(praciah. Pačatak: Dumki pra aŭtanomiju Paleśsia: dzie miaža
pamiž biełarusami i ŭkraincami?)
Ukrainskija nacyjanalisty zajaŭlajuć pra niby ŭkrainskaść
hetaha rehijona, ale z hetaje ŭkrainskaści realna možna kazać
chiba što pra najaŭnaść movy, jakaja sapraŭdy moža ličycca
dyjalektam ukrainskaje, a nie biełaruskaje.
Miž tym, jak
niamieckamoŭnaść aŭstryjcaŭ ci švajcarcaŭ
nie aznačaje, što jany naležać da niamieckaj
nacyi,
tak i palešuki (ci paleščuki) nikoli nie mieli i tak nikoli i nie
zajmieli ukrainskaj nacyjanalnaj śviadomaści — pačućcia
atajesamleńnia siabie z Kijevam ci Danbasam, chacia sto hadoŭ tamu
i mieli dla hetaha kulturna-moŭnyja pieradumovy.
Nacyjanalnaja śviadomaść luboha naroda źjaŭlałasia tolki z pašyreńniem piśmiennaści, drukavanaha słova, standartyzacyi movy-to bok stvareńnia ahulnaj infarmacyjnaj prastory, bazaj dla jakoj zvyčajna byvała moŭnaja jednaść i jakomu mahło spryjać znachodžańnie ŭ składzie adnoj dziaržavy, jakuju možna było pierarabić u «nacyjanalnuju».
Kulturna-moŭnaja jednaść tolki stvarała pieradumovy, ale nikoli nie aznačała aŭtamatyčnaj samaidentyfikacyi siabie z svaimi suplamieńnikami:
u siaredzinie 19 stahodździa biełaruskamoŭnyja sialanie Homielščyny i Vilenščyny ničoha nie viedali pra adno adnaho, i ŭ lubym vypadku nie ŭjaŭlali, što miž imi jość niešta ahulnaje i što navat ichnyja dyjalekty kłasifikujucca jak častki adnoj movy.
Tak i paleščuki, što žyli drobnymi i izalavanymi vioskami pasiarod nieprachodnych bałotaŭ, byli izalavanyja nie toje što ad Kijeva ci Lvova — ale navat ad paviatovaha centru ci ad susiedniaha pasielišča.
Ukrainskija aśvietniki nie paśpieli apracavać hety rehijon i naviazać ukrainskuju nacyjanalnuju śviadomaść miascovamu ŭkrainskamoŭnamu nasielnictvu. Nacyjanalnaja identyčnaść u nasielnictva Bieraściejščyny źjaviłasia ŭ pavajenny čas u składzie BSSR — i heta była biełaruskaja identyčnaść.
Cikava nazirać, jak, havoračy na dyjalekcie ŭkrainskaj movy, nichto z maich biarozaŭskich svajakoŭ navat blizka nie atajesamlaje siabie z Ukrainaj i ŭkraincami.
(zakančeńnie: Dumki pra aŭtanomiju Paleśsia — 3: palešukam treba samaarhanizoŭvacca)
