Pavodle śviedčańniaŭ biełaruskich pravaabaroncaŭ, kala 20% źniavolenych, jakija znachodziacca ŭ turmach Biełarusi – byłyja kiraŭniki dziažaŭnych pradpryjemstvaŭ i pryvatnaha biznesu. Vialikaja vierahodnaść apynucca za kratami navat za niaznačnaje pravaparušeńnie nie na žart pužaje biełarusaŭ.
Sacyjolahi kampanij, jakija ŭvachodziać u hrupu «Eŭrazijski manitorynh», źviarnulisia z adnolkavym pytańniem da hramadzianaŭ Biełarusi, Rasiei i Kazachstanu, kab vyśvietlić, chto i čaho bolš za ŭsio baicca ŭ žyćci. Urešcie vyjaviŭsia samy vialiki biełaruski strach – turma. Pra heta zajavili 23% apytanych biełarusaŭ. U rasiejcaŭ hety pakaźnik – 13%, a ŭ kazachaŭ – 7%. Čym tak strašnyja biełaruskija turmy? Čamu ŭ samaj «stabilnaj», pa śćviardžeńni biełaruskaha kiraŭnictva, krainie bajacca apynucca ŭ źniavoleńni?
Były palitviazień Valer Levanieŭski, jaki pravioŭ za kratami dva hady, piša knihu pra biełaruskija turmy. «Tolki kali zrabić ahulnaviadomymi parušeńni zakonaŭ u biełaruskich turmach, možna vyrašyć šmatlikija ich prablemy», — ličyć aŭtar. «Pieršaje, z čym sutykajecca čałaviek, jaki traplaje ŭ luby śledčy izalatar, – heta brudnaja pierapoŭnienaja kamera, — piša Levanieŭski. – Na adnaho čałavieka prypadaje mieniej za adzin kvadratny metar kazionnaj płoščy. Łožki stajać u 3 jarusy, ale j ich nie staje, usie vymušanyja spać pa čarzie. Kali ŭličyć, što prybiralnia znachodzicca ŭ hetaj samaj kamery, jakaja nie pravietryvajecca, i čałaviek 20 uvieś čas palać, nia dziva, što suchoty – samaja raspaŭsiudžanaja chvaroba ŭ biełaruskich turmach», - śćviardžaje Levanieŭski.
Pavodle źviestak pravaabaroncaŭ, z 42 tysiač biełaruskich źniavolenych bolš za 8 tysiač – nia samyja apošnija ŭ krainie ludzi. Heta kiraŭniki dziaržaŭnych i pryvatnych kampanij. Pravaabaronca Ludmiła Hraznova ličyć, što «dziaržava ŭciskaje tych, chto imkniecca da ekanamičnaj niezaležnaści».
Nie malimonicca ŭłada i z svaimi apanentami. U hetyja dni adrazu dva apazycyjanery abviaścili biesterminovuju haładoŭku ŭ kalonii «Vićba-3» pad Viciebskam: eks-kandydat u prezydenty Biełarusi Alaksandar Kazulin i były kiraŭnik parlamenckaj hrupy «Respublika» Siarhiej Skrabiec. Jašče da svajho aryštu Alaksandar Kazulin zajaŭlaŭ, što ŭłada praz stvaranuju systemu zapužvańnia imkniecca adabrać u narodu ciahu da valnadumstva: «Ci nie anekdatyčna heta? Ułady nam “udzioŭbvajuć” kazku pra toje, jak cudoŭna i ščaśliva žyviecca ŭ našaj krainie. Z hetymi pieśniami my zasynajem i pračynajemsia. Razam z tym, u nas namahajucca vyniščyć pačućcie ŭłasnaj hodnaści, pieratvaryć nas u pasłuchmiany statak».
«“Biełaruskaja zona” – heta terytoryja, dzie pierastajuć dziejničać zakony, – piša ŭ svajoj budučaj knizie Valer Levanieŭski. – Toj, chto sprabuje skardzicca na ŭmovy ŭtrymańnia, padpadaje pad represii z boku administracyi vypraŭlenčaj ustanovy. Pravavaja dapamoha dla źniavolenych całkam adsutnaja».
Abaronca namiotavaha miastečka, raźbitaha na Kastryčnickaj płoščy sioleta ŭ sakaviku, Kryścina Šacikava praź ŚMI źviarnułasia da pasolstvaŭ zamiežnych krain u Biełarusi, hramadzianie jakich znachodziacca ŭ biełaruskich turmach. Tolki ŭ izalatary časovaha ŭtrymańnia ŭ Viciebsku, kudy Šacikava trapiła za ŭdzieł u niesankcyjavanaj akcyi, u kamery čakali departacyi hramadzianie Litvy, Azerbajdžanu, Rasiei, Małdovy, Armenii, Indyi, Syryi, Ukrainy. «Ludzi ŭ čakańni departacyi žyvuć u niečałaviečych umovach, znachodziacca tam hadami», – śćviardžavie Šacikava i kaža, što pra isnavańnie hetych ludziej padčas nichto i nie padazraje.
