U svaje hady Viera Lin usio jašče cudoŭna vyhladaje.
I ci pamiataje chto-niebudź, što pra heta pytaŭ u 1979 hodzie Rodžer Uoters u kampazicyi «Viera» ź pinkfłojdaŭskaha alboma «Ściana»?
Viera Lin sapraŭdy heta kazała. Viera Lin, jakaja była karalevaj brytanskaj estrady ŭ siaredzinie XX stahodździa. Sustreču ŭ adzin z soniečnych dzion jana abiacała tym, chto išoŭ na śmierć.
Upieršyniu hetyja słovy prahučali ŭ 1939 hodzie. Niejkija dvaccać hadoŭ pražyli jeŭrapiejcy paśla vajny, jakuju nazvali vialikaj. Toj vajny, što prymusiła ich kazać: heta nie pavinna paŭtarycca, čaho b toje ni kaštavała!
«Aby nie było vajny», — mahija hetaj mantry prymušała samyja roznyja nacyi zabyć praŭdu «Si vis pacem, para bellum». Brytanski premjer Čembierlen vielmi choča vieryć, što z dyktataram možna damovicca. Tamu jon, viarnuŭšysia ź Miunchiena, kaža svajoj nacyi: «Ja pryvioz mir našamu času». Dyktatar ličyć «zmaharoŭ za mir» «ubohimi čarviakami». Kali jon uvachodzić u Pražski Hrad, jon adznačaje: «Ja zrabiŭ heta sapraŭdy elehantna». Chaj jany tolki źjaviacca jašče z prapanovami miru – jon spuścić ich ź leśvicy, «navat kali… samomu daviadziecca dać im nahoj u brucha!»
Dvaccać hadoŭ jeŭrapiejskija palityki imknucca zachavać mir dla svajho času: dvaccać hadoŭ marnaj dziejnaści. Jeŭropa znoŭ apranajecca ŭ vajskovyja šyniali. Kaho ŭ hetym vinavacić? Tych, chto za dvaccać hadoŭ tak ničoha i nie zdoleŭ zrabić, choć zroblena było šmat? A ludziam što da taho? Ich sprava — vajavać. I vieryć, što sustreča jašče budzie. Francuzski paet Łui Arahon, navabraniec 1917 hoda, piša pra navabrancaŭ hoda 1939-ha: «Hodny dla vietru, hodny dla ciemry, hodny dla marozu…» A Viera Lin kaža: «Praciahvaj uśmichacca, jak ty zaŭždy rabiŭ…» Dyktatar hramić Polšču, Niderłandy, Bielhiju, Francyju, brytancaŭ u Dziunkierku. A Viera Lin kaža: «Błakitnyja niabiosy źniasuć ciomnyja chmary ŭdalečyniu». I brytanskija vajskoŭcy nazyvajuć Vieru najlepšaj śpiavačkaj.
Što za tupy aptymizm — śpiavać pra budučuju sustreču ludziam, jakija iduć na śmierć? Chiba być piesimistam — heta nie bolš mudry vybar? Piesimistam i skieptykam. Što b skazali sučasnyja ekśpierty pra pierśpiektyvy Brytanii ŭ siaredzinie 1940 hoda? Nie-nie-nie, nie zazirajučy ŭ padručniki historyi, a zychodziačy z taho, što było. Ci možna procistajać u vajenny čas dyktataru, jakomu prajhrali ŭ čas mirny? Jaki razhramiŭ samyja mocnyja jeŭrapiejskija armii, i patencyjał Jeŭropy ciapier pracuje na jaho? Jakomu SSSR pastaŭlaje charčavańnie i stratehičnyja materyjały, a Złučanyja Štaty nie žadajuć leźci ŭ prablemy Staroha Śvietu?
Ci mudra było vieryć u toj čas, kali, možna kazać, klučy ad Bukinhiemskaha pałaca znachodzilisia ŭ Bierlinie, što ciomnyja chmary buduć źniesienyja ŭdaleč? Ci mudra było abiacać brytanskim žaŭnieram, jakija išli ŭ boj u Jehipcie, Indyi ci Birmie, niejkija budučyja sustrečy? Tysiačy ź ich zahinuć — dyk skažycie im praŭdu. Chłopčyk Pink — hieroj «Ściany» — nie dačakajecca svajho baćki. A pierad im samim zamiest nacystaŭ paŭstanie hłuchaja ściana chłuśni, cynizmu, abyjakavaści, palicejskich ščytoŭ i hramadskaha mierkavańnia, jakoje nie moža pamylacca. Jon i sam zrobicca častkaj hetaj ściany. Zasłona.
Ale Viera Lin uparta kaža: «Nie viedaju, dzie, nie viedaju, kali, jale ja viedaju: my sustreniemsia ŭ adzin z soniečnych dzion. Praciahvaj uśmichacca, jak ty heta robiš…» Nie było vypadku ŭ historyi, kali piesimizm pryvioŭ by da pieramohi. Tolki aptymizm, jakim by niedarečnym jon časam ni padavaŭsia. Aptymizm dazvalaje zmadelavać budučyniu takoj, što za jaje chočacca zmahacca. Piesimizm — nie. Tamu, kali chočaš pieramahčy nacyju, pierakanaj jaje, što piesimizm — heta mudra.
A «My jašče sustreniemsia» zrabiłasia samaj papularnaj pieśniaj u Brytanii i adnoj z samych papularnych piesień časoŭ Druhoj suśvietnaj. Chiba žaŭniery nie razumieli, što ich čakaje? I chiba zaminała im heta vieryć u sustreču, što adbudziecca soniečnym dniom? I, ułasna kažučy, heta dapamahło im pieramahčy. Heta vidavočnaść, pra jakuju mała chto pamiataje. Rodžer Uoters słušna zadaje pytańni.
Choć i pamylajecca. Vieru Lin nie zabyli. Navat kali hladzieć pa vonkavych prajavach. Voś, naprykład, u hady Chałodnaj vajny pieśniu «My jašče sustreniemsia» ŭklučyli ŭ śpis z 20 piesień, jakija musili hučać praz acalełyja radyjostancyi ŭ pieršyja sto dzion paśla mahčymaj jadziernaj ataki. Bo lubomu, chto apynuŭsia ŭ krytyčnym stanie, aptymizm žyćciova nieabchodny. Štohod 5 traŭnia pieśnia hučyć na kancercie ŭ Amsterdamie, jaki dajecca ŭ honar zaviaršeńnia vajny. U 1995-m Viera sama śpiavała jaje ŭ Bukinhiemskim pałacy ŭ honar 50-hodździa pieramohi ŭ Jeŭropie. Praź dziesiać hadoŭ jana vystupiła z pramovaj na Trafalharskaj płoščy. A ŭ 2009-m jaje zbornik «My jašče sustreniemsia: Najlepšaje Viery Lin» zaniaŭ pieršaje miesca ŭ brytanskim čarcie muzyčnych albomaŭ. Viery tady było 92 hady. Ciapier joj 96, i jana praciahvaje žyć.
