Biełorusskije sokroviŝa za rubiežom / Adam Maldzis. — Minsk, Litaratura i Mastactva, 2009. — 208 s.
Kniha viadomaha ajčynnaha litaraturaznaŭca vyjšła pa-rusku. Jaje skłali artykuły, što drukavalisia na staronkach haziety «SB. Biełaruś Siehodnia» apošnija niekalki hadoŭ.
Kali Adam Maldzis pačaŭ drukavacca ŭ hałoŭnaj łukašenkaŭskaj haziecie, znajšłosia šmat niadobrazyčliŭcaŭ, chto pačaŭ paprakać jaho za heta. Ale ž raźlik byŭ zrobleny pravilna. Prafiesar Maldzis praz samuju masavuju hazietu krainy zdoleŭ vyklikać u nieśviadomaj častki nasielnictva (choć daloka i nie va ŭsioj) cikavaść da historyi svajoj krainy.
Adam Maldzis u knizie ŭźniaŭ prablemu restytucyi i sumiesnaha vykarystańnia kulturnych kaštoŭnaściej, jakija akazalisia za miežami Biełarusi. Aŭtar raspaviadaje pra šlachi ich straty i mahčymaści viartańnia nazad. Niekatoryja ź ich paprostu skrali, inšyja — byli lehalna vyviezienyja. Kryž Jefrasińni Połackaj, słuckija pajasy, ekspanaty z muzieja Emiryka Huten-Čapskaha, biblijateka Jaŭchima Chraptoviča. Heta tolki nievialikaja častka taho, što akazałasia raskidanym pa ŭsim śviecie —
Polšča, Rasija, Ukraina, Litva, Francyja, ZŠA, Japonija, Tadžykistan. Prafiesar piša pra biełaruskija archiŭnyja dakumienty ŭ Iranie i navat Kienii.
«Paśla Druhoj suśvietnaj vajny ŭ hetaj afrykanskaj krainie asieŭ udzielnik pachodaŭ Andersa Jaŭstafij Sapieha, naščadak staražytnaha biełaruskaha rodu… U volny čas šukaŭ pa ŭsim śviecie źviestki pra svoj rod, jakija byli sabrany i abahulnieny ŭ fundamientalnaj pracy «Sapiehaŭski dom» (1995). Ale tudy ŭvajšli nie ŭsie materyjały. Jość źviestki, što niekatoryja ź ich tak i zastalisia ŭ stalicy Kienii, Najrobi».
Kali častku kulturnych kaštoŭnaściej nie atrymałasia znajści i da siońnia, to pra inšyja viadoma miesca ich znachodžańnia. A ŭ pałovie vypadkaŭ navat dakazany pravy biełaruskaha boku na ich.
I zastajecca tolki kiraŭniku našaj dziaržavy zaniać pryncypovuju pazicyju ŭ dačynieńni da hetych kaštoŭnaściej, jany mohuć być viernuty na radzimu.
Ale kultura jaho cikavić mienš za ŭsio.
