Krajaznaŭca, žurnalist i katalicki viernik Kastuś Šytal napisaŭ padrabiaznaści zdareńnia, u jakoje patrapiŭ na vakzale ŭ Dokšycach.
«Vybraŭsia siońnia ŭ Dokšycy, kab vyrašyć niekalki drobnych spravaŭ. Zajšoŭ, kudy źbiraŭsia, nabyŭ usio, što treba. Hladžu na hadzińnik -— praz vosiem chvilin aŭtobus na Parafjanava. Nu, dumaju, viarnusia aŭtobusam damoŭ — i, pakul na Imšu iści, pasiadžu ŭ internecie, pačytaju niešta. Ja i padumać nie moh, što mianie čakajuć nieštodzionnyja pryhody.
Pryjšoŭ na aŭtastancyju za dźvie chviliny da aŭtobusa. U kasie skazali, što kvitkoŭ užo nie pradajuć. Ničoha, kuplu ŭ kiroŭcy. Vyjšaŭ na vulicu. Aŭtobus poźnicca, pasažyry na płatformie čakajuć. Ja staju i jem słojku, jakuju kupiŭ u firmovaj kramie Dokšyckaha chlebazavoda. Smačna. I tanna — 24 kapiejki ŭsiaho. Da mianie pryčapiŭsia vałacužny kot. Ja adarvaŭ jamu kavałak słojki, a toj paniuchaŭ i nie staŭ jeści. Pieraborlivy, skacina.
Padjechaŭ aŭtobus. Pasažyry zajšli ŭ sałon. Kiroŭca pabieh pa dakumienty da dyśpietčara. Ja staju kala ŭvachodu, kab nabyć kvitok, kali vierniecca kiroŭca. Hladžu — a na łabavym škle raźviešanaja cełaja halereja hołych žančyn. Z vopratki ŭ ich tolki kupalniki. I čorna-aranžavaja stužačka — hieorhijeŭskaja abo «kałaradskaja» — źvierchu.
Ilustracyjnaja vyjava.
Ja liču, što kiepska, kali ŭ hramadstvie pašyrajecca taki śvietapohlad, dzie žančyna — nie čałaviek, a tolki abjekt pažady, seksualnaha vykarystańnia. A takija karcinki, ich demanstracyja -— heta jakraz prajava takoha śvietapohladu. U Biełarusi spradvieku šanavałasia prystojnaść — što ŭ noravach, što ŭ vopratcy. Nikoli nie ličyłasia narmalnym, kab žančyna hołaja chadziła, ci kab vyjavu hołaj žančyny viešać na ŭsieahulny ahlad.
Fieministki b nazvali hetuju źjavu «abjektyvacyja». Redki vypadak, kali ja pahadžajusia ź fieministkami.
Chaj by čałaviek viešaŭ takija karcinki doma. Heta sprava hustu, u pryvatnaj prastory čałaviek chaj robić, što jamu padabajecca. A aŭtobus — inšaja reč. Aŭtobus nie naležyć kiroŭcu. Aŭtobus za maje, pasažyra, hrošy jedzie. I kiroŭca z maich hrošaj zarobak atrymlivaje.
Zaŭvažaju, što aŭtobus — višniovaha koleru. Musić, toj samy, ź jakoha ja ŭ minułym hodzie prymusiŭ źniać vympieł sa ściaham i hierbam Rasii.
«Voś jany, estetyčnyja husty prychilnikaŭ «ruskaha mira» i rasiejskaha ściaha», — dumaju.
Pryjšoŭ kiroŭca. Nabyvaju kvitok da Parafjanava. I adrazu rablu zaŭvahu.
— Zdymicie, kali łaska, hołych bab z vakna.
— Niekohda mnie. Avtobus łomajetsia. Nie duritie hołovu!
— Kali Vy nie zdymiecie, ja budu pisać zvarot u «Abłaŭtatrans».
— Iditie na ***!
— Łajeciesia ŭ hramadskim miescy? Heta administracyjnaje pravaparušeńnie. Kali ja źviarnusia ŭ milicyju, a pasažyry paćvierdziać, Vas mohuć aštrafavać abo pasadzić na sutki.
— Vyjditie s avtobusa!
— Nie vyjdu. Ja ž nabyŭ kvitok.
— Mnie vsio ravno. Vyjditie! Rańšie vy ko mnie za rośsijskij fłah cieplaliś, a siejčas opiať…
Ja ŭražany nachabnaściu kiroŭcy. Ładna, što nie pahadžajecca sa mnoj. Ale sprabavać vyhnać z aŭtobusa pasažyra, jaki apłaciŭ prajezd — heta ŭžo zanadta.
— Nu, malec, ty narvaŭsia. Zastaniešsia biez premii za hety miesiac! — kažu ja razzłavany.
— Siejčas otviezu Vas v miliciju, — kaža na heta kiroŭca. Zavodzić ruchavik, i aŭtobus z aŭtastancyi zavaročvaje nie na centralnuju vulicu, a ŭ bok RAUSa.
Pasažyry abyjakavyja da taho, što adbyvajecca. Ni za mianie, ni za kiroŭcu nichto nie zastupajecca. Ich nie zakranuła navat toje, što aŭtobus zatrymlivajecca praz toje, što kiroŭca pajechaŭ da pastarunka. «U milicyju pryjechali» -— mlava kanstatuje pasažyrka starejšaha vieku, źviartajučysia da susiedki.
Aŭtobus staŭ kala RAUSa. Kiroŭca prajšoŭ u budynak. Viarnuŭsia z dvuma milicyjantami.
— Projdiomtie s nami.
— A jakaja pryčyna?
— Voditiel zajavił nam, čto Vy narušali obŝiestviennyj poriadok. Staťja siemnadcać-odin administrativnoho kodieksa.
Aŭtobus pajechaŭ. Milicyjanty zaviali mianie ŭ RAUS, zabrali pašpart i pajšli ŭ dziažurnuju častku, vyrašać, što rabić. Praz chvilin siem vyjšaŭ adzin ź milicyjantaŭ i kaža:
— My provierili, sozvoniliś s lud́mi, kotoryje byli v avtobusie. Pravonarušienija v Vašich diejstvijach nie usmatrivajetsia. My zapišiem Vaši objaśnienija i otpustim. K voditielu s našiej storony prietienzij niet, no Vy možietie obratiťsia k rukovodstvu priedprijatija.
Milicyjant zavioŭ mianie ŭ kabiniet na druhim paviersie, uziaŭ tłumačeńni. Razmaŭlaŭ spakojna i vietliva.
— Voditiel, koniečno, niekrasivo postupił. Prišioł i zajavił nam, čto Vy skandalili v avtobusie. My srazu poniali, čto Vy ničieho nie narušali. I v Parafjanovo Vy nie ujechali… Možietie pojti na avtostanciju, potriebovať vozvrata dienieh za bilet. I napišitie obraŝienije k rukovodstvu avtoparka, čtoby jeho privlekli k diściplinarnoj otvietstviennosti. A my v avtopark Vaši objaśnienija otpravim, pusť tam znajut, — kaža milicyjant.
Raźvitvajusia ź milicyjantam i sychodžu z RAUSa. Idu na aŭtastancyju, kab zrabić zapisy ŭ knizie zaŭvah i prapanoŭ. Pa-pieršaje, prašu, kab źniali aholenych žančyn i hieorhijeŭskuju stužku dy bolš nie viešali takoha. Pa-druhoje, kab kiroŭcu pryciahnuli da dyscyplinarnaj adkaznaści za toje, što adchiliŭsia ad maršruta i nie davioz mianie ŭ Parafjanava. Adnak, dadaju — «zvažajučy na ciažkuju situacyju z pracaŭładkavańniem, prašu nie pazbaŭlać jaho pracy».
Stelefanoŭvajusia z redaktaram «Našaj Nivy». Jon kaža, kab ja napisaŭ materyjał pra zdareńnie.
«Voś — dumaju — ja atrymaju hanarar za artykuł, kiroŭca nie atrymaje premii… A mahli b spakojna damovicca…»
