Biez šalika na «Unian» nie chodziać
U pierapynkach pra hulniu raspaviadajuć voś takija viadučyja
Palicyja zaŭsiody dzieści pobač, ale nie ŭmiešvajecca
Pry ŭvachodzie ŭ bierlinskaje mietro niama turnikietaŭ i ciotačak, što praviarajuć tvaje žetončyki-tałončyki. Volna idzieš na placoŭku, siadaješ u patrebny ciahnik. Usie raźličana na tvajo sumleńnie. Kali ž padmanuŭ, to budź łaskavy zapłacić vializny štraf.
Toje samaje ŭ Hiermanii i z futbolnymi ultras. Adnosiny ź imi dziaržava buduje na tym samym pravile ŭzajemadavieru.
Tak, i ŭ Hiermanii, jak i ŭ Biełarusi, u asobie fanata mnohija najpierš bačać pravaparušalnika, čałavieka, jaki šmat pje piva, choča pabicca i zapuścić na stadyjonie «polskuju» piratechniku. Nie biez hetaha. Adnak previentyŭna nichto nie budzie zatrymlivać ultras pierad hulnioj, trymać paŭdnia ŭ pastarunku i vieści na stadyjon u śpiecnazaŭskim akružeńni. Choć milicyja — voś jana, pobač.
Ale tak było nie zaŭsiody…
Fan-prajekty
Prablemaj hvałtu ŭ fanackim asiarodździ niemcy zaturbavalisia jašče ŭ 1980-ch, u dzień matčaŭ prostym hramadzianam stała niebiaśpiečna navat vychodzić na vulicy haradoŭ, bo isnavała vialikaja ryzyka trapić pad razdaču. Apošniaj kroplaj była hulnia ŭ Kubku jeŭrapiejskich čempijonaŭ pamiž drezdenskim «Dynama» i juhasłaŭskaj «Crvienaj Źviezdaj» u 1991-m. Paśla taho, jak bałkancy zabili druhi miač, na trybunach pačałosia sapraŭdnaje biasčynstva. Zaviazalisia bojki, jakija pradoŭžylisia ŭ horadzie, na hazon palacieli zabaronienyja pradmiety. Sudździam daviałosia spynić hulniu. A drezdenskaje «Dynama» atrymała dvuchhadovuju mižnarodnuju dyskvalifikacyju.
Tady hrupa studentaŭ sacyjałohii z Bremiena prapanavała dziaržavie stvaryć instytut dla supracoŭnictva z ultras. Tak uźnikli «fan-prajekty», siońnia pa ŭsioj Hiermanii ich užo naličvajecca 56 adzinak.
Choć nazva «fan-prajekt» davoli pafasnaja, najčaściej tam pracuje adzin-dva čałavieki.
Aksel Panika adkazvaje za fanataŭ bierlinskaha «Unijana». Heta cikavy kłub z uschodniaj častki niamieckaj stalicy, jon nikoli nie hulaŭ u pieršaj Bundeślizie, ale maje armiju addanych fanataŭ, jakija pa pieršym zakliku kamandy hatovyja achviaravać i hrašyma, i volnym časam (naprykład, na subotnik pa dobraŭparadkavańni stadyjona). Fanaty ŭžo ratavali kłub ad bankructva. Siarod fanaŭ kamandy — žurnalist Inha Pietc, vialiki siabra Biełarusi, aŭtar knih pra našu krainu.
Nie viertuchaj, a roŭny
«Ubačyć u fanacie čałavieka», — tak tłumačyć pryncyp svajoj pracy sp. Aksel. Sam siabie jon nazyvaje «sacyjalnym piedahoham». «Kali ultras ubačać, što stary čałaviek, kštałtu mianie, sprabuje im naviazać svaje pohlady, hruzić ich, to jany nikoli nie pojduć na supracoŭnictva, z kožnym treba razmaŭlać jak roŭny z roŭnym».
Kali kazać prostymi słovami, to kiraŭniki «fan-prajektaŭ» musiać ščylna pracavać z ultras peŭnaha kłuba, žyć ich žyćciom, viedać prablemy, padkazać, kali ŭ hetym jość patreba. Pracavać znutry, ale nie kantralavać.
«My nikoha nie prymušajem pracavać z nami, usio dobraachvotna». Da takoha «kuratara» luby z fansiektara moža padyści i ź siamiejnaj prablemaj, i «trabłami» ŭ vučobie.
Viadoma, jość tyja, što admaŭlajucca ad supracoŭnictva. Ale bolšaść ultras pazityŭna staviacca da takoha čałavieka ŭ svaim asiarodździ. Za dzień da hulni Panika siadzieŭ u bary «Unijana», pryjazna vitaŭsia ź lidarami ultras, jakija rychtavali płan da zaŭtrašniaj sustrečy z «Kotbusam». Jon nie ŭsprymajecca jak «viertuchaj», a jak čałaviek, što moža dapamahčy ŭ niejkaj žyćciovaj situacyi. Da kaho jašče źviarnucca, kali fanatu, naprykład, zabaranili ŭvachod na stadyjon? A taki, jak Aksel Panika, dapamoža.
Prykład padtrymki
Kotbus — niamiecki horad na miažy z Polščaj. Nasielnictva — darečy, častku ź iz składajuć słavianie-łužyčanie — krychu mienš za 100 tysiač čałaviek. Dzieści jak u našym Maładziečnie. I da stalicy dabiracca prykładna stolki ž. Da Bierlina z Kotbusa 80 chvilin rehijanalnymi ciahnikami. U dzień hulni vahony zapałaniajuć fanaty, usie ŭ čyrvona-biełaj atrybutycy. Pić piva ŭ vahonach nichto nie zabaraniaje, čym ultras paśpiachova karystajucca. Dvoje palicejskich čas ad času prachodziać pa vahonie, ale zaŭvah nie robiać. Nichto ž nie parušaje zakon.
Z Kotbusa ŭ Bierlin u budzień na matč svajoj kamandy vypraŭlajecca 2 tysiačy čałaviek! Heta, miž inšym, siaredniaja naviedvalnaść matča biełaruskaj vyšejšaj lihi, z haspadarami i haściami razam uziatymi. Pry tym, što kotbuskaja kamanda «Enerhi» zajmaje ŭpeŭnienaje apošniaje miesca ŭ druhoj Bundeślizie i šancaŭ na vyratavańnie amal nie maje. Nam takoj padtrymcy — vučycca, vučycca, vučycca.
Zaŭziejuć stojačy
Cikavaja asablivaść chatniaj areny «Unijana» «Alte Forsterej»: tolki adna z čatyroch trybun maje ŭtulnyja kresły. Astatnija try — bietonnyja hłyby, stajačyja miescy. «Ja žyŭ u paŭnočnaj Anhlii, chadziŭ na matčy «Sanderlenda», — raskazvaje Mark Uiłsan, jaki stvaraje anhłamoŭny sajt «Unijana». — Ale ŭ Anhlii zabaranili stajać padčas hulni. Tut ža atmaśfiera nievierahodnaja».
Palicejskija, jak patłumačyli nam va ŭčastku №63 Bierlina, dzielać matčy na try ŭzroŭni biaśpieki. Hulniu pamiž «Unijanam» i «Enerhi» adnieśli da druhoha. Heta značyć, na im mahli zdarycca kanflikty. Na matčy pracavała 250 palicyjantaŭ. Niemałaja ličba, ale na trybunach ich vidać nie było zusim. Znachodzilisia dzieści pobač i ŭ vypadku čaho byli hatovyja imhnienna zreahavać na situacyju. Chacia, kali paśla prapuščanych hałoŭ kotbuscy paleźli na zaharadžalnuju sietku, nichto ź ich nie śpiašaŭsia pačastavać ultras «dubinkami».
Na futboł, tak užo atrymałasia, išoŭ z zaplečnikam. Pradčuvaŭ pretenzii ŭ svoj bok, doŭhi nadhlad. Adnak apynuŭsia na trybunie praz paru chvilin, zusim biez pramacvańniaŭ roznych častak cieła. Što taksama dadavała pazityvu.
U vyniku — byŭ anšłah. Na hulniu, u jakoj nie staviłasia surjoznych turnirnych zadač («Unijan» idzie na vośmym miescy ŭ tablicy) pryjšła 21 tysiača hledačoŭ.
I nie skazać, što kamandy demanstravali fantastyčna pryhožy futboł. Na maju dumku, naŭrad ci «Unijan» zmoh by trapić u pieršuju šaściorku biełaruskaha čempijanatu.
Ale luboŭ da svajoj kamandy tut pryščeplivajuć jašče ŭ rańnim dziacinstvie. U fanšopie kłubaŭ možna znajści pradukcyju z emblemaj kłuba navat dla niemaŭlat. Ździviła vialikaja kolkaść invalidaŭ, jakich zusim nie pabačyš na našych stadyjonach. Hulniu tranślavali ŭ žyvym efiry pa TB, a ŭ pierapynku pryhažunižurnalistki brali ekspreskamientary va ŭdzielnikaŭ sustrečy.
«Unijan» pieramoh — 2:0. Śpiecnaz nie trymaŭ kotbuscaŭ na trybunach paśla matča. Damoŭ usie viartalisia razam. I incydentaŭ nie było. Uzajemadavier — mocnaja štuka.
