Biez zamachu na scenaryj 27

Padajecca, što ŭ ciapierašnim atačeńni Łukašenki narešcie źjavilisia adekvatnyja ludzi, i nie tolki źjavilisia, ale i realna paŭpłyvali (i prynamsi pakul što pa-raniejšamu ŭpłyvajuć) na farmavańnie scenaryju, pa jakim prachodzić ciapierašniaja vybarčaja kampanija ŭ Biełarusi.

Čaćviortaja pa liku prezidenckaja vybarčaja kampanija ŭ Biełarusi pacichu nabližajecca da svajho łahičnaha kanca. Paśla minułych vychodnych, na jakich adbylisia tele- i radyjodebaty kandydataŭ (u jakich całkam prahnazavana ŭziali ŭdzieł tolki apazicyjnyja kandydaty ŭ prezidenty), pačaŭsia jaje zaklučny etap, padčas jakoha bolšaść nasielnictva Biełarusi ŭžo zmoža daviedvacca pra pohlady apazicyjnych kandydataŭ nie inakš, jak tolki ŭ interpretacyi praŭładnych prapahandystaŭ.

Hetaja vybarčaja kampanija dla Biełarusi nie zusim standartnaja, i nie tolki tamu, što adbyvajecca ŭ inšaj u paraŭnańni z raniejšymi mižnarodnaj situacyi. Hałoŭnaje — što

na dadzienych vybarach ułady ŭpieršyniu ŭ historyi pierajhrajuć apazicyju, abapirajučysia nie tolki na siłavyja mietady, ale i na piśmiennuju z punktu hledžańnia stratehii i taktyki pabudovu vybarčaj kampanii.

Padajecca, što ŭ ciapierašnim atačeńni Łukašenki narešcie źjavilisia adekvatnyja ludzi, i nie tolki źjavilisia, ale i realna paŭpłyvali (i prynamsi pakul što pa-raniejšamu ŭpłyvajuć) na farmavańnie scenaryju, pa jakim prachodzić ciapierašniaja vybarčaja kampanija ŭ Biełarusi. Vidać, mienavita jany nastajali na tym, kab u intaresach pryznańnia vybaraŭ na Zachadzie adyści ad tradycyjnych «tapornych» represiŭnych schiemaŭ i stvaryć bačnaść bolš demakratyčnaha praviadzieńnia kampanii (u pieršuju čarhu šlacham pradastaŭleńnia bolšych mahčymaściaŭ kandydatam), nie dapuskajučy pry hetym, adnak, navat patencyjnaj «raskrutki» jakoj-niebudź fihury, zdolnaj skłaści realnuju alternatyvu dziejnamu prezidentu.

Absalutna vidavočna, što hałoŭnaj aporaj, na jakoj hruntujecca ŭvieś siońniašni praŭładny vybarčy scenaryj, źjaŭlajecca adsutnaść u šerahach apazicyi adzinstva. Zachavańniu takoha stanovišča ŭłada ŭvieś čas nieprychavana spryjała. Śviedčyć pra heta vielmi mnohaje: i poŭnaja svaboda pry zbory kandydatami podpisaŭ, i niečuvany libieralizm zvyčajna vielmi prydzirlivaha Centrvybarkama pry ich praviercy, i paźniejšaje zapluščvańnie vačej tym ža Centrvybarkamam na mnohija rečy, z-za jakich asobnych apazicyjanieraŭ pry žadańni možna było b spakojna «dyskvalifikavać», jak, naprykład, arhanizacyja Vitalem Rymašeŭskim i Mikałajem Statkievičam niesankcyjanavanaj akcyi 24 listapada, pierad jakoj Jarmošyna dy Łazavik naŭprost papiaredžvali pra mahčymaść pazbaŭleńnia niepasłuchmianych kandydataŭ rehistracyi.

Pahražać pahražali, ale ž u vyniku tak nikoha z dystancyi i nie źniali. Prytym pakinuli na joj (choć mieli poŭnuju mahčymaść źniać) nie kaho-niebudź, a Mikałaja Statkieviča, jaki paśla dobra «daŭ dychtu» dziejnamu kiraŭniku dziaržavy i padčas televystupaŭ, i padčas teledebataŭ. Uličvajučy, što toj ža Statkievič u biełaruskaj palitycy nie pieršy dzień, i što mienavita takija, a nie inšyja jahonyja pavodziny padčas «kamunikacyi z narodam» lohka prahnazavalisia, z hetaha možna zrabić łahičnuju vysnovu, što ŭłada ličyć dla siabie kudy bolš karysnym zachavańnie jak maha bolšaj razdroblenaści apazicyi, čym «zatykańnie ratoŭ» asobnym, chaj sabie i nadta ŭžo «straciŭšym strach» adzinkam.

Ci byli ŭ apazicyi šancy razburyć staranna raspracavany ŭładami scenaryj, pierachapić u ich inicyjatyvu? Na maju dumku, da niadaŭniaha času jašče byli.

Ujaŭlaju, jaki byŭ by efiekt, kali b 29 listapada apazicyjnyja kandydaty ŭ prezidenty Michalevič i Rymašeŭski, pradstaviŭšy ŭłasnyja pohlady na raźvićcio krainy i zaviaršajučy svaje vystupleńni, u apošnija chviliny svajho manałohu vykazali b dumku, što realizacyja ŭsich dobrych namieraŭ mahčymaja adno paśla źmieny ciapierašniaj ułady, źmianić ža jaje možna tolki supolnymi siłami, i dziela taho, paraiŭšysia ź inšymi apazicyjnymi kandydatami, jany zdymajuć svaju kandydaturu na karyść kandydata… (proźvišča možna pastavić luboje) i nadalej buduć pracavać u jahonaj kamandzie. A ŭ nastupnyja dni kab hetak sama zrabili i jašče 6 pretendentaŭ. Kali b u vyniku hetym adzinym kandydatam akazaŭsia Uładzimir Niaklajeŭ, to atrymałasia b jašče efiektniej, bo mienavita jamu pavodle losavańnia vypadała zaviaršać sieryju televystupaŭ, i jon moh by heta zrabić užo ŭ jakaści adzinaha kandydata.

Na druhi ž dzień usie razam kandydaty źjavilisia b na «teledebaty», na jakich atrymali b upeŭnienuju i całkam zakanamiernuju, a nie vypadkovuju maralnuju pieramohu, bo dziejničali b jak adzinaja kamanda, a nie jak hurt niepryjaznych adzin da adnaho ludziej, jakija tolki tamu strymlivajucca ad uzajemnych napadak, što ich časova jadnaje ahulnaja nianaviść da dvuch prysutnych u studyi samazadavolenych, raźviaznych i amaralnych typaŭ ź dziaržaŭnaha telebačańnia.

Viadoma,

nielha kazać, što abjadnańnie apazicyjnych kandydataŭ na etapie televystupaŭ i debataŭ nieminuča pryviało b apazicyju da pieramohi, bo adsutnaść adzinstva ŭ jaje šerahach — tolki adna, choć i samaja balučaja z usich, prablema. Adnak u lubym vypadku heta byŭ by mocny i niestandartny krok.

Prynamsi kožny z hramadzian Biełarusi, chto hladzieŭ by choć adno vystupleńnie, daviedaŭsia b, chto ciapier piersanalna simvalizuje apazicyju i za kaho treba hałasavać, kali ty suprać dziejnaj ułady. Hałoŭnaje ž — uładam daviałosia b śpiešna ŭnosić surjoznyja źmieny ŭ tak staranna papiarednie raspracavany scenaryj vybaraŭ, dapuskajučy pry hetym niepaźbiežnyja pamyłki, ź jakich možna było b skarystacca, kab raźvić dasiahnuty pośpiech.

Ale pra heta možna ŭžo kazać tolki ŭ prošłym časie. Ciapier majem toje, što majem. Pa-raniejšamu mienš čym za dva tydni da vybaraŭ u nas zastajucca dzieviać kandydataŭ ad apazicyi, nivodzin ź jakich ułasnymi ambicyjami, jak vyhladaje, achviaravać dziela ahulnaj mety pakul nie hatovy. Dy i zaklikać ich da hetaha ŭžo, jak padajecca, niama asablivaha sensu, bo vidavočna, što najbolš zručnyja mahčymaści dla realnaha, a nie farmalnaha abjadnańnia ŭžo stračanyja, i ŭ lubym vypadku jano ŭžo nie budzie mieć raniejšaha efiektu.

Simptamatyčna, što,

niahledziačy na niaŭdałyja dla jaje teledebaty, ułada anijakaj niervovaści pakul što nie prajaŭlaje, pra što śviedčyć choć by amal bieśpieraškodnaje pryviadzieńnie 6 śniežnia ŭ centry Minska davoli šmatludnaha (pa sučasnych biełaruskich mierkach) pieradvybarnaha mierapryjemstva Uładzimira Niaklajeva, jak i inšych padobnych akcyj.

Bo prajhrała ŭłada (i toje dziakujučy vyklučna prafnieprydatnaści svaich telelokajeŭ) tolki adnu bitvu, ale ž za vynik usioj vajny joj pakul što pieražyvać nie davodzicca, bo ŭ cełym usio pa-raniejšamu idzie pavodle zahadzia raśpisanaha scenaryju. «Padzialaj i ŭładar» — jaki jašče pryncyp moža lepš zabieśpiečyć viečnaje kiravańnie tym hramadstvam, dla elity jakoha asabistyja ambicyi značać kudy bolš, čym intaresy ahulnaj spravy?

Nam ža ŭ takich umovach zastajecca tolki čakać viečara 19 śniežnia i, niahledziačy ni na što, vychodzić na Płošču. Pakul absalutna niezrazumieła, budzie jana adna ci niekalki i ci budzie ŭvohule, što na joj (ich) daviadziecca abaraniać, čyjo proźvišča (ci mo adrazu dzieviać?) skandavać, da zaklikaŭ kaho ź lidaraŭ prysłuchoŭvacca jak da «prabiełaruskich», a čyje pryncypova ihnaravać jak «prarasijskija». Amal što niama sumnievaŭ tolki ŭ adnym —

rašeńnie ŭziać udzieł u sioletniaj Płoščy dla mnohich, jak i piać dy dziesiać hadoŭ tamu, znoŭ budzie dyktavacca adno tolki imknieńniem zachavać samapavahu, ale nie nadziejaj štości źmianić.

Jak by nam ni chaciełasia, kažučy słovami adnaho ź sioletnich kandydataŭ, kab užo siońnia «zbyłosia ŭsio, pra što my maryli».

Aleś Jurkaviec, arche.by

Chočaš padzialicca važnaj infarmacyjaj ananimna i kanfidencyjna? Pišycie redaktaru «Našaj Nivy» ŭ TH