Sajt Džulijana Asandža apublikavaŭ dakumient, jaki raskryvaje miechanizmy uschodniaj palityki Polščy i jaje dačynieńni ź Biełaruśsiu.
Pavodle depiešy pasła ZŠA ŭ Varšavie, datavanaj 12 śniežnia 2008, adnym z asnoŭnych miechanizmaŭ polskaj uschodniaj palityki źjaŭlajecca «Uschodniaje partniorstva». «Uschodniaje partniorstva» — inicyjavanaje Polščaj i Šviecyjaj — skiravanaje na pahłybleńnie upłyvu ES va Ukrainie, Biełarusi, Hruzii, Małdovie, Armienii i Azierbajdžanie», — havorycca ŭ dakumiencie. Pavodle amierykanskaha dypłamata, prahrama «Uschodniaje partniorstva» maje nastupnyja mety: abmiežavać upłyŭ Rasii ŭ rehijonie, aktyvizavać palityku ES na ŭschodnim nakirunku, pierakanać krainy, zadziejničanyja ŭ prahramie «UP» ŭ pieravazie demakratyčnych kaštoŭnaściaŭ z dapamohaj abiaccańniaŭ vyhadnaha haspadarčaha supracoŭnictva i admieny vizavaha režymu z krainami ES.
Adnak najbolšuju cikavaść dla biełarusaŭ ujaŭlaje taja častka dakumientu, dzie mova idzie niepasredna ab Łukašenku i polskaj palitycy ŭ dačynieńni da Biełarusi.
«Dla Tuska i Sikorskaha supracoŭnictva z aŭtarytarnym režymam u Biełarusi — vybar mienšaha zła. Pavodle polskaj pazicyi, poŭnaja izalacyja Biełarusi pryviadzie da kančatkovaha padparadkavańnia Biełarusi Rasii, z Łukašenkam, albo bieź jaho», —piša amierykanski dypłamat. I dadaje, što taki stan rečaŭ nie dazvolić spraŭdzicca nadziejam Polščy na toje, što
«Biełaruś moža stać bufiernaj dziaržavaj pamiž Polščaj i Rasijaj».
Varšaŭskaja depieša taksama ŭtrymlivaje zhadki ab tym, što ŭ razmovach z amierykanskimi dypłamatami Tusk i Sikorski paviedamlali ab sihnałach, što sychodzili ad kiraŭnictva Biełarusi, jakoje było zacikaŭlenaje ŭ dyjałohu ź ES i z Polščaj u pryvatnaści.
Depieša amierykanskaha pasła ŭ Varšavie dazvalaje zrazumieć aktyvizacyju Polščy ŭ dačynieńniach ź Biełaruśsiu i rolu Ministerstva zamiežnych spraŭ hetaj krainy ŭ «paciapleńni» adnosinaŭ aficyjnaha Minska i Brusela.
***
Tekst depiešy:
REZIUME. Jak i my, Polšča imkniecca padciahnuć klučavyja krainy na ŭschodniaj miažy Jeŭropy, takija jak Ukraina i Hruzija, da zachodnich strukturaŭ. Polšča robicca ŭsio bolš aktyŭnym rehijanalnym hulcom, i z atrymalnika dapamohi ŭ 1989 hodzie zrabiłasia donaram, dapamahajučy nam inicyjavać reformy ŭ rehijonie. Varšava inicyjavała supracoŭnictva ES ź jaho ŭschodnimi susiedziami praz
Stratehija Uschodniaha partniorstva
Uschodniaje partniorstva — kompleks prapanovaŭ Polščy i Šviecyi, skiravanych na pahłybleńnie adnosinaŭ ES z Ukrainaj, Hruzijaj, Małdovaj, Biełaruśsiu, Armienijaj, i Azierbajdžanam — uklučaje ŭ siabie hałoŭnyja mety ŭsio bolš aktyŭnaj polskaj palityki ŭ rehijonie:
— supraćstajańnie ŭpłyvu Rasii va Uschodniaj Jeŭropie (choć aficyjna Rasija moža ŭdzielničać u Partniorstvie);
— aktyvizacyja abaviazalnictvaŭ ES pierad uschodnimi susiedziami, niahledziačy na stomlenaść ad pašyreńnia;
— padšturchvańnie byłych savieckich dziaržavaŭ da pryniaćcia zachodnich demakratyčnych pryncypaŭ svabodnaha rynku ŭzamien na materyjalnuju vyhadu — asabliva ŭ halinie svabodnaha handlu i mahčymaha biaźvizavaha režymu.
Uschodniaje partniorstva i inšyja zachady polskaj palityki ŭ rehijonie majuć metaju supraćstajać uzvyšeńniu Rasii. Ministr zamiežnych spravaŭ Polščy Sikorski skazaŭ amierykanskim čynoŭnikam, što polski ŭrad raniej dumaŭ, što Rasija zrobicca niebiaśpiekaj praz 10–15 hadoŭ, ale paśla kryzisu ŭ Hruzii stała zrazumieła, što heta mohuć być 10–15 miesiacaŭ. Polskija analityki kažuć nam pra nieabchodnaść mieć bufiernuju zonu va Ukrainie i Biełarusi, što adsoŭvaje dla Polščy «liniju frontu» ad Rasii, što ŭsio bolš umacoŭvajecca. Prapanoŭvajučy byłym savieckim respublikam pierśpiektyvu svabodnaha handlu i biaźvizavaha režymu ź ES, Uschodniaje partniorstva moža inicyjavać nieabchodnyja reformy dla ŭstupleńnia hetych krain u ES i tym samym spynić rasijski ŭpłyŭ. Čynoŭniki adznačajuć, što, naprykład, uładalnik rasijskaha pašpartu ŭ Hruzii ciapier maje mienš abmiežavańniaŭ u padarožžach pa Jeŭropie, čym ŭładalnik hruzinskaha pašpartu.
Polskija čynoŭniki vierać, što bolšaja dziełavaja prysutnaść Zachadu ŭ takich krainach, jak Biełaruś i Ukraina, zabiaśpiečyć alternatyvu rasijskim kampanijam, jakija kantralujucca dziaržavaj, a prahramy razumnaha kiravańnia ES dapamohuć zmahacca z karupcyjaj, što asłabić rasijski palityčny i ekanamičny ŭpłyŭ. Urad Tuska, upeŭnieny, što ES ahułam moža paŭpłyvać na Maskvu macniej, čym asobnyja
Umacavańnie nacyjanalnaj biaśpieki
Kab dapoŭnić pašyranyja abaviazalnictvy ź ES, Varšava šukaje sudziejańnia i padtrymki Amieryki i NATO va Uschodniaj Jeŭropie. Polskija čynoŭniki ŭsprymajuć ŭvarvańnie Rasii ŭ Hruziju ŭ žniŭni jak paćvierdžańnie ich papiaredžańniaŭ pra Maskvu, to bok pra jaje ahresiŭnyja pavodziny. Zhodna z «daktrynaj Sikorskaha», dalejšyja sproby Rasii źmianić miežy z dapamohaj siły abo padryŭnoj dziejnaści Jeŭropa musić rasceńvać jak pahrozu biaśpiecy, što ciahnie za saboj adpaviedny adkaz usioj
Pastajannaje chvalavańnie Polščy z nahody naležnych harantyjaŭ jaje biaśpieki z boku sajuźnikaŭ adyhrała klučavuju rolu ŭ rašeńni padpisać pahadnieńnie z ZŠA ab abaronie ad balistyčnych rakiet. Polski ŭrad choča ŭpeŭnienaści ŭ tym, što ZŠA i NATO rasceńvajuć jak abaviazak abaronu terytaryjalnaha suvierenitetu Polščy ŭ vypadku kanfliktu.
Adrazu paśla ŭvarvańnia Rasii ŭ Hruziju Tusk padkreśliŭ uraźlivaść Polščy, kali spytaŭ amierykanskich słužboŭcaŭ vysokaha ŭzroŭniu: «Ciapier vy razumiejecie, čamu my chočam vašych rakietaŭ i dalejšych harantyj biaśpieki (jak patrabavali padčas pieramovaŭ pa supraćrakietnaj abaronie)?"
Sproby źmienšyć sankcyi ŭ dačynieńni da Minska
Polski ŭrad — z padačy Sikorskaha — prasunuŭ ideju časovaha skasavańnia amal usich vizavych sankcyj ES suprać režymu biełaruskaha prezidenta Łukašenki, niahledziačy na zakliki ŭrada ZŠA źmiakčać sankcyi pastupova. Sikorski publična abvinavaciŭ ZŠA ŭ padvojnych standartach praź ciesnyja suviazi amierykancaŭ z «dyktaturaj u Saudaŭskaj Aravii, ale nie ŭ Biełarusi». I Sikorski, i Tusk pryznajuć, što polski ŭrad ryzykuje być abvinavačanny ŭ zaihryvańniach z dyktataram, ale śćviardžajuć, što załučeńnie Biełarusi ŭ sajuźniki asabliva važnaje paśla rasijskaha ŭvarvańnia ŭ Hruziju.
Prem'
Tusk i Sikorski razhladajuć supracoŭnictva ź biełaruskimi ŭładami jak mienšaje zło. Na dumku palakaŭ, izalavanaja Biełaruś moža trapić u rasijskuju pastku, z Łukašenkam va ŭładzie abo bieź jaho. Rasijskaje daminavańnie padvierhła b niebiaśpiecy demakratyčnyja pieraŭtvareńni i, što jašče bolš važna, na dumku Varšavy, — raźbiła b nadziei na toje, što Biełaruś moža zrabicca bufiernaj dziaržavaj pamiž Polščaj i Rasijaj. Polski ŭrad upeŭnieny, što Łukašenka maje dastatkova ŭłady, kab supraciŭlacca ŭpłyvu niezaležnych struktur, i heta daje jamu svabodu manieŭru. Čynoŭniki MZS kažuć, što ŭ adkaz na razhlad pytańnia ab skasavańni vizavych sankcyjaŭ Biełaruś sihnalizavała ŭ Brusel, što Minsk hatovy źniać niekatoryja abmiežavańni na ŚMI.
Zadačy na budučyniu
Čynoŭniki MZS razumiejuć, što palityka Polščy na ŭschodzie moža paciahnuć rezkuju reakcyju Rasii, ale jany bačać bolšuju niebiaśpieku ŭ tym, kab ničoha nie rabić, bo ličać, što ahresija Rasii raście. Polšča imkniecca źmienšyć ryzyku zvarotnaj reakcyi, padtrymlivajučy pryjazny dyjałoh z Maskvoj i vitajučy abjadnańnie ZŠA i ES suprać rasii pa balučych pytańniach enierhietyki i biaśpieki.
Prezident Polščy Lech Kačynski, najvažniejšy palityčny praciŭnik prem'
