Mašekaŭskija mohiłki ŭ Mahilovie — heta staražytny niekropal, dzie pachavany słavutyja ziemlaki. Siarod ich rod Hrum-Hržymajłaŭ. U XIX stahodździ Ryhor Ivanavič Hrum-Hržymajła byŭ hradanačalnikam Mahilova.
Dniami staršynia TBM Aleh Dźjačkoŭ vadziŭ ekskursiju pa horadzie. Kali pryjšoŭ z hrupaj na Mašekaŭskija mohiłki, ubačyŭ, što maradziory raskapali pachavańni.
Fota Aleha Dźjačkova
«Razrabavali cahlany sklep, zrabili padkop na 1,5 mietra ŭhłyb pad hranitnaj plitoj Hanny Ryhoraŭny Jančeŭskaj z rodu Hrum-Hržymajłaŭ. Nie paśpieŭ adnieści zajavu ŭ milicyju, jak adtul sami pazvanili — ubačyli infarmacyju, jakuju ja raźmiaściŭ u sacyjalnych sietkach. Ja ich vadziŭ na miesca zdareńnia, pakazvaŭ», — raspavioŭ Aleh Dźjačkoŭ.
Fota Aleha Dźjačkova
Hetyja rabavańni — užo nie pieršyja. U kancy maja krajaznaŭcy zaŭvažyli, što źnikła niekalki nadmahillaŭ, u tym liku Ryhora Ivanaviča Hrum-Hržymajły z radavym hierbam. Napisali zajavy ŭ Leninskaje RAUS Mahilova. Vyśvietliłasia, što dvoje mužčyn, sudzimyja raniej, zaciahnuli nadmahilli na mietałałom. Vyratavać plity ŭžo było niemahčyma: maradziory raźbili ich.
Pa apošnich rabavańniach sprava jašče viadziecca, paviedamili ŭ Leninskim RAUS Mahilova.
«Nam niekatoryja kazali: voś vy, historyki, vinavatyja, pišacie pra mohiłki šmat, maradziory tudy i panadzilisia. Ale rabavańni i za savieckim časam byli, i ciapier praciahvajucca», — zaŭvažaje Aleh Dźjačkoŭ.
Vartaŭnika na mohiłkach niama. Adnak zachavaŭsia dobry cahlany damok dla jaho.
«Ja prapanoŭvaŭ pastavić tam kamiery videanazirańnia. A na drevach možna było b pakinuć fotapastki», — dzielicca krajaznaŭca.
Dla jaho takoje biezadkaznaje staŭleńnie haradskich słužbaŭ niezrazumiełaje. Mašekaŭskija mohiłki možna ŭklučać u turystyčnyja maršruty, jak heta robiać sa staražytnymi niekropalami ŭ inšych krainach, a nie moŭčki hladzieć, jaki jany źniščajucca.
Mahiloŭski abłasny krajaznaŭčy muziej imia Ramanava pa prośbie milicyi ŭ červieni pravodziŭ ekśpiertyzu skradzienych plit. Acanić ich košt nie ŭjaŭlałasia mahčymym: pa-pieršaje, nadmahilli ŭžo byli źniščany, pa-druhoje, chimičnaje daśledavańnie spłavu mietałaŭ u muziei nie pravodzicca.
Mašekaŭskija mohiłki dahetul nie majuć status historyka-kulturnaj kaštoŭnaści (choć taja ž plita Hrum-Hržymajły, pa sutnaści, hieraldyčny pomnik). Jak i susiednija jaŭrejskija mohiłki, dzie niadaŭna taksama arudavali maradziory. Pytańnie ab uklučeńni ich u śpis moža vyrašyć harvykankam.
«Kali praceduru praviaduć, luboje naniasieńnie škody — heta absalutna inšyja artykuły. Kab nadmahilli byli ŭ śpisie, za ich źniščeńnie byŭ by nie administracyjny štraf, a kryminalnaja adkaznaść», — kaža zahadčyca matadyčnaha adździeła muzieja Taćciana Miliškievič.
Za źniščeńnie plity Hrum-Hržymajły, praŭda, vandałam usio adno śviecić kryminalnaja adkaznaść: zajavu na ich napisali naščadki słavutaha hradanačalnika, jakich adšukali krajaznaŭcy.
Taćciana Miliškievič, jakaja pravodziła ekśpiertyzu skradzienych plit, zhadvaje, što vypadki maradziorstva byli jašče ŭ minułym hodzie. Uvosień na katalickich mohiłkach skrali try kryžy. Adzin ź ich — z mahiły pieršaha architektara Mahilova Mikałaja Jastržembskaha. Tyja kryžy taksama nie mieli statusu historyka-kulturnych kaštoŭnaściaŭ, choć častka katalickich mohiłak uniesiena ŭ śpis.
Što da Mašekaŭskich, to ich absłuhoŭvańniem i zachavańniem zajmajecca śpieckambinat. Ale, jak patłumačyli «Našaj Nivie» na pradpryjemstvie, vartaŭniki štatnym raskładam nie praduhledžany — tolki prybiralščyki terytoryi.
