U palityčnaj elicie Zachadu adbyŭsia jakasny pierałom, Jeŭropa i ZŠA vyrazna dali zrazumieć Kramlu, što ich meta — adnaŭleńnie suvierenitetu Ukrainy, viartańnie Kryma i ŭsich akupavanych terytoryj pad ukrainskuju jurysdykcyju. Rasijski analityk pierakanany, što Kreml sihnał Zachadu ŭłaviŭ i vielmi spałochaŭsia.
— Dniami Niderłandy paprasili zachodnich sajuźnikaŭ dapamahčy ŭ praviadzieńni mižnarodnaha trybunału nad vinavatymi ŭ krušeńni pasažyrskaha «Boinha 777» nad Danieckaj vobłaściu 17 lipienia 2014. Ciapier da prośby Niderłandaŭ dałučyłasia i Małajzija. Pradstaŭnik MZS Rasii ŭžo nazvaŭ ideju ab trybunale «niesvoječasovaj i kontrpraduktyŭnaj».
— Hałoŭny faktar dla sklikańnia trybunała — palityčnaja pazicyja kiraŭnictva najbujniejšych zachodnich krain: padtrymajuć jany ideju praviadzieńnia mižnarodnaha suda ci nie. Kali padtrymajuć, trybunał projdzie niezaležna ad mierkavańnia Rasijskaj Fiederacyi. Detali zaležać ad taho, u jakoj stupieni Zachad budzie prytrymlivacca toj linii pavodzinaŭ, jakuju abraŭ za apošnija dva miesiacy.
— Chiba pazicyja Zachadu ŭ dačynieńni da ŭkraina-rasijskaj vajny radykalna źmianiłasia? Mnie zdajecca, ES i ZŠA na praciahu apošnich paŭtara hadoŭ pa-raniejšamu «hłyboka zakłapočanyja» i zaklikajuć usie baki kanfliktu da pieramovaŭ.
— Pazicyja Zachadu sapraŭdy źmianiłasia. U apošnija dva miesiacy Zachad daŭ zrazumieć Kramlu: «Vy chacieli kanfrantacyi z nami? Atrymajcie!»
— U intervju «Radyjo Svoboda» vy niekalki razoŭ paŭtaryli, što «Zachad pračnuŭsia i kansalidavaŭsia», pryčym adpraŭnym punktam novaj pazicyi sajuźnikaŭ u dačynieńni da Kramla nazvali samit lidaraŭ G20, jaki prajšoŭ u listapadzie 2014 hoda ŭ aŭstralijskim Bryśbienie, dzie kancler FRH Anhieła Mierkiel i prezident Uładzimir Pucin niekalki hadzin razmaŭlali sam-nasam.
— Pierałom u staŭleńni Zachadu da Rasii pačaŭsia mienavita ŭ Bryśbienie. Charakternaj demanstracyjaj novaha padychodu stała zajava Anhieły Mierkiel na nastupny dzień paśla Bryśbiena (vystupajučy ŭ Instytucie mižnarodnaj palityki Łoŭi ŭ Sidnei, Mierkiel padkreśliła, što Zachad čakaje doŭhaja baraćba z Rasijaj za Ukrainu, a sankcyi suprać RF buduć prymianiacca «tak doŭha, jak heta budzie nieabchodna»). Zatym byŭ jadzierny šantaž Kramla, čaŭnočnaja dypłamatyja Anhieły Mierkiel i Fransua Ałanda, Minsk-2, parušeńni Minskich pahadnieńniaŭ, bai ŭ Debalcavie, admova ad vyvadu rasiejskich vojskaŭ z terytoryi Danbasa, praciah nasyčeńnia ŭschodniaj Ukrainy rasijskimi vojskami i uzbrajeńniami.
Važnuju rolu adyhrali publikacyi troch dakładaŭ ab najaŭnaści rasijskich vojskaŭ na terytoryi Ukrainy. Pieršy — dakład Barysa Niamcova «Pucin Vajna.», Druhi — dakład Atłantyčnaj rady «Hiding in Plain Sight: Putin's War in Ukraine» 27 maja 2015 hoda, treci — dakład Słužby biaśpieki Ukrainy «Russian Aggression Against Ukraine» u červieni 2015-ha.
— Pad zajavaj kanclera FRH Anhieły Mierkiel 10 maja ŭ Kramli vy majecie na ŭvazie jaje słovy pra «złačynnuju anieksiju Kryma» i padryŭ stasunkaŭ pamiž Zachadam i Rasijaj z-za ŭzbrojenaha kanfliktu na ŭschodzie Ŭkrainy?
— Vystup Mierkiel zaviaršyŭ praces jakasnaha pierałomu staŭleńnia Zachadu da ciapierašniaha rasiejskaha kiraŭnictva. Prapahanda Kramla pradstaviła pryjezd kanclera FRH jak svoj vialiki pośpiech: maŭlaŭ, usio-tki Mierkiel pryjechała na śviatkavańnie Dnia Pieramohi ŭ Vialikaj Ajčynnaj vajnie i tym samym prademanstravała, što Pucin damohsia svajho.
Adnak 10 maja Mierkiel u svajoj aficyjnaj pramovie ŭpieršyniu zhadała Krym. Da taho — ź lutaha 2014 da 10 maja 2015, to bok amal hod i try miesiacy — nivodzin zachodni lidar nie zhadvaŭ Krym u takim kantekście. Heta značyć, niehałosna pryznavałasia: kali Pucin spynić vajennyja dziejańni na uschodzie Ukrainy, Zachad — niachaj nie de jure, ale de fakta — pahodzicca, što paŭvostraŭ zastaniecca pad kantrolem RF i ŭ ahladnaj budučyni źmianić hetaje stanovišča nie atrymajecca. Źviarnicie ŭvahu: Krym nie zhadvaŭsia ni vusna, ni piśmova ni ŭ adnym dakumiencie, padpisanym pa vynikach pieramovaŭ u Ženievie ŭ krasaviku 2014-ha, u Narmandyi ŭ červieni 2014-ha, u Minsku ŭ vieraśni 2014-ha i ŭ lutym 2015-ha.
10 maja 2015 hoda Krym viarnuŭsia ŭ paradak dnia, pryčym Mierkiel vyrazna dała heta zrazumieć nie dzie-niebudź, a mienavita ŭ Maskvie, u Kramli, u prysutnaści Uładzimira Pucina. Darečy, kramloŭskija pierakładčyki paličyli za lepšaje nie zaŭvažyć frazy «złačynnaja anieksija» i nie pierakłali jaho na ruskuju movu. Ale ŭsie prysutnyja, uklučajučy žurnalistaŭ suśvietnych ahienctvaŭ, heta zaŭvažyli i zafiksavali. U lubym vypadku Mierkiel, jakoj Barak Abama pa ŭzhadnieńni ź inšymi zachodnimi kiraŭnikami pieradaŭ lidarstva pa vypracoŭcy palityki ŭ adnosinach da Kramla, sfarmulavała kalektyŭnuju pazicyju: adnaŭleńnie stasunkaŭ Zachadu i Rasii mahčyma tolki i vyklučna pry adnaŭleńni mižnarodna pryznanaj miažy Ukrainy.
— Akramia zajaŭ Mierkiel, što jašče paćviardžaje abudžeńnie i kansalidacyju Zachadu ŭ adnosinach da pucinskaha režymu?
— Źmiena pazicyi Zachadu ŭ śfiery vajennaj palityki. NATA pačynaje raźmiaščać na terytoryi pryfrantavych adnosna da RF dziaržaŭ novyja vajennyja padraździaleńni, ZŠA viartajuć tankavyja bryhady, jakija byli vyviedzienyja ź Jeŭropy ŭ pieršaj pałovie 2013 hoda, pačalisia razmovy ab adnaŭleńni amierykanskaj sistemy SRA (supraćrakietnaj abarony), idzie intensiŭnaja praca pa raźmiaščeńni štaboŭ NATA u kožnaj z šaści pryfrantavych dziaržaŭ. Na vierasień 2015 hoda zapłanavanyja najbujniejšyja vajskovyja vučeńni NATA na Bałtycy.
Na mižnarodnych kanfierencyjach i sieminarach, jakija prachodzili ŭ apošnija dva miesiacy, pačali abmiarkoŭvacca pytańni viadzieńnia vajennych dziejańniaŭ suprać Rasii. Da hetaha padobnyja rečy havarylisia tolki za ščylna začynienymi dźviaryma. Zachad sapraŭdy radykalna źmianiŭ svoj padychod da rasijskaj ahresii i suprać Ukrainy, i suprać samoha Zachadu.
Tym nie mienš, źmianieńnie pazicyi Zachadu, biezumoŭna, nie aznačaje, što vajna pačniecca litaralna zaŭtra. Ale jakasny pierałom u hramadskaj dumcy i, samaje hałoŭnaje, u dumcy palityčnych elitaŭ Zachadu adbyŭsia. Zachad doŭha spaŭ, doŭha pierakonvaŭ siabie, što pucinskaja ahresija suprać Ukrainy — pamyłka, vypadkovaść, «pucinski emacyjny ŭsplosk», jaki z časam źniknie. Spačatku Zachad zaniaŭ prykładna tuju ž pazicyju, što i ŭ rasijska-hruzinskaj vajnie 2008 hoda, kali praz try miesiacy paśla ahresii Kramla suprać Hruzii praciahnuŭ adnosiny z RF u styli business as usual (anhł. «zvyčajny biźnies, biźnies niahledziačy ni na što»). Isnavała surjoznaja niebiaśpieka, što padobnaje moža paŭtarycca i ŭ vypadku ahresii suprać Ukrainy. Adnak ciapier možna całkam dakładna skazać: Zachad pračnuŭsia i pryniaŭ rašeńnie, što hatovy adkazać na kanfrantacyju z boku Rasii. U ramkach hetaj novaj kanfrantacyi jon sfarmulavaŭ svaje metavyja ŭstanoŭki.
— Jakija mienavita metavyja ŭstanoŭki?
— Adnaŭleńnie status-kvo pa stanie na luty 2014 hoda, da taho, jak byŭ zachopleny budynak Viarchoŭnaj Rady ŭ Krymie, pačałasia rasijskaja vajennaja apieracyja va Ukrainie i adbyłasia akupacyja i anieksija Kryma.
— U čym kankretna, na vašuju dumku, zaklučajecca płan Zachadu pa adnaŭleńni mižnarodna pryznanych miežaŭ Ukrainy?
— U svaim pytańni vy vykarystali słova «płan», a ja kazaŭ mienavita pra metavyja ŭstanoŭki. Zachad u asobie Mierkiel hetuju metu ŭ adnosinach da Ukrainy sfarmulavaŭ: adnaŭleńnie status-kvo, adnaŭleńnie suvierenitetu Ukrainy, viartańnie Kryma i ŭsich akupavanych terytoryj pad ukrainskuju jurysdykcyju.
Pakul u nas niama detalaŭ, jak mienavita budzie realizoŭvacca hetaja metavaja ŭstanoŭka, ale my dakładna viedajem, što Zachad pryniaŭ rašeńnie pa jaje dasiahnieńni. Hetaha nie było na praciahu 15 miesiacaŭ z pačatku rasijskaj ahresii suprać Ukrainy. Zachad sapraŭdy doŭha zaprahaje, doŭha pračynajecca, doŭha prymaje rašeńni. Ale kali pryniaŭ rašeńnie, pierahledzieć abo raźviarnuć Zachad u advarotnym kirunku praktyčna niemahčyma.
— Kanada pašyryła śpis sankcyj, dadaŭšy ŭ jaho traich hramadzian RF i 14 rasijskich kampanij, uklučajučy Jeŭrazijski sajuz moładzi, motakłub «Načnyja vaŭki» i čatyry naftahazavyja kampanii, u tym liku «Hazprom». Ci aznačaje heta, što ZŠA taksama pašyrać svaje sankcyi ŭ dačynieńni da kramloŭskaha režymu?
— Nieabaviazkova. Kanada, sapraŭdy, źjaŭlajecca lidaram u pryniaćci sankcyj suprać rasiejskaha režymu, ale praviła «spačatku — Kanada, potym — ZŠA» nie zaŭsiody dakładnaje. Choć nie vyklučaju, što nie tolki ZŠA, ale i jeŭrapiejskija krainy nieŭzabavie pašyrać svaje sankcyjnyja śpisy. Dziejańni Kanady — jašče adno śviedčańnie pierałomu padychodu Zachadu da Rasii. Asabliva pikantnaje źjaŭleńnie kanadskich sankcyj praz paru tydniaŭ paśla zajavy pucinskaha ministra na Pieciarburhskim ekanamičnym forumie ab tym, što Rasija i Zachad nibyta dasiahnuli niejkaha «bałansu» ŭ dačynieńni da sankcyj — «staryja nie zdymać, novyja nie ŭvodzić».
— Jak kiraŭnictva Rasii adreahavała na novuju palityku Zachadu?
— Padobna na toje, što Kreml surjozna spałochaŭsia. U apošni čas prahučała niekalki zajavaŭ ad Uładzimira Pucina i Siarhieja Ivanova. Pucin paviedamiŭ, što ŭ Rasii niama płanaŭ napadu na krainy NATA, u tym liku na krainy Bałtyi.
— Dakładniej, prezident RF zajaviŭ: «Tolki chvoryja ludzi mohuć vykazać zdahadku, što Rasija napadzie na NATA».
— Ivanoŭ u intervju Financial Times paŭtaryŭ toje ž samaje, ale, u siłu asabistych asablivaściaŭ, dahavaryŭsia da taho, da čaho nie dahavorvaŭsia nivodzin rasiejski apazicyjanier, nivodzin analityk ź Pientahona abo CRU. Ivanoŭ paraŭnaŭ rasiejskuju armiju z mośkaj. Jon skazaŭ litaralna nastupnaje: «Vy nie možacie paraŭnoŭvać biudžet NATA i rasijski abaronny biudžet. My havorym pra słana i mośku, pra biehiemota i chatniuju kotku. Takaja supastaŭnaść našych vajennych biudžetaŭ. U nas vielmi roznaja vajennaja moc. Ale samaje hałoŭnaje: čamu my pavinny heta rabić? Što, vy surjezna dumajecie, što my chočam raźviazać vajnu z NATA? Niaŭžo my samahubcy? Navošta nam treba heta?»
Zdajecca, nivodnamu apazicyjanieru ŭ hałavu nie prychodziła nazyvać rasijskija ŭzbrojenyja siły «mośkaj». Zatoje heta zrabiŭ Siarhiej Barysavič Ivanoŭ, były supracoŭnik KDB SSSR, hienierał-pałkoŭnik, eks-ministr abarony RF, a ciapier kiraŭnik administracyi i, miarkujučy pa šerahu simptomaŭ, mahčymy spadčyńnik Pucina na pasadzie prezidenta RF. Varta źviarnuć uvahu na toje, što svajo intervju Ivanoŭ davaŭ na ruskaj movie, ale jaho poŭnaja rasšyfroŭka była raźmieščanaja tolki na anhlijskaj. Heta značyć Kreml pasłaŭ Zachadu jasny mesydž: my nie źbirajemsia z vami vajavać, my spałochalisia i nie žadajem hetaha rabić, kali łaska, spyniajcie svaje vajennyja padrychtoŭki.
— Davajcie padahulnim: Zachad, na vašuju dumku, kančatkova i biespavarotna vyznačyŭsia ŭ dačynieńni da pucinskaha režymu, Kreml sihnał ułaviŭ i sprabuje pierakanać ES i ZŠA ŭ tym, što krainam NATA ničoha nie pahražaje. Jak Ukrainie z maksimalnaj vyhadaj dla siabie skarystacca hetaj situacyjaj?
— Ja b vyłučyŭ dva punkty. Pieršaje: rašeńnie ŭkrainskaha ŭrada prymusić kredytoraŭ śpisać častku źniešniaha doŭhu ŭ pamiery $15 młrd — vidavočnaja pamyłka. Jana mocna padryvaje davier da ciapierašnich uładaŭ Ukrainy z boku ich hałoŭnaha sajuźnika — Zachadu. Čym chutčej ukrainskija ŭłady admoviacca ad niapravilnaj mety i pamyłkovaha mietadu pracy ź inviestarami, tym lepš.
Druhoje tyčycca tak zvanych Minskich pahadnieńniaŭ. Ja nieadnarazova kazaŭ i jašče raz paŭtaru: liču, što padpisvać takoha rodu damovy było pamyłkaj.
— Čamu?
— U Minsku-2 utrymlivajecca de-fakta zhoda aficyjnaha Kijeva z adnaŭleńniem suvierenitetu Ukrainy nad ukrainska-rasijskaj miažoj i akupavanymi terytoryjami. Ale ŭ zaležnaści ad vybaraŭ na terytoryi samaabvieščanych «respublik», praviadzieńnie jakich Kijeŭ nie kantraluje, i ad źmianieńniaŭ u Kanstytucyi Ukrainy, jakija nadajuć asablivy status tak zvanym «DNR» i «ŁNR». Ale heta nie prosta asablivy status, a pa sutnaści mahčymaść dla hetych «respublik» kantralavać źniešniuju i ŭnutranuju palityku Ukrainy. Takija pałažeńni Minska-2 absalutna niedapuščalnyja.
— Ale na padpisańni Minskich pahadnieńniaŭ u pieršuju čarhu nastojvaŭ Zachad.
— Niezaležna ad taho, chto na čym nastojvaŭ, iści na pavadku ŭ Zachadu (i ŭ Pucina) u hetym pytańni stała surjoznaj pamyłkaj ukrainskich uładaŭ. Čym raniej Ukraina pryznaje hetuju pamyłku i piarojdzie da nastupnaha etapu ŭ adnosinach da akupavanych terytoryj, tym lepš. Aficyjny Kijeŭ pavinien zapatrabavać u svaich zachodnich kaleh bolš nie zhadvać vykanańnie Minskich pahadnieńniaŭ-2 u jakaści hałoŭnaj umovy adnaŭleńnia stasunkaŭ pamiž Jeŭropaj i ZŠA z adnaho boku, i Kramlom — z druhoha.
Źviarnicie ŭvahu, pra što apošnija tydni uvieś čas kaža Pucin. Jon pa-svojmu interpretuje Minskija pahadnieńnia-2, ale takaja interpretacyja zakładzienaja ŭ dakumiencie. Pucin nastojliva farmuluje piać punktaŭ svaich patrabavańniaŭ. Heta dazvalaje vykazać zdahadku, što pa mienšaj miery ź niekatorymi z zachodnich lidaraŭ jon hetuju formułu abmiarkoŭvaŭ. Mahčyma, zhody nie atrymaŭ, ale, miarkujučy pa ŭsim, nie atrymaŭ i pramoha adporu padobnaj interpretacyi.
«Pucin: Kali b niešta nas nie zadavalniała ŭ Minskich pahadnieńniach, my nikoli nie pastavili b pad imi svoj podpis. My ličym hetyja pahadnieńni spraviadlivymi i zbałansavanymi i akazvajem mahčymy ŭpłyŭ na adzin z bakoŭ hetaha kanfliktu — na Danieckuju i Łuhanskuju niepryznanyja respubliki. I vy nie možacie nie zaŭvažyć, što ŭ ich pazicyjach šmat što źmianiłasia. Jany hatovyja i chočuć vieści pieramovy pa ŭsich punktach Minskich pahadnieńniaŭ. Klučavymi elemientami źjaŭlajucca damoŭlenaści ab palityčnym urehulavańni, ich niekalki.
- Pieršaje — źmiena ŭ Kanstytucyi Ukrainy z nadańniem aŭtanomnych pravoŭ hetym terytoryjam albo, jak kažuć aficyjnyja pradstaŭniki ŭ Kijevie, z vyrašeńniem pytańnia ab tak zvanaj decentralizacyi ŭłady.
- Druhoje pytańnie — heta pryniaćcie zakona Ukrainy ab amnistyi ŭ dačynieńni da šerahu asob z Danieckaj i Łuhanskaj respublik.
- Treciaje pytańnie — heta implemientacyja zakona ab asablivym statusie Danbasa — Łuhanska i Daniecka.
- Čaćviortaje pytańnie — heta pryniaćcie zakona Ukrainy ab miascovym samakiravańni i praviadzieńni hetych vybaraŭ.
- Piataje — heta źniaćcie ekanamičnaj błakady z hetych terytoryj.
Źviartaju vašu ŭvahu, što nivodnaje z hetych pytańniaŭ nie ŭvachodzić u vyklučnuju kampietencyju Danbasa. Heta kampietencyja pierš za ŭsio kijeŭskich uładaŭ.
Dazvolcie mnie, kažučy chakiejnaj movaj, viarnuć Vam vašu šajbu i spytać, čamu našy kalehi ŭ Jeŭrasajuzie, u Złučanych Štatach nie akazvajuć naležnaha ŭpłyvu na kijeŭskija ŭłady dla vyrašeńnia ŭsich vyšejzhadanych mnoju pytańniaŭ. Usie hetyja pazicyi vykładzienyja ŭ Minskich pahadnieńniach, i pa kožnym punkcie zapisana: pa ŭzhadnieńni z Danieckam i Łuhanskam. Treba sadzicca za stoł pieramovaŭ naŭprost z pradstaŭnikami hetych terytoryj i damaŭlacca. Inšaha šlachu niama».
U pieršym pucinskim punkcie havorka idzie pra «źmienu ŭ Kanstytucyi Ukrainy z nadańniem aŭtanomnych pravoŭ hetym terytoryjam». Pucin prapanuje svaju interpretacyju Minska-2, adnak u pytańniach decentralizacyi ŭłady źmieny ŭ Kanstytucyju nie patrabujucca, a voś dla nadańnia statusu aŭtanomii — patrabujecca. Takim čynam, Rasija sprabuje praciahnuć i lehalizavać «DNR» i «ŁNR» ŭ palityčnym i kanstytucyjnym poli Ukrainy.
Zhoda Kijeva z druhim punktam — pra «amnistyi» — naohuł niejmaviernaja. Kaho amnistavać, zabojcaŭ i terarystaŭ?
— Ja nie vielmi zrazumieła, što vy prapanujecie ŭzamien?
— Siońnia ŭkrainskija ŭłady mohuć pryniać pryncypovaje rašeńnie adnosna admovy ad Minska-2. U advarotnym vypadku jak va ŭkraincaŭ, tak i ŭ mižnarodnaj supolnaści budzie zachoŭvacca vielmi škodnaja iluzija, byccam by hety dakumient moža vyrašyć prablemy vajny i akupacyi.
U niejkaj stupieni ŭkrainskija ŭłady ŭžo pajšli pa pravilnym šlachu, pryniaŭšy pryncypovaje rašeńnie ab jurydyčnym pryznańni Kryma i asobnych rajonaŭ Danieckaj i Łuhanskaj abłaściej akupavanymi. Heta pryznańnie realnaści, taho, što Ukraina nie kantraluje hetyja terytoryi, što pačnie ŭzajemadziejničać z pradstaŭnikami hetych rehijonaŭ tolki pry poŭnym adnaŭleńni svajho suvierenitetu i ŭstalavańni kantrolu nad ukrainska-rasijskaj miažoj.
Da taho času, pakul heta nie adbudziecca, Ukrainie varta admovicca ad abaviazacielstvaŭ u adnosinach da akupavanych terytoryj, za vyklučeńniem tolki adnaho napramku raboty: akazańnia raznastajnaj dapamohi i padtrymki hramadzianam, jakija pražyvajuć na niepadkantrolnych terytoryjach i žadajuć pakinuć zonu kanfliktu. Nijakich inšych dziejańniaŭ u dačynieńni da akupavanych terytoryj ukrainskija ŭłady, z majho punktu hledžańnia, ździajśniać nie pavinny.
