Беларускім НПЗ засталося крыху больш за месяц чакаць высвятлення перспектываў работы на ўкраінскім рынку.У канцы снежня Украіна павінная канчаткова вызначыцца, уводзіць ці не ўводзіць мыты на імпартныя нафтапрадукты. Між тым беларускі бок разам з Еўрапейскім саюзам ужо прыгразілі Украіне ў адказ мерамі, калі мыты ўсё ж будуць уведзеныя.
Тэма мытаў на імпартныя нафтапрадукты мусіруецца ўкраінскім бокам амаль год, і, як адзначаюць украінскія эксперты, з непасрэдным удзелам расійскіх нафтавікоў. Менавіта яны актыўна лабіруюць увядзенне мытаў на бензін у памеры 130 еўра за тону і 80 еўра за тону на дызпаліва.
Сярод галоўных лабістаў аналітыкі называюць
Расійскія кампаніі вялікія і багатыя, і з іх боку робіцца сур’ёзны ціск на ўкраінскі ўрад. Нафтавікі лабіруюць увядзенне мытаў, бо гэта прывядзе да рэзкага росту прыбытку нафтаперапрацоўчых прадпрыемстваў Украіны», — тлумачыць галоўную мэту лабістаў дырэктар кансалтынгавай кампаніі«І ў гэтым працэсе задзейнічаныя сур’ёзныя сілы.
З гэтай прычыны на цалкам законных падставах Украіна яшчэ ў пачатку года пачала спецыяльнае расследаванне што да росту долі імпартных нафтапрадуктаў і дэмпінгу з боку перш за ўсё беларускіх НПЗ. Украінскія нафтавікі перакананыя, што беларускія НПЗ (у асноўным Мазырскі НПЗ) пастаўляюць нафтапрадукты на ўкраінскі рынак па дэмпінгавых цэнах дзякуючы таму, што ў межах Мытнага саюза купляюць нафту ў Расіі танней, чым украінскія НПЗ.
Усе аргументы аб тым, што ўмовы паставак расійскай нафты нельга назваць льготнымі, бо беларускія заводы плацяць прэмію пастаўшчыкам нафты (40–45 даляраў за тону) і пералічваюць у расійскі бюджэт мыты ад экспарту нафтапрадуктаў, пакуль не дзейнічаюць.
Беларуская нафтаперапрацоўка сёлета не жыруе, а перажывае цяжкія часы. Паводле інфармацыі крыніц у «Беларуснафце», толькі па выніках 9 месяцаў нашыя НПЗ змаглі выйсці на нулявую рэнтабельнасць. Каб пазбегнуць паўтарэння сітуацыі, калі паўгода заводы працавалі са стратамі, беларускі бок дамагаецца ад Расіі зніжэння нафтавай прэміі на 50% — да 20 даляраў за тону.
Але канчаткова ўсе аргументы «за» і «супраць» украінскай бокам будуць узважаныя да 21 снежня, калі мае завяршыцца расследаванне. Але якім будзе рашэнне, аналітыкі сказаць пакуль не могуць. Бо акрамя прыхільнікаў ідэі абкласці імпарцёраў нафтапрадуктаў мытамі ёсць і праціўнікі — Мінэканомікі і Мінюст Украіны.
«Яны разумеюць, што дадзенае рашэнне моцна ўдарыць перш за ўсё па ўкраінскіх спажыўцах у выглядзе росту цэн на нафтапрадукты, што непажадана, улічваючы агульнаэканамічныя праблемы ў краіне», — адзначае Сяргей Куюн.
Безумоўна, рост цэнаў на нафтапрадукты прывядзе і да росту цэнаў на транспартныя паслугі ва Украіне. І ланцужок падаражэнняў на гэтым не скончыцца. Акрамя таго, узнікне і іншая праблема: украінскія спажыўцы сутыкнуцца з дэфіцытам якасных нафтапрадуктаў.
Між тым увядзенне мытаў на нафтапрадукты і зачыстка рынку могуць прывесці да больш глабальных праблемаў для ўсёй украінскай эканомікі.
«Украіна — сябра СГА, у рамках якой выразна прапісанае ўзаемадзеянне з іншымі краінамі ў такіх умовах. Мыты і іншыя спецмеры з’яўляюцца цывілізаваным механізмам абароны ўнутранага вытворцы. Але цывілізаванай з’яўляецца і рэакцыя ў адказ пацярпелых бакоў, якія маюць права ўвесці меры ў адказ на суму панесенай шкоды», — адзначае Сяргей Куюн.
Пра гатоўнасць прымусіць Украіну кампенсаваць панесеныя страты ў выпадку ўвядзення імпартных пошлін на нафтапрадукты ўжо заявілі прадстаўнікі ЕС. Паводле ацэнак экспертаў, экспарт нафтапрадуктаў з ЕС ва Украіну складае каля 1 млрд даляраў.
«І ЕС мае поўнае права ўвесці меры ў адказ на эквівалентную суму. Я мяркую, што ў гэтым выпадку будуць закрануты такія важныя для Украіны галіны, як металургія, хімічная галіна», — канстатуе Сяргей Куюн.
Пра гатоўнасць адрэагаваць аналагічным чынам заявіла і Беларусь.Украінскі рынак нафтапрадуктаў — адзін з найбольш прывабных і перспектыўных для беларускіх нафтаперапрацоўчых заводаў. Летась доля беларускіх нафтапрадуктаў на ўкраінскім рынку перавысіла 20%.
Паводле прыблізных падлікаў, увядзенне мытаў павялічыць выдаткі беларускіх НПЗ больш чым на 200 млн даляраў. Меры ў адказ з боку Беларусі прывядуць да таго, што пацерпіць хтосьці з украінскіх вытворцаў, перакананы Куюн.
Аднак ініцыятараў увядзення мытаў, лічыць эксперт, мала хвалююць пагрозы з боку ЕС і Беларусі. «Рашэнне, у якім яны зацікаўленыя, прынясе ім жывыя грошы, а рэакцыя суседзяў іх мала хвалюе», — адзначае ён.
Тым не менш, эксперт разлічвае, што ў выніку ключавым фактарам пры прыняцці рашэння па мытах стане нежаданне Украіны канфліктаваць з суседзямі: «Усе разумеюць, што гандлёвая вайна сёння не патрэбная ні нам, ні нашым суседзям».
