Viadomy juryst, były sudździa Kanstytucyjnaha suda Michaił Pastuchoŭ, raspačaŭ cykł artykułaŭ, pryśviečanych mahčymym varyjantam kanstytucyjnaj reformy. Papiaredni byŭ pryśviečany sudam.
U spadčynu ad savieckaha minułaha ŭ Biełarusi zastałasia sistema miascovych savietaŭ deputataŭ jak pradstaŭničaja ŭłada na miascovym uzroŭni. Tradycyjna miascovyja saviety deputataŭ mieli mała pravoŭ. Adno ź ich - farmavańnie adpaviednych vykanaŭča-rasparadčych orhanaŭ (vykankamaŭ).
Adnak za časam kiravańnia A. Łukašenki miascovyja saviety deputataŭ byli pazbaŭlenyja hetaha prava. Šlacham uniasieńnia źmienaŭ i dapaŭnieńniaŭ u Zakon "Ab miascovym kiravańni i miascovaj haspadarcy ŭ Respublicy Biełaruś» ad 20 lutaha 1991 h., a taksama šlacham vydańnia šerahu prezidenckich ukazaŭ (ad 19 vieraśnia 1995 h. №383 "Ab praviadzieńni reformy orhanaŭ miascovaha kiravańnia i samakiravańnia"; ad 27 listapada 1995 h. №481 "Ab zaćvierdžańni prykładnaj struktury miascovych administracyj u rajonach haradoŭ"; ad 30 listapada 1995 h. №485 "Ab uniasieńni źmianieńniaŭ i dapaŭnieńniaŭ u Časovaje pałažeńnie ab miascovaj administracyi») A. Łukašenka, pa sutnaści, skasavaŭ sistemu miascovaha samakiravańnia i stvaryŭ zamiest jaje tak zvanuju «prezidenckuju viertykal».
Zhodna z hetaj madellu kiraŭnik dziaržavy pryznačaje kandydatury staršyniaŭ vykankamaŭ abłasnoha źviana (Minskaha harvykankama) i daje zhodu (faktyčna zaćviardžaje) staršyniaŭ rajonnych (haradskich) vykankamaŭ (a na praktycy -- i ich namieśnikaŭ). U abłasnych centrach i horadzie Minsku zamiest rajonnych savietaŭ deputataŭ i ich vykankamaŭ byli ŭtvoranyja rajonnyja administracyi, jakija naŭprost padparadkoŭvajucca administracyi prezidenta.
U ciapierašni čas miascovaje samakiravańnie ŭ Biełarusi jak realnaja ŭłada miascovaj supolnaści adsutničaje, choć farmalna saviety deputataŭ zachavalisia. Pry hetym dziejničaje Zakon "Ab miascovym kiravańni i miascovym samakiravańni ŭ Respublicy Biełaruś» (u redakcyi ad 4 studzienia 2010 h.).
Adnaŭleńnie Kanstytucyi 1994 h. praduhledžvaje adnaŭleńnie miascovych savietaŭ deputataŭ, ich vykankamaŭ, orhanaŭ terytaryjalnaha hramadskaha samakiravańnia, schodaŭ i inšych formaŭ niepasrednaha ŭdziełu hramadzian u dziaržaŭnych i hramadskich spravach (art.117).
Ci varta ŭ novych umovach rabić zachady pa zamienie hetaj sistemy?
Ujaŭlajecca, što śpiašacca z rašeńniem dadzienaha pytańnia nie varta. Tym bolš što papiarednie nieabchodna abmierkavać pytańnie pra reformu administracyjna-terytaryjalnaha ŭładkavańnia Biełarusi.
Z ulikam nieadnaznačnaści vyrašeńnia hetych pytańniaŭ prapanujecca na pieršym etapie zachavać raniejšuju redakcyju častki «Miascovaje kiravańnie i samakiravańnie», zrabiŭšy pry hetym niekalki ŭdakładnieńniaŭ.
Pieršaje: źmianić nazvu raździełu. Z ulikam jeŭrapiejskich tradycyj i pałažeńniaŭ Jeŭrapiejskaj chartyi ab miascovym samakiravańni, pryniataj Radaj Jeŭropy 15 kastryčnika 1985, jaho prapanujecca nazvać «Miascovaje samakiravańnie».
Druhoje: unieści bolšuju dakładnaść u adnosiny miascovych savietaŭ deputataŭ jak pradstaŭničych orhanaŭ i miascovych vykankamaŭ jak vykanaŭčych i rasparadčych orhanaŭ. U suviazi z hetym prapanujecca artykuł 120, jakaja zamacoŭvaje vyklučnyja paŭnamoctvy miascovych savietaŭ deputataŭ, dapoŭnić normaj ab tym, što miascovyja saviety deputataŭ farmujuć adpaviednyja vykanaŭčyja i rasparadčyja orhany.
Treciaje: u artykule 122 vyklučyć ukazańnie na prezidenta Respubliki Biełaruś, jaki nadzialaŭsia pravam admianiać rašeńni miascovych vykanaŭčych i rasparadčych orhanaŭ u vypadku ich nieadpaviednaści zakanadaŭstvu.
Akramia taho, na padstavie Kanstytucyi 1994 h. nieabchodna adnavić dziejańnie Zakona "Ab miascovym kiravańni i miascovaj haspadarcy ŭ Respublicy Biełaruś» 1991 h., uniosšy ŭ jaho adpaviednyja źmieny i dapaŭnieńni.
