konchalovsky.ru
Ja staŭlusia da rasijskaha kiniematohrafa hetaksama, jak i vy.
Ułasna, z 1986, kali Tarkoŭski skončyŭ svajo «Achviaraprynašeńnie», estetu łavić tut niama čaho — chiba što parahatać z čarhovych prykołaŭ Žory Kryžoŭnikava.
Ale voś jon, najlepšy film z 1986 hoda, a moža, i za ŭsiu historyju ruskamoŭnaha kino. Cikavy jašče i tym, što ŭ Rasii jon nie asabliva «pajšoŭ», a mahčymaje atrymańnie filmam «Oskara» abmiarkoŭvajecca z pahardaj. Maŭlaŭ, režysior «naliŭ hnoju» na «naša słaŭnaje savieckaje minułaje» i tamu tak łaskava pryniaty na Zachadzie.
Film maje nazvu «Darahija tavaryšy» i vymarazić vas u schaładnieńnie paznavańnia našych padziej jašče na etapie prahladu trejlera. Hałoŭnaja hierainia — dobra viadomaja biełaruskim teatramanam staroj zahartoŭki Julija Vysockaja: u 1995-m jana skončyła Biełaruskuju mastackuju akademiju i pracavała ŭ Kupałaŭskim. Paśla pajšła za Androna Kančałoŭskaha, a toj nazaŭsiody zrabiŭ jaje «Ludmiłaj» — partyjnaj pracaŭnicaj Novačarkaskaha harkama ŭ svaim hałoŭnym filmie.
«Darahija tavaryšy» — heta vyčarpalnaje vykazvańnie pra toje, čym była chvalonaja «adliha» ŭ SSSR — bo mienavita padčas chruščoŭskaj «adlihi» adbyłasia drama, jakoj pryśviečany film.
Ja, darečy, nie razumieju, jak takaja antysavieččyna mahła być źniataja ŭ sučasnaj Rasii. U Biełarusi ź jaje siońniašnimi noravami zajaŭka nie prajšła b jašče na etapie ŭchvaleńnia sinopsisa. Mahčyma, adyhrała svaju rolu zastupnictva Ališera Usmanava, jaki spradziusavaŭ tvor. Ja nie ŭjaŭlaju, navošta toje spatrebiłasia Usmanavu — mahčyma, jon takim čynam vyrašaŭ svaje reputacyjnyja zadačy. Ciapier Usmanaŭ — nie tolki aliharch, ale jašče i fundatar samaha hałoŭnaha rasijskaha kino z časoŭ raspadu Sajuza.
Andron Kančałoŭski zaŭsiody byŭ słavuty padychodami da kastynhu — aktorski nabor tut taki, što časam adčuvańnie, nibyta hladziš nie stylovy «zakos» pad Marlena Chucyjeva, a mienavita aŭtentyčnaje kino tych časoŭ. Pryncyp toj ža, što byŭ skarystany ŭ čorna-biełych sieryjach «Pieravału Dziatłava»: biarom savieckuju «novuju chvalu» i «robim jak jany».
Ale, paŭtarusia, tvary partyjnych rabotnikaŭ i supracoŭnikaŭ dziaržbiaśpieki tut takija, byccam jany — žyvyja partrety śpiecsiektara prestyžnych savieckich mohiłak.
Niechta ciapier krytykuje scenar — a jak na mianie, scenar napisany daskanała. Toje, što paŭstańnie i rasstreł pakazanyja vačyma addanaj kamunistki; toje, što samo kino pačynajecca z pachodu hetaj kamunistki ŭ «stoł zakazaŭ», z saramlivym praciskańniem praz natoŭp zhaładniełych savieckich ludziej, jakija ciskajucca za jašče nie padaražeły kiefir, — vielmi dakładna!
Da taho ž tut pračytvajecca ŭlubionaja tema teatra Safokła — kanflikt pamiž pryvatnym žyćciom i sacyjalnym doŭham, jaki byŭ dobra vyviedzieny jašče ŭ «Antyhonie».
Savieckaja Antyhona taksama maje svajho «Palinika» — heta jaje dačka Śvietka. Śvietka źbirajecca iści na zavadskuju stačku, «bo iduć usie», matula ž na partyjnym schodzie zaklikaje prysudžać zavadataraŭ ažno da «najvyšejšaj miery». Na ranicu na stačku vypraŭlajecca nie tolki dačka, ale i baćka kamunistki, pryčym naciahvaje kazacki stroj z carskimi miedalami.
Paśla taho jak pa ludziach pačynajuć šmalać na paražeńnie i dačka Ludmiły źnikaje, nastupaje samaje cikavaje.
Bo vyśviatlajecca, što vosiem niabožčykaŭ u morhu Novačarkaska — heta nie ŭsie zabityja, byli jašče. Ale ich raźvieźli pa addalenych mohiłkach i «padsialili» ŭ truny na zaniadbanych mahiłach, zapužaŭšy ŭsich datyčnych da hetaj spravy nastolki, što tyja tolki zdolnyja łypać vačyma i kazać: «Ničoha nie viedaju. Ničoha».
I horad zakryty i ačepleny vojskam, i adziny pamočnik Ludmiły na jaje šlachu ŭ pošukach dački, kadebešny aficer, adrazu tłumačyć toj, što «ničoha nie było, nikoha nie zabili».
I što ŭsio heta treba zabyć. Razam z dačkoj.
Ničoha nie nahadvaje?
Ale samy mocny momant u kino — kali Ludmiła, sutyknuŭšysia z asabistaj trahiedyjaj, kaža, što heta ŭsio tamu, što «Stalin pamior».
Bo «pry Stalinie ceny źnižalisia, a zarobki raśli». Jana pačynaje chvastać harełku z harła pa darozie z tych samych mohiłak. Jana pje i śpiavaje «Tavaryš, tavaryš! U trudzie i baju!» — i heta pa ŭździejańni roŭnaje scenie spaleńnia doma ŭ «Achviaraprynašeńni».
Hety film varta pahladzieć prosta ciapier, nie adkładajučy — dziakuj bohu, jon užo źjaviŭsia ŭ volnym dostupie.
I, pahladzieŭšy, pasprabavać zrabić svaju krainu takoj, kab pra jaje niemahčyma było zdymać takija filmy.
