U Minsku na minułym tydni prajšoŭ dvuchdzionny fiestyval dakumientalnaha kino. Pra dakumientalistyku raspaviadaje adzin z arhanizataraŭ festu, staršynia asacyjacyi «BelFilm» Aleh Daškievič.
Aleh Daškievič. Fota svaboda.org.
— Ideja fiestyvalu vyśpiavała daŭno. Čamu mienavita ciapier? Bo zusim niadaŭna ŭdałosia damovicca z kiraŭnikom rasijskaha partała dakumientalnaha kino Frontlineclub.ru Juryjem Burcavym. Jon padtrymaŭ ideju mini-festu i dapamoh ź jakasnymi dakumientalnymi filmami, na jakija jany majuć pravy. Čamu mienavita dakumientalnaje? Pa-pieršaje, ja sam zajmajusia dakumientalistykaj. Pa-druhoje, u śviecie dakumientalnaje kino pieražyvaje chvalu papularnaści. Ludziam nadakučyli «mylnyja opiery», jakija zapałanili telebačańnie. Jakasnaje dakumientalnaje kino, jak mnie zdajecca, daje mahčymaść biez kamientaroŭ z boku pahladzieć na situacyju i zrabić peŭnyja vysnovy. Jano prymušaje ludziej dumać samich.
«NN»: Ty apieluješ da słovazłučeńnia «jakasnaje kino». A dzie miaža prachodzić pamiž jakasnym i niejakasnym praduktam?
AD: Ciapier niama takoha savieckaha adździeła APK (adździeł pracoŭnaha kantrolu), što moh by padzialać filmy pa čyimści huście. Jość aŭtary, jakija zasłužyli svajoj pracaj marku jakasnaha kino. Stužki, pakazanyja ŭ miežach našaha mini-festu, — naminanty i ŭładalniki premij «Oskar» i «Emi». Heta havoryć samo za siabie. Viadomyja jeŭrapiejskija, rasijskija i amierykanskija studyi, jakija pracujuć ź ich aŭtarami, nie buduć układać hrošy ŭ niešta niezrazumiełaje. Im patrebny taksama jakasny pradukt — jany adkazvajuć za svoj biznes, za svoj imidž. Ale hetkaje kino faktyčna minaje našych hledačoŭ.
«NN»: Čamu jano da nas nie dachodzić?
AD: Z roznych pryčyn. Niama ŭ dziaržavy sacyjalnaj zamovy na takija stužki. My navat amal nie bačym karciny, jakija zdymajucca na «Biełaruśfilmie» na studyi «Letapis». Jany zdymajucca, ale nieviadoma dla čaho. Razam z tym, jany i ich stvaralniki, naprykład Viktar Aśluk, Michaił Ždanoŭski, Hala Adamovič zajmajuć pryzavyja miescy na mižnarodnych fiestyvalach. Ale telebačańnie aryjentavana na bolš lohkija žanry.
«NN»: Za metu arhanizatary fiestyvalu pastavili papularyzacyju dakumientalnaha kino.
AD: Tak, asabliva ŭ pravincyi. Tam, u rehijonach, ludzi nie mienš razumnyja, čym u Minsku, i nie mienš stomlenyja roznym «televizijnym papkornam». Tam taksama prahnuć pahladzieć niešta surjoznaje i abmierkavać ubačanaje. My majem u rehijonach partnioraŭ, ale spadziajomsia, što aprača ich znojducca jašče i novyja entuzijasty, kab arhanizavać takija pakazy. My hatovy da supracy.
«NN»: Čamu ty ŭpeŭnieny, što ludziam ź nievialikich haradoŭ budzie cikava hladzieć zamiežnuju dakumientalistyku pra čužyja prablemy?
AD: Niama čužych prablem. Dakumientalnaje kino — pra čałavieka, jaki traplaje ŭ niejkuju situacyju. I choča nie choča, ale hladač prajektuje situacyju na siabie. I robić vysnovy, i pačynaje dumać. A dumać čałavieku vielmi važna.
Važna, kab biełaruskaja publika sustrakałasia z tvorcami. Prosta pakazać kino – adno, a adkazvać na pytańni — inšaje. I aby-chto, jak praviła, na takija prahlady nie prychodzić. Heta ludzi padrychtavanyja. Tamu atrymlivajucca dyskusii, časam žorstkija, ale karyść ad ich ahulnaja jak dla režysiora, tak i dla hledača i hramadstva.
«NN»: Pieršy fiestyval prajšoŭ. Što dalej?
AD: My chacieli pravieści hety mini-fest razam z Sajuzam kiniematahrafistaŭ. Ale z roznych pryčyn nie atrymałasia. I ciažar arhanizacyi całkam daviałosia brać na siabie. Moža b fest atrymaŭsia bolšy pa farmacie, kab jaho padtrymali dziaržaŭnyja arhanizacyi, ale ŭ jakaści pieršaha kroku ja zadavoleny. Mahčyma, pry padtrymcy Sajuza kiniematahrafistaŭ (jaho staršynia Viktar Vasiljeŭ nie vyklučaje takoj mahčymaści) pasprabujem pravieści druhi fest u bolšym farmacie. Kali nie, to budziem šukać inšyja šlachi dakumientalnaha kino da hledača. Chaj my budziem praihryvać u maštabie, rozhałasie, mianie heta nie pałochaje. Dakumientalnaje kino — heta nie błakbaster, heta kino dla tych, chto zdolny razvažać.
Što pakazali na fiestyvali
«Kosava: Dalina» (Den Ryd, 1999).
«Sprava Ramana Bara» (Juryj Burcaŭ, 2005).
«Praha, 21 žniŭnia 1968 h.» (Rejo Nikila, 1998).
Retraśpiektyva filmaŭ Džona Ałpierta: «Niestychijnaje biedstva ŭ Kitai: Ślozy pravincyi Syčuań» (2009), «Jak sibirskija dziaŭčynki amierykankami stali» (2005), «Bahdad: chutkaja dapamoha» (2006).
