Siońnia 75-hodździe adznačaje paet i pierakładčyk Uładzimir Papkovič. Dziakujučy jaho namahańniam pa-biełarusku zahavaryli hieroi «Troch tavaryšaŭ» Remarka, «Vilhielma Tela» Šylera, pa-nasku zahučała paezija Brechta, Lesinha, Hiejne. Nie mienš u pierakładčyka zastajecca i ź niavydadzienaha.
Na pytańni «NN» adkazvaje Uładzimir Papkovič.
«Naša Niva»: Sp. Uładzimir, što siońnia lažyć u vašym stale ź nieapublikavanych pierakładaŭ?
Uładzimir Papkovič: Kaliści Barys Sačanka prapanavaŭ mnie skłaści zbornik vybranych tvoraŭ Hienrycha Hiejne. Ja pierakłaŭ davoli šmat jaho vieršaŭ. Vydańnie nie vyjšła, bo razvaliŭsia SSSR, pamior Barys Sačanka. Niešta ja apublikavaŭ u svajoj knižcy «Na tym staju», niešta tak i nie nadrukavana.
U 1990-ch ja padrychtavaŭ knihu pierakładaŭ «Bruderšaft»: tvory Hotchalda Efraima Lesinha, Hienrycha Hiejne, Teadora Fantane, Teadora Štorma, Hieorha Viejerta, Johaniesa R. Bechiera, Biertalta Brechta, Hiermana Hiese, Mašy Kaleka. I prapanavaŭ vydaviectvu «Mastackaja litaratura». Ale rukapis praź niekalki hadoŭ mnie viarnuli z-za adsutnaści srodkaŭ na vydańnie. Na asobnuju knižku naźbiralisia pierakłady paetaŭ niamieckaha baroka Marcina Opica, Paŭla Fleminha, Andreasa Hryfiusa, Kryścijana Hofmana fon Hofmansvaldaŭ, Simana Dacha. Ale chto vydaść ich?
Pierakładziena taksama pjesa Biertalta Brechta «Trochhrašovaja opiera». Ale i jana lažyć u stale.
«NN»: A zaraz nie sprabujecie «hrukać» u vydaviectvy?
UP: Sprabuju, ale nie nastojliva. Jak vydavać, kali dla pierakładaŭ u krainie navat niama śpiecyjalizavanaha drukavanaha časopisa. Ale čamu jaho niama?
Ci nie pavinna była b dziaržava, zakłapočanaja, kab uvajści ŭ jeŭrapiejskuju, mižnarodnuju prastoru, dbać pra toje, kab nasielnictva krainy cikaviłasia nie tolki zamiežnym ryźziom, ale i kulturaj, u pryvatnaści, litaraturaj?
Tolki z časoŭ abjadnańnia niamieckich dziaržaŭ źjavilisia try niamieckamoŭnyja łaŭreaty Nobieleŭskaj premii pa litaratury: Hiunter Hras, Elfryda Jelinek, Hierta Miuler. Ci ž nie nahoda nadrukavać choć nievialičkija tvory hetych aŭtaraŭ?
Praŭda, niadaŭna paznajomiŭsia (praź Internet) z Hannaj Jankutaj. Praź jaje atrymaŭ prapanovu pierakłaści dźvie kazki Vilhielma Haŭfa dla internet-časopisa «Prajdziśviet». Spadziajusia praciahvać supracoŭnictva.
«NN»: Vy pačali pierakładać jašče ŭ savieckija časy, kali isnavała cenzura. Tvory dla pierakładaŭ vybirali zaŭždy na ŭłasny hust?
UP: U savieckija časy mnie dazvalali vybirać tvory dla pierakładaŭ z kłasiki ci ź niamieckaj tahačasnaj (hedeeraŭskaj) litaratury. Praŭda, ja mała ŭdzielničaŭ u hetym pracesie, bo pozna pačaŭ. Maja pieršaja pierakładnaja knižka, vydadzienaja ŭ «Mastackaj litaratury» ŭ 1985 hodzie, — «Viartańnie da siabie» Johaniesa R. Bechiera (vybranyja vieršy). Zatym byŭ vialiki raman «Vostraŭ biez majaka» Rut Kraft (1987) pa prapanovie vydaviectva. Potym ja pierakładaŭ Brechta, Viejerta, Lesinha, paeziju niamieckich ramantykaŭ. A jašče Remarka, Šylera. Treba dobrym słovam prypomnić štohodnik pierakładaŭ «Dalahlady». Davodziłasia mnie pierakładać z polskaj, rasijskaj, navat cyhanskaj (Valdemara Kalinina).
«NN»: A sučasnych niamieckich aŭtaraŭ pierakładajecie?
UP: Mianie ŭ svoj čas mocna zachapiła kniha sučaśnika Uve Cima «Na prykładzie majho brata», u jakoj aŭtar pasprabavaŭ asensavać vajnu na prykładzie losu starejšaha brata (jon słužyŭ u SS i zahinuŭ na Ukrainie). Zachaciełasia jaje pierakłaści. Pakul ja tolki mierkavaŭ, ci nie ŭziacca pierakłaści knihu na biełaruskuju movu, hetuju spravu zrabili inšyja. Kniha źjaviłasia ŭ vydaviectvie Viktara Chursika ŭ minułym hodzie, pierakładčyk, praŭda, nie paznačany.
Niadaŭna pierakłaŭ knižku sučasnaj niamieckaj piśmieńnicy Hudrun Paŭzievanh «Chmara». Heta mastacki tvor na temu atamnaj katastrofy, jakaja nibyta adbyłasia ŭ Hiermanii paśla Čarnobyla. Ci pamiatajem my Čarnobyl? Zabylisia? Ja chacieŭ napomnić, ale hetu knižku ja vydać nie mahu.
«NN»: A što admietnaha ŭ knizie?
UP: Heta trahičnaja fantazija na čarnobylskuju temu: byccam žudasnaja jadziernaja katastrofa adbyłasia na adnoj z AES u Niamieččynie, na poŭdni, i ŭsia akruha rušyła na poŭnač. Siarod biežancaŭ akazalisia dvoje dzietak: dziaŭčynka čatyrnaccaci hadoŭ i jaje siamihadovy bracik. Baćki — u adjeździe, a
dzietki ŭciakajuć na poŭnač na rovarach, u panicy i nieraźbiarysie parušanaha niamieckaha paradku, nieparušnaha ludskoha ehaizmu. Chłopčyk hinie, dziaŭčynka apramieńvajecca.
Heta mianie skałanuła.
Ciapier my zabylisia pra Čarnobyl. Ludziej nie cikavić, chto i jak dažyvaje svoj viek paśla katastrofy. My płanujem užo budavać novuju atamnuju elektrastancyju. Palityki kažuć: «Usio narmalna. Ciapier u nas budzie daskanałaja technika. Hałoŭnaje, nie chvalavacca». Heta ideja prachodzić praz usiu knihu. Jak niešta zdarajecca, palityki kažuć: «Heta nie pavinna było zdarycca. Ničoha strašnaha. Hałoŭnaje, nie chvalavacca». Knižka trahičnaja, navat dla nas, biełarusaŭ.
«NN»: Ale jak vydać?
UP: Vydać vielmi prosta. Kupić u niamieckaha vydaviectva licenziju na prava publikacyi pierakładu. Ja źviazaŭsia ź niamieckim vydaviectvam. Atrymaŭ adkaz, u jakim havorycca: «My znojdziem šlach dać biełaruskamu vydaviectvu pravy, navat pry nakładzie ŭ 500 asobnikaŭ, što ŭ dadzienym vypadku niezvyčajna mała… Toje, što dla vydaviectva nijakich finansavych prybytkaŭ nie budzie, nas vučyć vopyt. Ale ž hrošy — nie adzinaja pryčyna vydačy licenzii!»
Ciapier treba damaŭlacca ź lubym biełaruskim vydaviectvam, i jany za hrošy vydaduć. Ale hrošaj u mianie niama. I sponsara niama. Tamu i sensu nie baču prasić vydaviectva rabić rachunak.
Budu, pakul mahu, pierakładać dla Internetu. Nie siadzieć ža biednamu piensijanieru, skłaŭšy ruki.
***
Uładzimir Papkovič naradziŭsia 25 sakavika 1935 hoda ŭ vioscy Dvarec Vilejskaha rajona. Paet, pierakładčyk. Siabra Sajuza biełaruskich piśmieńnikaŭ (1981).
Skončyŭ Minski dziaržaŭny piedahahičny instytut zamiežnych moŭ. Z 1966 hoda žyvie ŭ Viciebsku. Z 1982 hoda — staršy vykładčyk Viciebskaha dziaržaŭnaha univiersiteta imia Mašerava. Tam pracuje i siońnia.
Aŭtar zbornikaŭ vieršaŭ «Na dośvitku», «Ziernie», «Samy karotki cień», «Na tym staju», «Rešta», knihi humaru «Vy budziecie śmiajacca». U jaho pierakładach ź niamieckaj vyjšli knihi «Viartańnie da siabie» Johanesa R. Bechiera, «Zakachany vandroŭnik: paezija niamieckaha ramantyzmu», «Try tavaryšy» Remarka i inšyja. Na niamieckuju movu pierakłaŭ «Tarasa na Parnasie» Kastusia Vieranicyna.
