Ale my nie adzinokija. Sabrali dla vas usie samyja ekstravahantnyja i ciemrašalskija vykazvańni pra kavid suśvietnych palitykaŭ. Tych, jakija zamiest aktyŭnych palityčnych rašeńniaŭ, rašučych antykavidnych dziejańniaŭ, padmacavanych pieradavoj praktykaj i paradami śpiecyjalistaŭ, vyrašyli pajści svaim šlacham: admaŭleńniem, šarłatanstvam, raspaŭsiudžvańniem kanśpirałahičnych teoryj i inšymi dzivactvami. Palitykaŭ, čyja samaŭpeŭnienaść i viera va ŭłasnuju vyklučnaść nie dazvoliła im pakazać bolš spahady i empatyi da svaich suhramadzian. Čyjo paturańnie papulizmu i ihnaravańnie surjoznaści kavidu pryviało da šmatlikich śmierciaŭ.
Džon Mahufuli
U toj čas jak bolšaść krain byli zakrytyja na łakdaŭn, prezident Tanzanii Džon Mahufuli zaklikaŭ svaich suajčyńnikaŭ praciahvać chadzić u cerkvy i miačeci. «Karona — heta djabał, i jana nie moža vyžyć u ciele Isusa», — skazaŭ jon na carkoŭnaj słužbie. Mahufuli staŭ inicyjataram trochdzionnaj malitvy, kab paprasić Boha vyratavać krainu.
Mahufuli admoviŭsia ŭvieści łakdaŭn abo kamiendanckuju hadzinu ŭ pačatku pandemii.
Kali balnicy bujnych haradoŭ, adździaleńni intensiŭnaj terapii byli pierapoŭnienyja ludźmi z kavidam, u toj čas jak łožkaŭ, kisłarodu i reśpirataraŭ nie chapała, ułady Tanzanii praciahvali zamoŭčvać maštaby katastrofy.
Čynoŭniki, padkantrolnyja Mahufuli, vyśmiejvali našeńnie masak i krytykavali susiednija krainy za žorstkija antykavidnyja zachady.
U televizijnym efiry ministr achovy zdaroŭja krainy demanstravała, jak rabić kaktejl z naturalnych inhredyjentaŭ, jaki nibyta dapamoža ŭmacavać imunnuju sistemu i paźbiehnuć takich zachvorvańniaŭ, jak kavid. Abmataŭšy hałavu šalikam, jana prademanstravała, jak tanzanijcy mohuć vykarystoŭvać travianuju paru ŭ jakaści srodku ad reśpiratornych infiekcyj. Jana taksama paviedamlała, što ŭrad nie płanuje zakuplać vakcyny.
Pazicyjanujučy siabie zmaharom suprać tak zvanaha «zachodniaha impieryjalizmu», Mahufuli vystupaŭ suprać vakcyn. Jon śćviardžaŭ, što tanzanijcaŭ nibyta chacieli vykarystoŭvać u jakaści paddoślednych trusoŭ.
Vosiem miesiacaŭ Mahufuli nastojvaŭ na tym, što ŭ jaho krainie nie było infiekcyj COVID-19. A kali i pryznaŭ najaŭnaść virusa ŭ krainie, abvinavaciŭ u hetym tanzanijcaŭ, jakija… vakcynavalisia za miažoj i nibyta pryvieźli virus dadomu.
«Kali b bieły čałaviek zmoh prydumać vakcyny, to byli b zroblenyja pryščepki ad ŚNIDu, suchotaŭ, byli b znojdzienyja vakcyny ad malaryi i raku», — kazaŭ jon.
Kali tanzanijskija balnicy byli pierapoŭnienyja kavidnymi chvorymi, dyktatar abvinavaciŭ nacyjanalnuju łabaratoryju ŭ sabatažy, nibyta jana zavyšała kolkaść chvorych. Paśla hetaha masavaje testavańnie na kavid u Tanzanii praktyčna spyniłasia.
«Moj ułasny syn, zaraziŭšysia virusam, začyniŭsia ŭ svaim pakoi, pryniaŭ rastvor limona i imbira i ačuniaŭ», — dzialiŭsia svaimi paradami dyktatar.
«U nas šerah virusnych zachvorvańniaŭ, uklučajučy ŚNID i adzior. Naša ekanomika pavinna być na pieršym miescy. Jana nie pavinna spyniacca, žyćcio pavinna praciahvacca», — kazaŭ jon.
Mahufuli nieadnarazova ŭ svaim kavid-dysidenctvie spasyłaŭsia na relihiju, kažučy, što Boh abaronić jahonuju krainu. Cikava, što sami relihijnyja dziejačy nie padtrymlivali takuju palityku dyktatara. Relihijnyja lidary byli adnymi ź jahonych samych lutych krytykaŭ.
«My nie vostraŭ», — zajaŭlaŭ katalicki sakrataryjat Jepiskapalnaj kanfierencyi Tanzanii. Jon zaklikaŭ viernikaŭ, u tym liku prezidenta, malicca, ale taksama pryniać miery, jakija daŭno praktykujucca ŭ astatnim śviecie, u tym liku paźbiahać publičnych schodaŭ. Pakul prezident krainy admaŭlaŭ kavid, carkoŭnaja hazieta vychodziła ź vialikimi zahałoŭkami na pieršaj pałasie: «Karona tut jość».
«Vy nie možacie adździalić malitvu ad navuki. Relihija isnuje dla taho, kab padtrymlivać lekaraŭ i daśledčykaŭ. Navuka i viera pavinny pracavać razam», — kazaŭ Čarlz Kicima, sakratar Jepiskapalnaj kanfierencyi Tanzanii.
Dla Mahufuli jahonaje kavid-dysidenctva skončyłasia trahična. Jon pamior va ŭzroście 61 hoda. Ułady śćviardžali, što prezident skanaŭ praz chvarobu serca, ale apazicyja, niezaležnyja miedyja i žurnalisty z Kienii pisali, što ŭ Mahufuli byŭ ciažki kavid, jon byŭ padklučany na aparatu ŠVŁ.
Žair Bałsanaru
Prezident Brazilii Žair Bałsanaru ličyć, što karanavirus heta ŭsiaho tolki «nievialiki hryp». Jon kpiŭ z vakcynacyi, sacyjalnaha dystancyjanavańnia i našeńnia masak. Navat paśla taho, jak sam zachvareŭ na kavid.
Žair Bałsanaru, fota: Flickr.
Kali brazilski ŭrad rekamiendavaŭ svaim hramadzianam zastavacca doma, prezident hetyja rekamiendacyi publična ihnaravaŭ. «Nichto nie budzie pieraškadžać majmu pravu prychodzić i sychodzić», — kazaŭ jon na staličnych vulicach.
Palityk zaŭsiody kazaŭ, što jaho bolš turbujuć ekanamičnyja nastupstvy łakdaŭna, čym rost kolkaści achviar pandemii. «Ludzi pamruć, mnie vielmi škada, — kazaŭ jon. — Ale ž my nie spyniajem aŭtamabilny zavod z-za darožna-transpartnych zdareńniaŭ».
Praz svaju dziŭnuju stratehiju kiraŭnik dziaržavy rassvaryŭsia sa mnohimi hubiernatarami i merami, jakija ŭvodzili rehijanalnyja abmiežavańni. Bałsanaru zaklikaŭ brazilcaŭ sabatavać abmiežavańni i praciahvać pracavać. Jon pazicyjanuje siabie jak abaronca nacyjanalnaj ekanomiki ad biurakrataŭ, jakija, nibyta, chočuć zrujnavać Braziliju.
Jon abvinavaciŭ srodki masavaj infarmacyi ŭ stvareńni «isteryi». Bolš za toje, jon vystupaŭ suprać kavidnych abmiežavańniaŭ: zakryćcia pradpryjemstvaŭ, škoł i hramadskaha transpartu.
«Ludzi chutka ŭbačać, jak ich ašukali hetyja hubiernatary i značnaja častka srodkaŭ masavaj infarmacyi, kali havorka idzie pra karanavirus», — kaža brazilski prezident.
«Hety virus vyklikaŭ peŭnuju isteryju. Jość niekatoryja hubiernatary, jakija, na moj pohlad, choć ja mahu pamylacca, prymajuć miery, jakija mocna paŭpłyvajuć na našu ekanomiku», — zajaŭlaŭ jon.
«Kali ŭsie zastanucca doma, heta budzie chaos. Nichto ničoha nie budzie vyrablać, budzie biespracoŭje, chaładzilniki apuściejuć, nichto nie zmoža apłačvać rachunki», — skazaŭ jon, prapahandujučy łžyvuju dylemu pamiž ekanamičnaj katastrofaj i supraćkavidnymi zachadami.
U Bałsanaru byli napružanyja adnosiny ź ministrami achovy zdaroŭja, jon mianiaŭ ich vielmi časta, patrabujučy ad novych chutčej «viarnucca da narmalnaha režymu». Palityk vykarystaŭ svaje paŭnamoctvy dla ŭmiašańnia ŭ spravy ministerstva, takija jak kliničnyja pratakoły, raskryćcio asabistych danych i zakupki vakcyn. Jon nakładaŭ vieta na zakony, jakija praduhledžvali abaviazkovaje vykarystańnie masak u relihijnych miescach i vypłatu kampiensacyj miedycynskim rabotnikam. Bałsanaru taksama aktyŭna prasoŭvaŭ niepravieranyja leki ź niedaviedzienaj efiektyŭnaściu dla lačeńnia pacyjentaŭ z kavidam.
Taksama brazilski prezident zaklikaŭ svaich hramadzian «pierastać nyć» ab pandemii.
Bałsanaru apisvaŭ COVID-19 jak «bieśsimptomnuju niepryjemnaść» dla 90% inficyravanych brazilcaŭ. Jon prapanoŭvaŭ izalavać tolki pažyłych ludziej i asob sa spadarožnymi zachvorvańniami. Sacsietki navat banili dopisy palityka, u jakich jon staviŭ pad sumnieŭ efiektyŭnaść vakcyn i sacyjalnaha dystancyjanavańnia.
Bałsanaru, jak zvyčajny papulist, admaŭlajecca ŭsprymać navuku surjozna, ihnaruje ŭsio toje, što pišuć miedyja, vystupaje suprać tradycyjnaha palityčnaha isteblišmentu i stvaraje ŭłasnuju realnaść.
Bałsanaru taksama viadomy svaimi skandalnymi vykazvańniami ab pryščepkach. Prezident zajaŭlaŭ, što nie budzie kałoć vakcynu z-za mahčymych pabočnych efiektaŭ. «Kali ty pieratvoryšsia ŭ krakadziła, heta budzie tvaja ŭłasnaja prablema», — kuražyŭsia jon.
Navat pierachvareŭšy, prezident nie źbirajecca vakcynavacca. Skieptycyzm Bałsanaru da vakcyn časam pryvodzić da kamičnych vypadkaŭ. Piceryja ŭ Ńju-Jorku nie puściła brazilskaha prezidenta pakaštavać picu, kali jon prysutničaŭ u horadzie na samicie AAN. Brazilski prezident, jaki nie mieŭ siertyfikata ab vakcynacyi, byŭ vymušany jeści picu z kalehami na vulicy.
Hrupa brazilskich sienataraŭ, jakaja choča pryciahnuć kiraŭnika dziaržavy da adkaznaści, abvinavaciła prezidenta ŭ złačynstvach suprać čałaviečnaści i padrychtavała 1200-staronkavuju spravazdaču. Sienatary śćviardžajuć, što naŭmysnyja dziejańni Bałsanaru pryviali da socień tysiač śmierciaŭ brazilcaŭ ad kavidu.
Andres Manuel Łopies Abrador
Kali ŭ Mieksicy pačali fiksavacca pieršyja śmierci ad kavidu, prezident krainy Andres Manuel Łopies Abrador apublikavaŭ u fejsbuku videa, u jakim zaklikaŭ mieksikancaŭ viačerać va ŭstanovach hramadskaha charčavańnia.
Andres Manuel Łopies Abrador, fota: Flickr.
«Kali ŭ vas jość mahčymaść i srodki dla hetaha, praciahvajcie zaprašać svaju siamju pajeści», — paraiŭ prezident, siedziačy va ŭnutranym dvoryku restarana. «Heta umacoŭvaje ekanomiku», — dadaŭ jon.
Prezident-papulist doŭha supraciŭlaŭsia zaklikam ŭvieści miery fizičnaha dystancyjanavańnia, bajučysia, što jaho elektarat paciarpić bolš za ŭsich ad zakryćcia ekanomiki. Palityk praciahvaŭ pravodzić mitynhi, na jakich jon zachodziŭ u natoŭp, vitaŭ prychilnikaŭ pociskami ruki i pacałunkami ŭ ščaku.
U rešcie rešt prezident skarektavaŭ svaju pazicyju i dazvoliŭ uvieści častkovy łakdaŭn u niekatorych śfierach. Ale jon pakłapaciŭsia ab tym, kab mahła praciahvacca praca nad jaho pryjarytetnymi infrastrukturnymi prajektami.
Lidar Mieksiki ŭvieś čas raiŭ svaim suajčyńnikam «žyć jak zvyčajna». Niahledziačy na toje, što prezident sam padchoplivaŭ kavid, jon praciahvaŭ ihnaravać masačny režym i kazać, što pandemija idzie na źmianšeńnie. Akramia taho, što jon nie nasiŭ masku, jon časta padarožničaŭ i vyśmiejvaŭ rekamiendacyi pa dystancyjanavańni.
I heta ŭsio adbyvałasia na fonie taho, jak situacyja z kavidam vychodziła ŭ Mieksicy z-pad kantrolu, kali balnicy ŭ bujnych haradach užo byli pierapoŭnienyja, a vakcynacyja adbyvałasia pavolna.
Hurbanhuły Bierdymuchamiedaŭ
Prezident Turkmienistana Hurbanhuły Bierdymuchamiedaŭ śćviardžaje, što ŭ krainie niama vypadkaŭ zaražeńnia virusam. Aficyjnaja kolkaść vypadkaŭ zachvorvańnia karanavirusam ŭ centralnaazijackaj dziaržavie roŭnaja nulu.
Hurbanhuły Bierdymuchamiedaŭ.
«Ź pieršych dzion uźniknieńnia pahrozy COVID-19 my sfarmavali i padrychtavali adzinuju nacyjanalnuju stratehiju pa baraćbie z karanavirusam, jakaja praduhledžvaje kompleks mier arhanizacyjnaha, pravavoha, finansavaha, ekanamičnaha, sanitarna-epidemijałahičnaha, miedycynskaha, karancinnaha charaktaru», — publikuje hazieta «Niejtralny Turkmienistan» adkaz prezidenta na pytańnie televiadučaj «jak vam udałosia źbierahčy narod Turkmienistana ad hetaj biady».
Małaimavierna, što ŭ krainie nie było nivodnaha infikavanaha hramadzianina. Ale ŭ Turkmienistanie, dzie infarmacyja žorstka kantralujecca ŭradam, heta aficyjnaja viersija.
Miž tym ananimnyja karespandenty ŭ Turkmienistanie paviedamlajuć zachodnim ŚMI, što ludziej aryštoŭvajuć supracoŭniki ŭ cyvilnym za adny tolki razmovy ab pandemii.
Niahledziačy na adsutnaść aficyjna pryznanych vypadkaŭ kavidu, ułady ŭsio ž prymajuć antykavidnyja zachady pa krainie. Ludziej štrafujuć za adsutnaść masak abo ichniaje niapravilnaje našeńnie. Vakcynacyja źjaŭlajecca abaviazkovaj u krainie. Ale statystyku pa vakcynacyi nasielnictva Turkmienistan taksama nie daje.
Apošni ŭsplosk zachvorvańnia karanavirusam u Turkmienistanie pačaŭsia letam hetaha hoda. Miedycynskija rabotniki ŭ hutarkach z zamiežnymi ŚMI aceńvali situacyju, jak samuju mocnuju chvalu karanavirusa.
Testavańnie na COVID-19 u Turkmienistanie viadziecca, u tym liku i prafiłaktyčnaje. Ale daviedki sa stanoŭčymi vynikami na najaŭnaść virusa na ruki nie vydajucca. U takich vypadkach ludziej nakiroŭvajuć u infiekcyjnuju balnicu. Pry śmierci ad kavidu ŭ paśviedčańnie ab śmierci zapisvajuć pnieŭmaniju abo spadarožnyja zachvorvańni — cukroŭku ci sardečnuju niedastatkovaść.
Kim Čen Yn
U tatalitarnaj Paŭnočnaj Karei, u jakoj adnaasobna pravić Kim Čen Yn, taksama aficyjna nie zafiksavana nivodnaha vypadku chvaroby. I heta niahledziačy na aktyŭnyja handlovyja i turystyčnyja suviazi z Kitajem, krainaj, dzie virus źjaviŭsia i ŭpieršyniu raspaŭsiudziŭsia. Pchieńjan uparta admaŭlaje kavid u siabie, ale isnujuć surjoznyja padstavy dla skieptycyzmu. Raniej, naprykład, Paŭnočnaja Kareja taksama śćviardžała, što nikoli nie fiksavała na svajoj terytoryi VIČ.
Kim Čen Yn.
Niahledziačy na aficyjnaje admaŭleńnie najaŭnaści ŭ KNDR kavidu, ułady adreahavali na virus z naležnaj aściarožnaściu. Paŭnočnaja Kareja zakryła svaju miažu z Kitajem adrazu ž, u krainie ŭviali častkovy karancin. Režym ščyra bajaŭsia raspaŭsiudžvańnia chvaroby, tamu što viedaŭ, što sistema achovy zdaroŭja krainy nie zmoža dać rady.
Tym nie mienš, u kancy leta ŭłady KNDR admovilisia ad troch miljonaŭ doz kitajskaj vakcyny Sinovac, vydzielenaj Paŭnočnaj Karei ŭ ramkach prahramy abmienu vakcynami Covax. U lipieni kraina adchiliła pastaŭki kala dvuch miljonaŭ doz preparata AstraZeneca, spasłaŭšysia na patencyjnyja pabočnyja efiekty hetaj vakcyny.
Rasija nieadnarazova prapanoŭvała Paŭnočnaj Karei pastaŭlać ułasny «Sputnik», ale i ad jaho karejcy admovilisia.
Paŭnočnakarejskija dziaržaŭnyja ŚMI časta lubiać akcentavać uvahu na asobnych pabočnych reakcyjach na pryščepki ŭ ZŠA i Jeŭropie.
Chun Sien
U samym pačatku pandemii premjer-minstr Kambodžy, jaki kiruje krainaj bolš za 30 hadoŭ, pryhraziŭ na svaim bryfinhu vyhnać kožnaha žurnalista, jaki nosić masku. «Premjer-ministr nie nosić masku, dyk čamu ž vy jaje nosicie?» — spytaŭ Chun Sien.
Chun Sien.
«Panika strašniejšaja za samu epidemiju», — kazaŭ kiraŭnik Kambodžy ŭ pačatku pandemii.
Ministr achovy zdaroŭja Kambodžy śćviardžaŭ, što kavid krainie nie pahražaje, bo ŭ Kambodžy «zanadta śpiakotny klimat».
Ale niečakana Chun Sien źmianiŭ svaju rytoryku. Kambodža pieratvaryłsia ŭ historyju pośpiechu ŭ baraćbie z kavidam. Kambodža ciapier maje adzin z samych vysokich uzroŭniaŭ vakcynacyi ŭ śviecie. Vakcynavana amal 80% usiaho nasielnictva, heta navat bolš, čym u mnohich raźvitych zachodnich krainach.
Chun Sien ździejśniŭ dziaržaŭny vizit u Piekin, prademanstravaŭ svaju łajalnaść Kitaju, i Si Czińpin byŭ jamu udziačny. Kitaj dapamoh Kambodžy, umacavaŭšy svoj upłyŭ u rehijonie z dapamohaj «vakcynnaj dypłamatyi».
Akramia kitajskaj dapamohi, pośpiech Kambodžy taksama abumoŭleny ŭžo isnymi sistemami baraćby z malaryjaj i inšymi zachvorvańniami.
Narendra Modzi
U studzieni 2021 hoda indyjski premjer Modzi zajaviŭ, što Indyja «vyratavała čałaviectva, efiektyŭna strymlivajučy karonu». U sakaviku jahony ministr achovy zdaroŭja abviaściŭ, što pandemija dasiahnuła «finalnaj stadyi». Usie hetyja zajavy byli jak raz tady, kali kavid jašče tolki nabiraŭ siłu ŭ Indyi i va ŭsim śviecie, a ŭrad nie rychtavaŭsia surjozna da źjaŭleńnia bolš śmiarotnaha i zaraznaha štamu.
Narendra Modzi, fota Flickr.
Pakul Indyja pałała ad karony, Modzi ŭ krasaviku pravioŭ dziasiatki šmatsottysiačnych pieradvybarčych mitynhaŭ. Arhanizatary i ŭdzielniki tatalna ihnaravali masačny režym. Modzi taksama dazvoliŭ praviadzieńnie relihijnaha fiestyvalu ź miljonami ŭdzielnikaŭ.
Mnohija prychilniki rasčaravalisia ŭ Modzi praź jahonuju reakcyju na pandemiju. U indyjskich sacsietkach stali papularnymi cheštehi suprać Modzi, jakija abvinavačvajuć jaho ŭ pravale baraćby z kavidami i zaklikajuć palityka pajści ŭ adstaŭku (#ResignModi, #ModiFailsIndia i #ModiAgainstNation).
