U jubilejny dzień 4 lutaha ŭ kvatery hetaha niezvyčajnaha čałavieka nie ścichali zvanki: mnostva siabroŭ i znajomych nie zabylisia pra admietnuju datu, zyčyli doŭhich hod i plenu va ŭsich spravach. Bo jon — pieršaprachodca nie tolki ŭ svajej prafiesii.
Imia prafiesara Mikoły Savickaha dobra viadoma i ŭ kole navukoŭcaŭ ekanamičnaha profilu, i siarod tych, chto naprykancy 80-ch hadoŭ minułaha stahodździa ŭliŭsia ŭ płyń Nacyjanalnaha adradžeńnia, adšukaŭ svaju Biełaruś.
Pracounaja ž bijahrafija Mikoły Savickaha źviazana ź Biełaruskim dziaržaŭnym ekanamičnym univiersitetam. Siudy, u tahačasny instytut narodnaj haspadarki, jon pastupiŭ paśla škoły. Siudy viarnuŭsia paśla aśpirantury ŭ Maskvie.
Tam abaraniŭ kandydackuju dysiertacyju pa mašynnaj apracoŭcy ekanamičnaj ifarmacyi, dysiertacyja ŭ hetaj halinie była pieršaj u Biełarusi.
U 1982 hodzie atrymaŭ zvańnie prafiesara na kafiedry infarmacyi i vyličalnaj techniki, jakoj jon zahadvaŭ amal 20 hadoŭ. Abrany pravadziejnym členam (akademikam) Mižnarodnaj akademii navuk Jeŭrazii, maje bolš za 100 navukovych prac, a taksama šerah publicystyčnych artykułaŭ, pryśviečanych adradžeńniu biełaruskaj movy i kultury.
Cikava, što ŭ svajoj halinie Mikoła Savicki pieršym u Biełarusi stvaryŭ kompleks navukova-mietadyčnaha zabieśpiačeńnia vučebnaj dyscypliny «Vyličalnyja mašyny i prahramavańnie» dla ekanamičnych VNU. Adnajmienny padručnik vytrymaŭ dva vydańni. Saaŭtar pieršaha navučalnaha dapamožnika dla kursa «Mašynnaja apracoŭka ekanamičnaj infarmacyi ŭ halinach narodnaj haspadarki», vydaŭ padručnik dla technikumaŭ «Technika vyličeńniaŭ i miechanizacyja ŭliku», «Ruska-biełaruska-anhlijski słoŭnik pa infarmatycy i vyličalnaj technicy», dapamožnik na biełaruskaj movie pa profilnych vučebnych pradmietach, «Tłumačalny słoŭnik pa infarmatycy». Tut ja spyniu pieraličeńni, bo jany buduć zanadta doŭhija…
Tolki zaznaču, što spadar Mikoła adnym ź pieršych jašče ŭ 1989 hodzie pačaŭ vykładać ifarmatyku i vyličalnuju techniku pa-biełarusku, jahony prykład pieraniali šmatlikija vykładčyki z roznych halin viedaŭ.
Adnak biełaruskamoŭnaje vykładańnie infarmatyki ŭ jaho ŭniviersitecie, i nie tolki tam, było spyniena ŭ 2001 hodzie. 3 adzinym na toj čas biełaruskamoŭnym prafiesaram na kafiedry infarmacyjnych technałohij nie pradoŭžyli kantrakt. Ale navukoŭca nie prypyniaje tvorčaj pracy, drukuje ŭ Rasii vučebnyja dapamožniki dla student VNU…
I ŭsio heta — pry adnačasnaj aktyŭnaj hramadskaj pracy pa Nacyjanalnym adradžeńni. Z 1992-ha pa 1997 hod jon uznačalvaŭ Minskuju haradskuju radu TBŠ F.Skaryny, dahetul źjaŭlajecca siabram Respublikanskaj rady. Jaho paznajuć na źjezdach i mitynhach, šeściach, kanfierencyjach, «kruhłych stałach», dzie idzie razmova ab biełaruskich prablemach.
Dadam niekalki štrychoŭ da jaho žyćciapisu. Mikoła Ivanavič, jaki naradziŭsia ŭ falvarku Haradok (ciapier Hłybocki rajon), tak zhadvaje svoj pačatak. U siamji było piaciora dziaciej. Mikoła, starejšy za usich, dahladaŭ mienšych bratoŭ i siaścior, bo baćki byli pastajanna ŭ pracy. Žyli biedna, adnak usio ž vyrašyli stavić svaju chatu. Budavali paśla vajny ŭžo piaciścienku, dy da kanca nie dabudavali: baćka pamior u 55 hadoŭ. U Mikoły Ivanaviča ŭsio nie źnikaje adčuvańnie, što ich piečku kłaŭ ci baćka Vasila Bykava — Haradok stajaŭ blizka ad Byčkoŭ.
Tady jon jašče nie viedaŭ, što nieŭprykmiet spryčynicca da biełaruskaha piśmienstva ŭ prastoravaj akaličnaści, jano adkryje jamu šlach u Adradžeńnie. Junak z uvahaj słuchaŭ apoviedy starejšych ludziej pra ziemlakoŭ, jakija potym stanuć słavaj Biełarusi. Babula Marfa raskazvała, jak jana kaliści tancavała kadrylu z samim Ihnatam Bujnickim. A maci Nadzieja žyła bolš za 90 hadoŭ i navat užo ŭ pavažanym uzroście chadziła na mitynhi. Kali ŭžo nie mahła, to pytałasia ŭ syna: «Nu i kali my ŭžo dojdziem da Biełarusi?»
Na pytańnie, jak u jaho pačynaŭsia hety šlach, jon pryhadvaje Maskvu, dzie staraŭsia pazbavicca biełaruskaha akcentu. Napačatku jamu było soramna, što «nie taki», jak usie, u Biełakamiennaj. A potym, kali apynuŭsia u Čechii, to było ŭžo soramna, što nie viedaje svajoj Radzimy… Za susiednim stałom pracavaŭ češski inžynier, prafiesar Hib — vysokaadukavany čałaviek, jaki stažyravaŭsia ŭ Anhlii. Toj viedaŭ šmat čaho i pra češskija, i pra źviazanyja ź jaho krainaj biełaruskija akaličnaści — pra BNR, pra Zabejdu-Sumickaha…
I biełaruski chłopiec pryniaŭ na ŭsio astatniaje žyćcio adzinaje rašeńnie: svajo, rodnaje — heta nie soram, heta — honar. I lubić, i viedać svaje — pačesna. Ułasnaje Mikołava adradžeńnie pačało nabyvać siłu.
Ja paznajomiłasia ź Mikołam Savickim na pačatku 1990-ch na šmatlikich mitynhach demakratyčnaj hramadskaści, mnie nadzvyčaj spadabaŭsia hety čałaviek, jaki biez ahladki na svoj status zahadčyka kafiedry samaha papularnaha tady ŭniviersiteta byŭ zapaleny buntarskaj enierhijaj pieraŭtvareńniaŭ. Heta było suhučna z adčuvańniami mnohich, bo biełarusy — pakornyja tolki da pary. I voś užo bolš za 20 hadoŭ my, u nialohkich varunkach, apantana robim ahulnuju nacyjanalnuju spravu — aśvietnictva. Siamja ščyra dapamahaje spadaru Mikołu u jahonaj rupnaści. Z žonkaj Hłafiraj jon paznajomiŭsia jašče na kafiedry Ekanamičnaha ŭniviersiteta, jany adnadumcy, dzielać i dušeŭnyja straty, i nabytki.
Dačka Naścia taksama pracuje ŭ ekanomicy, kandydat navuk. Padaravała baćkam troch cudoŭnych unučak — Alžbietu, Marylku i Anelku. I tolki adno zasmučaje dzieda i babulu — himnazija, dzie vučacca unučki, — ruskamoŭnaja.
Kali ja spytała, što źmianiŭ by spadar Mikoła ŭ svaim žyćci, adharnuŭšy nazad dva dziesiacihodździ, to jon pryznaŭsia: vielmi škaduje ab svaim poźnim prychodzie ŭ biełaruščynu. Bo ŭ Radzimu treba ŭkładać serca i siły ad naradžeńnia.
