Archieołah Filipa Łenhli
Mahilnaja plita apošniaha pradstaŭnika dynastyi Jorkaŭ
Dziŭnaja znachodka była zroblenaja ŭ horadzie Lester hrupaj navukoŭcaŭ miascovaha ŭniviersiteta, jakija vyličyli miesca, dzie raniej raźmiaščaŭsia francyskanski mužčynski manastyr, u jakim, jak śćviardžajuć letapisy, pachavany Ryčard III, zabity u 1485 hodzie ŭ bitvie pry Bosvarcie z Hienrycham Ciudaram.
Paźniej manastyr byŭ źniesieny, a jaho miescaznachodžańnie zabytaje — siońnia na jaho miescy — aŭtaparkoŭka. I voś praź piać stahodździaŭ archieołahi z univiersiteta Lestera praanalizavali architekturnuju historyju horada i z dapamohaj kart 1741 hoda znajšli miesca, dzie moh znachodzicca manastyr. Na hetym miescy ŭ žniŭni 2012 hoda i byli pačatyja raskopki.
Nieŭzabavie archieołahi natrapili na kamiennuju padłohu razburanaha sabora, a pad padłohaj — na mahiłu karala, dzie jany sa ździŭleńniem znajšli dva škilety.
— Na pieršym škilecie my ŭbačyli ślady šmatlikich ranieńniaŭ, a taksama skryŭleńnie pazvanočnika — takoje ž, jakoje było ŭ Ryčarda III, prazvanaha pra heta harbunom,— kaža archieołah Filipa Łenhli.
Jašče adzin arhumient: u anhielskich letapisach zhadvajecca, što Ryčard zahinuŭ ad ruki niejkaha valijskaha voina na imia Uiljam Haradnir: «Koń sera Ryčarda zachras u bałocie, dzie karol byŭ zabity adnym sa słuh sera Rysa Tomasa, prostym čałaviekam na imia Uiljam Haradnir. Udary jaho siakiery byli nastolki mocnyja, što šlem karala ŭvajšoŭ hłyboka ŭ čerap». I sapraŭdy: na znojdzienym čerapie jość ślady niekalkich śmiarotnych traŭmaŭ.
— Zatoje druhaja častka pareštkaŭ ździviła, — kaža archieołah Łenhli. — Paśla ŭvažlivaha ahladu kostak u łabaratoryi navukoŭcy pryjšli da vysnovy, što škilet naležyć maładoj žančynie.
Ale chto hetaja žančyna? I što jana rabiła ŭ ścienach francyskanskaha manastyra, kudy žančynam uvachod pavodle aznačeńnia zabaronieny? Na hetyja pytańni pakul niama adnaznačnaha adkazu.
— Adzinaje, u čym my ŭpeŭnienyja, — što heta nie škilet zakonnaj žonki Ryčarda Anny Nevił, — kaža adzin z daśledčykaŭ Mećju Morys. — Paśla śmierci Ryčarda aŭdaviełaja Anna davoli chutka znoŭ vyjšła zamuž i naradziła syna Eduarda. Praz šmat hadoŭ jana pamierła ad suchotaŭ i była pachavanaja ŭ Viestminsterskim abactvie.
Mahčyma, heta była kachanka karala, imia jakoj nazaŭsiody zastaniecca nieviadomym.
Zrešty, zaŭvažajuć navukoŭcy, i pra inšyja baki žyćcia hetaha manarcha ŭ historyi zastalisia samyja supiarečlivyja źviestki.Ryčard III naradziŭsia ŭ 1452 i prabyŭ karalom Anhlii ŭsiaho dva hady — z 1483 da svajoj śmierci u 1485 hodzie. Jon byŭ apošnim pradstaŭnikom domu Jorkaŭ i dynastyi Płantahienietaŭ. Ź jaho śmierciu skončyłasia šmathadovaja bratazabojčaj vajny Punsovaj i Biełaj ružy — pamiž damami Jorkaŭ i Łankasteraŭ.
U vyniku pieramožcy zrabili ŭsio, kab Ryčard III uvajšoŭ u historyju jak žachlivy tyran, adzin z samych kryvažernych uładaroŭ u historyi Brytanii. Da prykładu, pohałas prypisvaŭ jamu zabojstva małaletnich plamieńnikaŭ —
Suśvietnuju viadomaść Ryčardu prynios Uiljam Šekśpir, jaki napisaŭ u 1591 hodzie pjesu «Ryčard III», u jakoj zahinuły karol byŭ pradstaŭleny tyranam i apošnim miarzotnikam. Zrešty, adznačajuć navukoŭcy, hetuju pjesu Šekśpir napisaŭ pa upłyvam prac viadomaha brytanskaha aśvietnika Tomasa Mora, jaki byŭ blizki da karala Hienrycha VIII.
Tym nie mienš, častka brytanskich palitykaŭ užo zaklikała Bukinhiemski pałac i ŭrad krainy pravieści pierapachavańnie pareštkaŭ karala Ryčarda z naležnaj pašanaj. Mahčyma, novaja mahiła karala budzie raźmiaščacca ŭ Lesterskim kafiedralnym sabory — jakraz nasuprać toj samaj aŭtastajanki.
