Akademik Žares Ivanavič Ałfioraŭ, vybitny fizik, łaŭreat Nobieleŭskaj premii pamior siońnia apoŭnačy na 89 hodzie žyćcia.
Pra heta partału «Navukovaja Rasija» paviedamiła jahonaja žonka Tamara Hieorhijeŭna.
«Naša Niva» uspomniła paru faktaŭ z žyćcia našaha ziemlaka.
Naradziŭsia ŭ Viciebsku da vajny
Ałfioraŭ naradziŭsia ŭ 1930-m u Viciebsku, u źmiašanaj siamji: maci była habrejkaj, baćka — biełarusam. Ad niemcaŭ jany vymušanyja byli ŭciakać u Śviardłoŭskuju vobłaść. Paśla vajny viarnulisia, ale nie ŭsie — starejšy brat Žaresa zahinuŭ na froncie.
Žyŭ na Staražoŭcy i siabravaŭ z synam Krapivy
Syn Kandrata Krapivy Ihar u školnyja hady siabravaŭ z budučym nobieleŭskim łaŭreatam Žaresam Ałfioravym, svaim susiedam. Dom, u jakim pasialiłasia paśla vajny siamja Ałfioravych, znachodziŭsia na rahu Mopraŭskaj (ciapier Kamunistyčnaja) i niaisnaj užo Maładziečanskaj vulic, za sučasnaj Staražoŭskaj. Ciapier tam Dom Maskvy i hatel «Biełaruś».
Žares Ałfioraŭ uspaminaŭ, jak paziravaŭ Iharu dla ekzamienacyjnaj raboty ŭ Akademiju mastactvaŭ: «Pracavaŭ nad partretam dva tydni, za hety čas ja, hoły pa pojas, pračytaŭ usiaho Šekśpira (u ich doma byŭ poŭny zbor tvoraŭ). Napeŭna, moj aholeny tors kamisiju nie ŭraziŭ — Ihara nie pryniali (praz hod jon pastupiŭ užo na architekturny fakultet)».
Cikava, što na Staražoŭcy žyła — i žyvie — Śviatłana Aleksijevič — inšy nobieleŭski łaŭreat.
Modna apranaŭsia
U ramanie Uładzimira Niaklajeva «Aŭtamat z haziroŭkaj ź siropam i biez» małady Žares Ałfioraŭ apisvajecca tak: «byŭ stylaham, nasiŭ portki-dudački dy strakatuju kašulu z małpami».
Na darohu da Nobiela jaho vyvieli ŭ minskaj škole
Žyvučy na Staražoŭcy, Ałfioraŭ chadziŭ u 42-ju škołu (na Kamsamolskaj vulicy), ciapier heta himnazija, jakaja nosić jaho imia.
Fiziku vykładaŭ Jakaŭ Barysavič Mielcerzon.
Jakaŭ Mielcerzon
Hetaha čałavieka Ałfioraŭ časta zhadvaŭ u intervju, padkreślivajučy, što mienavita jon zachapiŭ školnika fizikaj, a z rostam viedaŭ — i elektronikaj.
«Ja taksama vučyŭsia ŭ Mielcerzona i dobra pamiataju ŭśmiešlivaje škadavańnie ŭ vačach za akularami z toŭstym škłom, ź jakim jon vyvodziŭ mnie vyratavalny «trajeban», jak my tady nazyvali adznaku «zdavalniajuča». Na vučniaŭ, što atrymlivali ŭ jaho «vydatna», ja hladzieŭ nie toje što z zajzdraściu, a jak na inšapłanietnych istot, jakim paduładny nieabsiažnyja tajamnicy», — pisaŭ va ŭspaminach Siarhiej Vahanaŭ, jaki skončyŭ tuju ž škołu i vučyŭsia ŭ taho ž nastaŭnika fiziki.
Pačaŭ vučycca ŭ Biełarusi, ale zrabiŭ karjeru ŭ savieckaj Rasii
Paśla škoły Ałfioraŭ pastupiŭ u BNTU (Palitech), ale advučyŭsia tolki hod i za baćkami pajechaŭ u tahačasny Leninhrad, dzie skončyŭ elektra-techničny instytut.
Ałfioraŭ u 1959 hodzie
Paśla jon trapiŭ u aŭtarytetnuju łabaratoryju Fizika-techničnaha instytuta AN SSSR i pajšoŭ dalej: abaraniŭ kandydackuju, doktarskuju. Uznačaliŭ instytut, zavajavaŭ šerah premij.
U svaim daśledavańni paŭpravadnikoŭ zajšoŭ tak daloka, što zrabiŭ revalucyju ŭ hetaj śfiery i staŭ akademikam i nobieleŭskim łaŭreatam.
Pieršyja palityčnyja ambicyi pachavaŭ raspad SSSR
Paralelna z navukovaj dziejnaściu Ałfioraŭ sprabavaŭ siabie i ŭ hramadska-palityčnaj. Jon staŭ narodnym deputatam SSSR u 1989 hodzie, ale tut razvaliŭsia Saviecki Sajuz…
Da kanca žyćcia Ałfioraŭ zastavaŭsia zaciatym kamunistam, byŭ siabram KPRF.
Prafiesijny fizik vielmi tumanna ŭjaŭlaŭ sabie zakanamiernaści ŭ inšaj śfiery — ekanomicy.
«Toje, što Saviecki Sajuz razvaliŭsia, jašče nie kaža pra pieravahi rynkavaj ekanomiki nad płanavaj», — dumaŭ Ałfioraŭ.
SSSR jon ličyŭ źjavaj, jakaja «strymlivała suśvietny kapitalizm».
Byŭ u bazie «Miratvorca»
Ałfioraŭ trapiŭ u viadomy «śpis Miratvorca» — ukrainskaha sajta, jaki zanatoŭvaje źviestki pra sieparatystaŭ i «ahientaŭ Kramla». Jamu stavili ŭ vinu naviedvańnie akupavanaha Kryma i apraŭdańnie ahresii Rasii va Ukrainie.
Chvaliŭ Łukašenku za «staŭleńnie da dasiahnieńniaŭ savieckaha času»
«Paśla 1991 hoda ŭ Biełarusi pajšła takaja ž rabaŭnickija pryvatyzacyja, jak u Rasii, ruskuju movu vyhnali sa škoł, a ŭsia dziaržaŭnaja simvolika — ściah, hierb i h.d. — kapijavali tak zvanuju Biełaruskuju Narodnuju Respubliku, jakaja była abvieščana ŭ čas akupacyi Biełarusi niemcami ŭ 1918 hodzie. I dzień jaje abviaščeńnia abviaścili dziaržaŭnym śviatam — Dniom niezaležnaści», — skazaŭ niejak Ałfioraŭ.
Heta nie adpaviadała rečaisnaści, bo 25 sakavika, kali była abvieščana niezaležnaść BNR, nikoli nie ličyŭsia ŭ Biełarusi Dniom niezaležnaści, u 90-ja Dzień niezaležnaści adznačaŭsia 27 lipienia.
«A Łukašenka viarnuŭ savieckuju simvoliku, zrabiŭ ruskuju movu druhoj dziaržaŭnaj, i Dzień niezaležnaści vyrašana było adznačać u dzień vyzvaleńnia Minska Čyrvonaj Armijaj u 1944 hodzie. Łukašenka tak i skazaŭ: Biełaruś stała niezaležnaj dziakujučy Čyrvonaj Armii. Ja liču, što najvialikšaje śviata i sapraŭdny Dzień niezaležnaści dla Rasii — 7 listapada. I chaj jon da nas vierniecca», — zaklikaŭ Ałfioraŭ.
