Čałaviek u kletcy jak znak biełaruskaha pravasudździa 15

Mianie da serca začapiła nievialikaja natatka Aleny Davydavaj «Jak sabaka…», nadrukavanaja ŭ haziecie «Narodnaja vola» (№ 11 ad 8 lutaha 2013 h.). U jakoj krainie my žyviem, kali ŭłady staviacca da ludziej by da žyvioł?

Sud nad viadomym madeljeram Alaksandram Varłamavym, jakoha na mylicach zašturchali ŭ kletku niby niebiaśpiečnaha źviera, uskałychnuŭ hramadskaść i pastaviŭ na paradak dnia pytańnie pra toje, kolki jašče času biełaruskaja Fiemida budzie ździekavacca ź ludziej, jakija zaklučany pad vartu i ŭtrymlivajucca ŭ kletkach?

Nakolki mnie viadoma, tolki ŭ Biełarusi z usioj jeŭrapiejskaj prastory zachoŭvajecca takaja biesprecedentnaja miera zaściarohi ŭ sudach.

Rasija, jakaja dalej za nas staić ad Jeŭropy, užo daŭno admoviłasia i ad śmiarotnaha pakarańnia, i ad kletak u zale suda (padsudnyja adharodžanyja ad publiki płastykavaj pieraharodkaj).

Praz «kletku» prajšli kandydat u prezidenty 2006 h. Alaksandr Kazulin, kandydaty ŭ prezidenty 2010 h. Andrej Sańnikaŭ, Mikałaj Statkievič, palityčnyja aktyvisty, jakija brali ŭdzieł u padziejach na Płoščy 19 śniežnia 2010 h., viadomy pravaabaronca, budučy łaŭreat Nobieleŭskaj premii Aleś Bialacki. Ciapier u kletcy apynuŭsia pradstaŭnik bahiemy, kulturny metr Saša Varłamaŭ. U žančyny-sudździ nie znajšłosia spahady, kab vypuścić hetaha čałavieka (invalida) z žaleznaj kletki…

Što adbyvajecca ŭ našaj krainie? Čamu ŭłada takaja žorstkaja? Jakoje ŭ nas pravasudździe? Ludziej jak źviaroŭ trymajuć u kletkach. A inšyja ludzi — u formie — hladziać na hety «źviaryniec» jak na całkam narmalnuju źjavu. Ale ž «siadzielcy ŭ kletcy» mohuć być nievinavatymi albo ich vina moža być niedakazanaja?!

Na abaronie pravoŭ hetych ludziej staić Kanstytucyja, jakaja nie dazvalaje ličyć abvinavačanych (padsudnych) vinavatymi ŭ ździajśnieńni złačynstva da taho času, pakul ich vina nie dakazanaja sudom i nie paćvierdžanaja prysudam suda, jaki ŭstupiŭ u zakonnuju siłu (art.26).

Taki ž padychod zamacoŭvajecca i ŭ Kryminalna-pracesualnym kodeksie (art.16).

Viadoma, žaleznaja kletka ŭ sudzie — heta hańba biełaruskaha pravasudździa. Ad hetaha rudymienta minułaha treba pazbaŭlacca i jak chutčej.

Adnak pretenzii majucca nie tolki da «kletak». Pradstaŭnikam Fiemidy, jakija na 2/3 składajucca z sudździaŭ-žančyn, treba źmianić staŭleńnie da ludziej, što paŭstajuć pierad sudom.

Jany — nie achviary, jakim nakanavanaje asudžeńnie. U adnosinach da kožnaha ź ich treba razabracca, ci vinavaty jon na samaj spravie, pasłuchać dovady nie tolki prakurora, ale i advakata. I pry lubym sumnievie ŭ vinavataści padsudnaha vynosić apraŭdalny prysud,

a nie pryznačać minimalnaje (umoŭnaje) pakarańnie.

Miž tym, libieralizmu ŭ sudovaj praktycy niešta nie zaŭvažajecca.

Jak sudzili, tak i sudziać. Adzinki apraŭdalnych prysudaŭ pry tym, što kažuć pra dziasiatki palityčnych źniavolenych. A kolki biaźvinnych achviar pravasudździa pišuć skarhi va ŭsie instancyi ab pierahladzie prysudaŭ?!

Liču, što nam treba pazbaŭlacca nie tolki ad kletak u sudzie, ale i ad abvinavaŭčaha śledstva i tendencyjnaha pravasudździa.

Ci pa siłach heta ciapierašnim śledčym, prakuroram i sudździam? Adkaz na hetaje pytańnie daść prysud pa spravie Sašy Varłamava, jakaja razvalvajecca jak kartačny domik.

* * *

Michaił Pastuchoŭ — doktar jurydyčnych navuk, prafiesar, zasłužany juryst Respubliki Biełaruś. Były sudździa Kanstytucyjnaha suda Respubliki Biełaruś.