У Дамове аб стварэнні СССР 1922 года быў такі пункт: «За кожнай з саюзных рэспублік захоўваецца права свабоднага выхаду з Саюза». Гэта значыць, ніякі рэферэндум для выхаду відавочна прапісаны не быў. Гэта, дарэчы, прывітанне ўсім адэптам СССР, якія пастаянна галосяць пра тое, што пры распадзе СССР не было рэферэндуму як абавязковага ўліку меркавання народа(-аў). Дарэчы, для іх жа можна нагадаць, што ўтварэнне СССР таксама праходзіла без рэферэндуму!
Вядома, інтэгратары ў рамках «Саюзнай дзяржавы» ўлічылі гэта (без меркавання народаў) і вырашылі звязаць больш грунтоўна. У дамове аб стварэнні «Саюзнай дзяржавы» наконт выхаду ўжо напісана: «Дзяржава-ўдзельнік з захаваннем яе адпаведных канстытуцыйных працэдур на падставе ўсенароднага рэферэндуму можа прыняць рашэнне аб выхадзе з Саюзнай дзяржавы». Што тычыцца падпісання дамовы аб стварэнні «Саюзнай дзяржавы», то падпісваў яе Аляксандр Лукашэнка таксама без рэферэндуму (у 1995-м годзе на рэферэндуме пытанне было «Ці падтрымліваеце Вы дзеянні прэзідэнта Рэспублікі Беларусь, накіраваныя на эканамічную інтэграцыю з Расійскай Федэрацыяй?», а не пра стварэнне новай дзяржавы).
З фармальна-юрыдычнага боку для выхаду з «Саюзнай дзяржавы» неабходны рэферэндум, каб выглядаць на міжнароднай арэне дзяржавай, якая захоўвае міжнароднае права (з улікам таго, што дамова аб стварэнні «Саюзнай дзяржавы» зарэгістравана ў ААН). Фармальны варыянт абыходу рэферэндуму ёсць. Выйсці з СД можна праз рэферэндум, але для змены дамовы і пункта аб выхадзе рэферэндум не патрабуецца, паколькі папраўкі да дадзенай дамовы могуць быць прапанаваныя дзяржавай-удзельнікам, разглядаюцца Саветам Міністраў [СД] і выносяцца на адабрэнне Вышэйшага Дзяржаўнага Савета [СД]; папраўкі афармляюцца асобнымі дамовамі, якія падлягаюць ратыфікацыі дзяржавамі-ўдзельніцамі.
Гэта значыць, кіраўніцтву Беларусі трэба будзе ініцыяваць папраўку ў дагавор аб «Саюзнай дзяржаве» ў частцы спрашчэння ўмоў выхаду (без рэферэндуму), а потым ужо выйсці. Вядома, тут цяжкасць у тым, што Расея — і гэта відавочна — такую папраўку не ўхваліць, хоць за гэта і можна было «патаргавацца». І ў цяперашні час Лукашэнка палітычна слабая або залежная фігура — называць можна як заўгодна — для ініцыявання падобных дзеянняў, хоць ён мог бы сваю рыторыку аб адсутнасці неабходнасці адзінай валюты і «нахрана такі саюз» рэалізаваць у выглядзе папраўкі да дамовы аб стварэнні «Саюзнай дзяржавы», у якой выключыць пункты, якія пагражаюць незалежнасці Беларусі. Але, паўтаруся, Аляксандр Лукашэнка — слабая фігура для ініцыявання такіх дзеянняў. Гаварыць — гэта адно, а рабіць — іншае. Занадта ён залежны ад РФ і не толькі ў эканамічным плане.
Дарэчы, Аляксандр Лукашэнка, як паказаў дэманстрацыйны прыклад у выглядзе Бабіча, адносна слабы і на ўнутранай арэне, калі на апанента нельга ўздзейнічаць у звыклых схемах ціску, як у дачыненні да апазіцыі (на мой погляд, Бабіч, прынамсі часткова, менавіта для дэманстрацыі гэтага і быў дасланы).
Маральнае права ў беларусаў на выхад з «Саюзнай дзяржавы» захоўваецца, калі мы туды ўлезлі дзякуючы аднаму чалавеку, а не па рашэнні народным. А стаўленне міжнароднай грамадскасці да аднабаковага выхаду Беларусі з «Саюзнай дзяржавы» (без дэнансацыі двухбаковых дамоваў па кірунках дзейнасці ў рамках «Саюзнай дзяржавы», па меншай меры, разава-аўтаматычнай), не думаю, што было б сур'ёзна негатыўным (за выключэннем РФ, вядома).
Што тычыцца «паглыбленай інтэграцыі» ў рамках «Саюзнай дзяржавы», то, гледзячы на тое, што адбываецца ў Расеі, відавочна, што пасля праходжання этапу «эканамічнай інтэграцыі», наступны этап — фарміраванне ключавых наднацыянальных органаў, наступным этапам будзе ўзмацненне ўнітарнасці «Саюзнай дзяржавы» (канфедэрацыя — федэрацыя) і, канчаткова, перайменаванне яе ў «Расію».
