Heta pieršaja za piać hod kniha vieršaŭ biełaruskaha paeta, kali nia brać pad uvahu bestseler dziciačych vieršaŭ Chadanoviča «Natatki tatki». Akramia vieršavanych darožnych natatak, u joj buduć pierakłady piesień, jakija paet vykanaje na imprezie napiaredadni Kaladaŭ.
Andrej Chadanovič
U sieradu, 23 śniežnia ŭ mienskaj Halerei «Ŭ» (pr-t Niezaležnaści, 37a) projdzie viečaryna «Vosiedziasiat chvilin vakoł śvietu: kaladnaje padarožža», u miežach jakoj adbudziecca prezentacyja novaj knihi vieršaŭ «Ciahnik Čykaha-Tokijo» biełaruskaha paeta Andreja Chadanoviča. Pačatak a 20-j hadzinie, z 19:30 paet budzie razdavać aŭtohrafy ŭ kniharni «łohvinaŬ».
«Ciahnik Čykaha-Tokijo» — pieršaja za piać hod kniha ŭłasnych «darosłych» vieršaŭ Chadanoviča. U «nulavych» paet časta vydavaŭ knihi ŭłasnaj paezii, ale ź 2010 pa 2015 vyjšli adno pierakłady dy kniha dziciačaj paezii «Natatki tatki». «Ciahnik Čykaha-Tokijo» vydadzienaja nia nadta vialikim nakładam, ale, kaža paet, vydaviec moža dadrukoŭvać nakłady pa miery rasprodažu papiaredniaha.
Vokładka knihi
Andrej Chadanovič padrabiazna raspavioŭ Svabodzie pra knihu, ale admoviŭsia kazać biez advakata, što ŭ joj praŭda, a što vydumka:
«Na try čverci ci čatyry piatych kniha składajecca z maich vieršaŭ-padarožžaŭ, verlibraŭ i ryfmavanych padarožnych natatak. Peŭnyja cykły pierabivajucca pierakładami maich lubimych pieśniaŭ. Usie teksty, jakija čytajucca, maje, a ŭsio toje, što śpiavajecca, jano pierakładzienaje. Siarod pierakładaŭ jość słavutaja pieśnia «Lili Marlen» Hansa Lajpa, niekalki znakamitych tekstaŭ Leanarda Koena, jość niešta ad francuzskaha šansańje Sierža Hiensbura, niekalki tekstaŭ Jaceka Kačmarskaha, niekalki pierakładaŭ rasiejskich piesień — ad Uładzimiera Vysockaha da chulihanskaj «Arlandyny» Vałachonskaha i Chvaścienka, jość adzin šlahier ad Stynha.
U knihu ŭvajšli vieršy, napisanyja za apošnija piać hadoŭ. Jany pisalisia ŭ roznyja peryjady i sapraŭdy byli źviazanyja ź hieahrafičnymi pieramiaščeńniami, moža być, tamu, što ŭ Miensku my žyviem «lotajučy ź jazykom za plačyma». A takija štuki, jak tvorčyja stypendyi, dazvalajuć krychu pieravieści dych, pryhledzicca da žyćcia navokał, adčuć siabie častkaj krajavidu i ŭpisać hety źniešni krajavid u svoj unutrany. U hetaj knizie, zrazumieła, jość niejkija pryjomčyki znajomaha čytaču Chadanoviča, možna budzie pabačyć i cytaty, i ironiju, ale na fonie bolšaści knižak u hetaj vykazvańni dosyć ščyryja, liryčny hieroj, kali jon i jość, to maksymalna nabližany da aŭtara. Nia budu kazać, a kali budu, to tolki ŭ prysutnaści advakata kazać, jakija z apisanych padziejaŭ mieli miesca z Andrejem Chadanovičam, a što adbyvałasia ź jaho liryčnym hierojem.
Malunak Rajncharda Klajsta z knihi Andreja Chadanoviča «Ciahnik Čykaha-Tokijo»
Ładnaja častka hetych vieršaŭ pisałasia ŭ 2012 hodzie, kali aŭtar spačatku atrymaŭ stypendyju francuzskaha ministerstva kultury i miesiac badziaŭsia pa Paryžy, natchniajučysia, paryžskija cikavostki i ŭražańni pierapłaŭlajučy ŭ teksty. Potym u tym ža hodzie amal usiu vosień pravioŭ u Amerycy na litaraturnaj stypendyi ŭ štacie Ajova, udałosia pabyvać u Čykaha, San-Francyska, Techasie. I hetyja ŭražańni natchniali i siłkavali. Heta dva najbolšyja bloki. Treci vialiki blok źviazany z Bałtyjskim moram, jakoje mianie čaruje bolš za inšyja. Mo na inšych zanadta horača, śpiočna, da Biełaha mora ci Ledavitaha akijanu mianie pad kanvojem jašče nie vysyłali, a Bałtyka — heta toje, što adpaviadaje majmu biełaruskamu temperamentu i ciepłaabmienu. Razam z tym jość karotkija padarožnyja ŭražańni — ad Japonii, ad Karei, ad Iślandyi, ad Barselony. Dźvie samyja ekzatyčnyja vyłazki — heta ŭ Kalumbiju i ŭ Venesuełu.
Malunak Rajncharda Klajsta z knihi Andreja Chadanoviča «Ciahnik Čykaha-Tokijo»
Usie padarožžy pačynajucca ŭ Paryžy, a skančajucca ŭ Miensku, jość nizka mienskich vieršaŭ, mo inšych pa atmasfery. Albo vosieńskija krajavidy i ŭžo apisanyja ŭ aŭtara 38-ja tralejbusy — mo tamu, što «vosień» dobra ryfmujecca z «vosiem». Ale «vosień» i «vosiem» — heta niejak banalna, a «vosień» i «tryccać vosiem» — heta pretenzija na niejkuju bolšuju vyšukanaść (śmiajecca. — RS). Tradycyjna — heta ja liču šmathadovaj «fiškaj» — kožny hod z nadychodam Kaladaŭ i Novaha hodu ja sprabuju akunucca ŭ hetuju temu, adčuć «duch Kaladaŭ», jak pisaŭ Čarlz Dykiens, i napisać kaladny vierš. Tamu i hetaja knižka skončycca jak niejkaj kropkaj niekalkimi kaladnymi vieršami apošnich hadoŭ».
Adna z asablivaściaŭ knihi — ilustracyi viadomaha niamieckaha mastaka-hrafika Rajncharda Klajsta, adnakalarovyja i roznakalarovyja. Na adnym perfomansie, 12 lutaha ŭ «Halerei Ŭ» Chadanovič začytvaŭ vieršy i śpiavaŭ pierakłady piesień, a Klajst pa ŭražańniach ad tvoraŭ malavaŭ na vačoch publiki skietčy-impravizacyi — ich jon dazvoliŭ vykarystać u knizie.
Malunak Rajncharda Klajsta z knihi Andreja Chadanoviča «Ciahnik Čykaha-Tokijo»
Andrej Chadanovič kaža, što paśla prezentacyi nia vyklučanyja i dalejšyja vystupy, u tym liku z muzyčnym supravadžeńniem:
«Na praciahu apošnich dvuch hadoŭ mieŭ cikavy dośvied supracy z Uładziem Lankievičam i hurtom TonqiXod. Upieršyniu jany padtrymali mianie, kali ja prezentavaŭ dysk Kačmarskaha «Mury», zajhrali supolny kancert, potym u Biełarusi i za miežami pašyryli repertuar. Apošni raz vystupili ŭ Poznani na festyvali «Frazy» — niahledziačy na toje, što bolšaść publiki nie da kanca razumieła biełaruskuju, publika ciopła prymała i Kačmarskaha, i Koena, i Vysockaha».
Vierš, što daŭ nazvu knizie, Chadanovič pradstaŭlaŭ hod tamu na «Litradyjo»:
Siońnia ja dabiraŭsia z Čykaha ŭ Tokijo na ciahniku,
bo kali samalot lacić 13 hadzinaŭ,
heta ŭžo ciahnik.
Heta jak startavać u Bieraści
i cełuju noč jechać u Homiel,
adsočvajučy pa manitory
ruch svajho ciahnika,
što musić abahnuć Cichi Akijan
praz Kanadu, Alasku,
Kamčatku j Sachalin.
U ahulnym vahonie
hučyć klasyčnaja muzyka.
Pa kalidory prachodziać
biezdakorna vietlivyja pravadnicy,
raznosiačy rysavyja krekiery.
Bližej da adzinaccataj,
užo za kanadzkaj miažoj,
pasažyram prapanoŭvajuć najlepšaje ŭ Fanipali
ślivovaje vino ź lodam —
i ja adčuvaju, jak u ciemry, za iluminatarami vahona, raśćvitajuć ślivy, višni j sakury.
Apoŭnačy
u Pietrapaŭłaŭsku-Kamčackim
u ciahnik zachodziać ciortyja žyćciom mužčyny,
prapanujučy pamianiać ukrainskija hryŭny
na japonskija jeny.
A pad ranicu ŭ Sapara
vahon zapaŭniajuć miascovyja babulki,
z hučnym krykam prosiačy kupić
jašče ciopłaje sake,
śviežazhatavanyja chatnija sušy
i samarobnyja necke
u vyhladzie plušavych miadźviedzikaŭ,
jakimi im tut vydajuć zarpłatu.
Ciahnik nabližajecca da stancyi pryznačeńnia.
Mašynist ź japonskim proźviščam,
što adzin u adzin supadaje z tvaim, lubaja,
u apošni raz źviartajecca da pasažyraŭ
na pryŭkrasnaj biełaruskaj movie
ź ledź prykmietnym paŭnočna-karejskim akcentam.
A ja ŭ čarhovy raz dumaju,
jak heta sumna —
bolšuju častku darohi
znoŭ jechać bieź ciabie,
bo ty syšła jašče ŭ Arančycach,
a ja pajechaŭ dalej.
