Mužčyny i žančyny ad pryrody roznyja. Dla prahresu čałaviectva niebiaśpiečna hetaha nie zaŭvažać.
Hučnaja historyja z seksisckaj kašulaj brytanskaha navukoŭca Meta Tejłara aktyvizavała dyskusiju pra feminizm. U toj ža čas u Biełarusi mnohich źbiantežyli, kali nie šakavali, vyniki hałasavańnia ŭ hazecie «Naša Niva», kali na pytańnie «Ci jość u Biełarusi hiendarnaja roŭnaść?» 37 pracentaŭ adkazali — «Nie, mužčyny ŭ nas dyskryminavanyja», i tolki 30 — «Nie, žančyny ŭ nas dyskryminavanyja».
Siońnia — na Zachadzie, dy i ŭ Biełarusi — užo faktyčna niemahčyma sustreć realnaść, dzie pravy žančyny niejak abmiežavanyja ŭ zakanadaŭčym sensie. Tamu siońniašnija feministki viaduć zaciataje zmahańnie nie za jurydyčnyja pravy žančynaŭ, a suprać «patryjarchalnaha hramadztva», jahonych «zababonaŭ», za «kvoty», za «praporcyi» i hetak dalej.
Samyja jarkija prykłady hetaj baraćby vyhladajuć takim čynam — albo abrynucca na navukoŭca za «seksisckuju» kašulu, albo vajavać z «Makdonaldsam» za hiendernuju prynaležnaść cacak, albo zmahacca za admienu ŭžyvańnia niejkaha niapravilnaha słova, albo znachodzić «nehatyŭnuju abjektyvizacyju» ŭ fatazdymkach z vyšyvankami.
Mnie mocna nie padabajecca demahahičnaja pretenzija feministak, što «ŭsie prahresiŭnyja ludzi pavinny być feministami».
Na siońnia feminizm — heta pieravažna levy palityka-idejny ruch, časta nia prosta levy, a vyrazna radykalna-levy.
Jakaja tady razmova pra toje, što «kožny sumlenny čałaviek pavinien być feministam»?
Što da žanočych kvot. Čamu ja pavinien padtrymlivać kvoty dla žančyn, to bok dyskryminacyju hrupy ludziej (mužčyn) pa hiendernym pryncypie? Patrabavać praparcyjnaje pradstaŭnictva žančyn siarod, naprykład, kiraŭnikoŭ kampanijaŭ — heta toje samaje, što patrabavać, kab siarod ich byli praparcyjna pradstaŭlenyja roznyja nacyi. Nu sapraŭdy, čamu siarod miljarderaŭ tak šmat habrejaŭ i tak mała čornych?
Kali vy sapraŭdy zmahajeciesia za roŭnaść, dyk patrabujcie, kab u Biełarusi žančyny vychodzili na pensiju nie na piać hadoŭ raniej, a razam z mužčynami, ci kab pryzyvalisia ŭ vojska naroŭni z mužčynami. Niešta ja nia čuŭ takich patrabavańniaŭ ad biełaruskich feministak.
Kvoty vidavočna źnižajuć aktyŭnaść i inicyjatyŭnaść, prytuplajuć pačućcio kankurencyi — «navošta zmahacca na roŭnych, kali ja atrymaju heta pa kvocie»
Ja vielmi rady, što ŭ Eŭropie ŭsio bolš žančyn siarod kiraŭnikoŭ dziaržavaŭ, siarod ministraŭ abarony, — ale dasiahajecca heta ŭsio raźvićciom hramadztva i aktyŭnaściu samich žančyn, a nia kvotami. Kvoty vidavočna źnižajuć aktyŭnaść i inicyjatyŭnaść, prytuplajuć pačućcio kankurencyi — «navošta zmahacca na roŭnych, kali ja atrymaju heta pa kvocie». Usie samyja viadomyja žančyny ŭ śviecie — ci to palityki, ci miljarderki — dasiahnuli svajho biez usialakich kvotaŭ.
Jašče bolš biantežyć hałoŭny idejny tezis feministak, što mužčyny i žančyny va ŭsim adnolkavyja. Kali fakty kažuć pra inšaje, — tym horš dla faktaŭ. Usie adroźnieńni ŭ psychalohii, pavodzinach dy navat u fizijalohii feministki zvodziać da niejkich sacyjalnych i histaryčnych aspektaŭ.
«Kali feministki lubiać žančyn, čamu jany ŭvieś čas sprabujuć źmianić nas? — piša amerykanskaja publicystka Moli Cheminhuej. — Ja lublu być žančynaj… Ale adzin momant, kali ja pačynaju dumać kiepska pra svoj poł — heta kali feministki pačynajuć kazać mnie, što ja ŭsio rablu nia tak».
Zdajecca, daŭno znojdziena prymalnaja formuła, zdolnaja prymiryć usich — «My roŭnyja, ale roznyja». Z-za svaich adroźnieńniaŭ u roznych sferach my dasiahajem roznych pośpiechaŭ. Ale mnohim sučasnym feministkam nie patrebnyja «formuły, jakija prymirajuć usich». Bo im, jak časam zdajecca, nie patrebny mir, im patrebnaja vajna pałoŭ. Častka mužčyn pačała ahryzacca, jany ŭžo (dziakujučy feministkam) adkidvajuć pryncyp «žančyny słabyja i piaščotnyja, im treba dapamahać» i pierachodziać da ŭsprymańnia žančyn jak kankurentaŭ i navat praciŭnikaŭ. Ja nia baču, kab kamu-niebudź hetaja vajna pryniesła karyść i pośpiech, ale dumać pra nastupstvy svaich dziejańniaŭ ułaściva daloka nia ŭsim ludziam.
Inšy asnoŭny tezis feminizmu — pra apryjornuju, biaźmiernuju, złačynnuju ekspluatacyju žančyn mužčynskim połam.
Jak napisała piśmieńnica Julija Čarniaŭskaja ŭ svaim ese «Čamu ja nie feministka»: «Naš damarosły feminizm padhrabaje ŭsie hetyja vypadki pad ahulny hrebień. Jon ciažka chvory. Hetaja chvaroba — «paranoja». Spradviečny pohlad na mužčynu jak na istotu, jakaja prahnie vas zaniavolić. Nieciarplivaje čakańnie hetaha zaniavoleńnia. I raździmańnie z muchi słana — kali čakanaha zaniavoleńnia nie nastupaje». Zdajecca, da niekatorych feministyčnych tezisaŭ vielmi pasuje anekdot savieckich časoŭ: «Pry kapitaliźmie adbyvajecca ekspluatacyja čałavieka čałaviekam, a pry sacyjaliźmie — naadvarot».
Feministki prymušajuć žančynaŭ dumać, što jany słabyja i pryhniečanyja, ale mnohija žančyny žyvuć ź inšym adčuvańniem — što na samoj spravie mienavita jany kirujuć śvietam. Žančyny mocnyja, dajuć rady tym prablemam, ź jakimi nie spraŭlajucca mužčyny. Na hetym fonie
nyćcio feministak pra toje, što žančyny pryhniečanyja i achviary ekspluatacyi, razdražniaje časta samich žančynaŭ.
Čym bolej pośpiechu dabiłasia žančyna, tym mieniej joj patrebnaja abarona z boku feministak. Možna znajści šmat antyfeministyčnych cytataŭ z vusnaŭ słavutych žančyn, ale ja vybieru Marharet Tetčer: «Feministki naškodzili žanočamu pytańniu, čym tolki mahli, pierakrykvajučy nas, kab, nia daj boža, my što-niebudź nie mahli zrabić».
