Techničny kodeks ustalavanaj praktyki na vyšynnyja budynki». Tam pryviedzienaja karta siejśmičnaha rajanavańnia, tam ŭličvajecca balnaść i šerah inšych paramietraŭ pry ŭźviadzieńni takich budynkaŭ.
— Značyć, možna i nie niebiaśpiečna budavać?
— Nie niebiaśpiečna. Hetym ža dakumientam rehłamientujecca budaŭnictva abo adznaka siejśmičnaj niebiaśpieki pry budaŭnictvie nie tolki vyšynnych budynkaŭ, ale i inšych adkaznych abjektaŭ: hidratechničnyja zbudavańni, atamnaja stancyja.
— Voś heta samaje cikavaje. Vy skazali, što ŭ 1908 hodzie ŭ rajonie Hudahaja byŭ ziemlatrus. Hety rajon blizka ad atamnaj elektrastancyi. Uličvajecca heta?
— Tak. Heta ŭličvajecca, viadoma. Bo narmatyvami nie dazvalajecca budaŭnictva niepasredna na razłomach, a ŭsio-tki Ašmianski razłom, dzie adbyŭsia Hudahajskaj ziemlatrus, znachodzicca ŭbaku, prykładna niedzie za 35—40 km ad placoŭki budaŭnictva AES. Naŭrad ci vy na ziamli znojdziecie terytoryi, jakija nie byli b razdroblenyja, dzie niama razłomaŭ. Treba staracca znachodzić adnastajnyja zony, cełyja. I voś tam jakraz i vybirajucca miescy dla budaŭnictva atamnych stancyj.
— A ź jakoj dakładnaściu siońnia možna pradkazać ziemlatrus?
— Našy prybory i naohuł prybory, ustalavanyja pa ŭsim ziamnym šary fiksujuć, rehistrujuć tolki siejśmičnyja padziei. A sistemy prahnozu ziemlatrusaŭ, na žal, ciapier niama nidzie.
— Dla čaho tady vy isnujacie, kali tolki fiksujecie, a pradkazać ničoha nie možacie? Jakaja mnie jak hramadzianinu karyść ad vas?
— Dla Biełarusi prablema prahnozu pakul što nieaktualnaja. Dumaju, što treba navučycca pradkazvać ziemlatrusy choć by z mahnitudaj siem, vosiem i dzieviać. Heta samyja mocnyja ziemlatrusy, jakija mohuć adbycca ŭ śviecie, jakija adbyvajucca ŭ siejsmaaktyŭnych rajonach. A naš vierchni paroh aceńvajecca mahnitudaj 4,5—5. Heta mienš za toj, jaki byŭ u Turcyi. Jaki sens prahnazavać takija małyja ziemlatrusy, kali nie navučylisia pradkazvać mocnyja?
